‘Alata Yıldızı’בBebeco’ kayısı melezlerinin fenolojik, bitkisel ve meyve kalite özellikleri yönünden değerlendirilmesi

Yıl 2022, Cilt: 59 Sayı: 4, 685 - 696, 31.12.2022

Hürü Altan , Oğuzhan Çalışkan

https://doi.org/10.20289/zfdergi.1115742

Öz

Amaç: Bu çalışma Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü (Erdemli/Mersin) arazisinde bulunan kayısı ıslah parselindeki ‘Alata Yıldızı’בBebeco’ (AY×B) melezlerinin fenolojik, bitkisel ve meyve kalite özelliklerini incelemek amacıyla yürütülmüştür.
Materyal ve Yöntem: Çalışmada, ‘Alata Yıldızı’ ve ‘Bebeco’ çeşitleri ile melezlerine ait 2017 yılında 18 birey ve 2018 yılında da 12 birey incelenmiştir. Ebeveynlerin ve melez bireylerin bitkisel özelliklerinin incelenmesinde UPOV tarafından hazırlanmış olan kayısı deskriptörü kullanılmıştır. Çalışmada ebeveyn ve melez bireylere ait fenolojik gözlemlerden ilk çiçeklenme, tam çiçeklenme, çiçeklenme sonu ve hasat tarihi, meyve kalite özellikleri ve meyve kabuk renk özellikleri L, a*, b*, C ve h° değerleri olarak ölçülmüştür.
Araştırma Bulguları ve Tartışma: Çalışma sonucunda, AY×B5 ve AY×B11 melezleri meyvelerini 10 Mayıstan önce olgunlaştırarak erkencilik bakımından ümitvar bulunmuştur. Genel olarak, melezlerin ebeveynlerine ait fenolojik, bitkisel ve meyve kabuk renk özelliklerin sınıf aralıklarında yer almıştır. Ancak, hibritlerdeki meyve ağırlığının ebeveynlerdekine göre daha düşük olduğu belirlenmiştir.
Sonuç: AYxB kombinasyonundan elde edilen erkenci genotiplerden daha iyi meyve rengi oluşturmak amacıyla bu genotiplerin kırmızı renkli çeşitlerle melezlenmeleri ve geriye melezleme çalışmalarının yapılabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Erkencilik, Kayısı, morfolojik, pomolojik, biyokimyasal

Destekleyen Kurum

T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Numarası

TAGEM/BBAD/17/A08/P01/01

Teşekkür

TAGEM/BBAD/17/A08/P01/01 nolu ve ‘Bazı Yerli ve Yabancı Kayısı Çeşitlerinde Melezleme Islahı Üzerine Araştırmalar’ başlıklı projesi kapsamında vermiş oldukları destek için T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü ve Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğüne teşekkürlerimizi sunuyoruz.

Evaluation of ‘Alata Yıldızı’בBebeco’ apricot hybrids in terms of phenology, plant, and fruit quality characteristics

Öz

Objective: This study was carried out to examine the phenological, vegetative and fruit quality characteristics of ‘Alata Yıldızı’בBebeco’ (AY×B) hybrids in the apricot breeding plot located at the Alata Horticultural Research Institute (Erdemli/Mersin) land.
Material and Methods: In the study, 18 individuals of ‘Alata Yıldızı’ and ‘Bebeco’ cultivars and their hybrids were examined in 2017 and 12 individuals in 2018. Apricot descriptor prepared by UPOV was used to examine the vegetative characteristics of the parents and hybrid individuals. In the study, first blooming, full blooming, end of blooming and harvest date, fruit quality characteristics, and fruit skin color characteristics were measured as L, a*, b*, C, and h° values from the phenological observations of parent and hybrid individuals.
Results and Discussion: As a result, AY×B5 and AY×B11 hybrids were found promising in terms of earliness by ripening their fruits before 10th of May. In general, the phenological, vegetative, and fruit skin color traits of the parents were within the class ranges. However, it was determined that the fruit weight of the hybrids was lower than that of the parents.
Conclusion: It is thought that in order to produce better fruit color in the early genotypes obtained from the AYxB combination, these genotypes can be crossed with red colored cultivars and backcrossed studies can be done.

Anahtar Kelimeler

Earliness, Apricot, morphological, pomological, biochemical

Proje Numarası

TAGEM/BBAD/17/A08/P01/01

Kaynakça

• Abbott, A.G., T. Zebentenvayeva, L. Georgi, L. Garay, R. Horn, S. Jung, D. Main, J.D. Lalli, V. Decroocq, M.L. Badenes, W.V. Baird & G.L. Reighard, 2006. The Rosaceae genome database: A tool for improving apricot genetics and culture. Acta Horticulturae, 717: 201-206. https://doi.org/10.17660/ActaHortic.2006.717.42
• Acarsoy Bilgin, N., Y. Evrenesoğlu, K.U. Yılmaz, T. Yiğit, R. Kokargül, K. Gökalp, A. Türkoğlu, Ö. Boztepe, E. Kaçar, E. Bilen & A. Mısırlı, 2016. Melez kayısı populasyonunun meyve kalite özellikleri ile ilgili genel değerlendirme. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 53(1): 25-34.
• Asma, B.M., 2012a. Breeding program for plum pox virus resistance in Turkey: Preliminary results. Acta Horticulturae, 966: 285-290. https://doi.org/10.17660/ActaHortic.2012.966.45
• Asma, B.M., 2012b. A New Early-ripening Apricot, ‘Dilbay’. HortScience, 47 (9): 1367-1368. https://doi.org/10.21273/HORTSCI.47.9.1367
• Asma, B.M., A. Mısırlı, N. Acarsoy Bilgin & M.Yanar, 2017. Apricot culture and breeding studies in Turkey. Chronica Horticulturae, 56: 15-21.
• Asma, B.M., Z.T. Murathan, T. Kan, E.F. Karaat, O. Birhanlı & A. Erdoğan, 2018. Eylul. A new late ripening apricot cultivar for fresh market. HortScience, 53(6): 902-903. https://doi.org/10.21273/HORTSCI13038-18
• Audergon, J.M., G. Clauzel, A. Blanc, G. Roch, P. Lambert, D. Ruiz, J.A. Campoy, J.A. Salazar, P. Martínez-Gómez, J. Egea, S. Bureau, B. Gouble, M. Bogé, P. Reling, C.M.G.C. Renard, L. Dondini & S. Tartarini, 2012. Inheritance of phenological traits in apricot progenies. Acta Horticulturae, 966: 27-35. https://doi.org/10.17660/ActaHortic.2012.966.3
• Ayanoglu, H. & N. Kaska, 1995. Preliminary results of local apricot adaptation studies in the Mediterranean region of Turkey. Acta Horticulturae, 384: 117-122. https://doi.org/10.17660/ActaHortic.1995.384.14
• Bassi, D., & J.M. Audergon, 2006. Apricot breeding: Update and perspectives. Acta Horticulturae, 701: 279-294. https://doi.org/10.17660/ActaHortic.2006.701.43
• Bassi, D., & P. Negri, 1991. Ripening date and fruit traits in apricot progenies. Acta Horticulturae, 291: 133-140. https://doi.org/10.17660/ActaHortic.1991.293.12
• Bircan, M., H. Pınar, C. Yılmaz, S. Paydaş Kargi, N. Kaşka & A. Yıldız, 2010. The apricot breeding programme among some Turkish and foreign cultivars. Acta Horticulturae, 862: 103-108. https://doi.org/10.17660/ActaHortic.2010.862.15
• Caliskan, O., S. Bayazıt & A. Sumbul, 2012. Fruit quality and phytochemical attributes of some apricot (Prunus armeniaca L.) cultivars as affected by genotypes and seasons. Notulae Botanicae Horti Agrobotanici Cluj-Napoca, 40(2): 284-294. https://doi.org/10.15835/nbha4028044
• Caliskan, O., K. Gunduz, S. Bayazit, & D. Kilic, 2019. Preliminary results of Mogador apricot cultivar under protected cultivation, 225-230. Third International Mediterranean Congress on Natural Sciences, Health Sciences and Engineering, Book of Proceedings Podgorica, Montenegro, 318 pp.
• Couranjou, J., 1991. Main genetic results from a study of an apricot semi-diallel. Acta Horticulturae, 293: 73-85. https://doi.org/10.17660/ActaHortic.1991.293.8
• Cross, J.M., F.E. Karaat, F. İnceoğlu, Z.T. Murathan & B.M. Asma, 2018. New late ripening apricot genotypes from a multipurpose apricot breeding programme in Turkey. Czech Journal of Genetics and Plant Breeding, 54: 34–38. https://doi.org/10.17221/159/2016-CJGPB
• Çalışkan, O., D. Kılıç, & S. Bayazıt, 2021a. ‘Mikado’ ve ‘Mogador’ kayısı çeşitlerinde Bud Feed uygulamasının meyve tutumu, verim ve meyve kalitesine etkileri. Mustafa Kemal Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 26(2): 345-354. https://doi.org/10.37908/mkutbd.907725
• Çalışkan, O., D. Kılıç, & Ö. Taş, 2021b. ‘Madison’ kayısı çeşidinde bud feed ve kalsiyum nitrat uygulamalarının erkencilik, meyve verim ve kalitesine etkileri,190-199.. IV. International Agriculture Congress, 16-17 December, Bolu, Türkiye, 326s.
• Egea, J., M. Rubio, J.A. Campoy, F. Dicenta, E. Ortega, M.D. Nortes, P. Martinez-Gomez, A. Molina, J.R. Molina & D. Ruiz, 2010. ‘Mirlo Blanco’, ‘Mirlo Anaranjado’, and ‘Mirlo Rojo’: Three New Very Early-season Apricots for the Fresh Market. HortScience, 45(2): 1893-1894. https://doi.org/10.21273/HORTSCI.45.12.1893
• Ercisli, S., 2009. Apricot culture in Turkey. Scientific Research and Essays, 4(8): 715-719.
• Gatti, E., B.G. Defilippi, S. Predieri & R. Infante, 2009. Apricot (Prunus armeniaca L.) qualit and breeding perspectives. Journal of Food, Agriculture & Environment, 7(3): 573-580. https://doi.org/10.1234/4.2009.2674
• Gorina, V. & A. Richter, 2018. Specific features of the inheritance of some traits in apricot. Acta Horticulturae, 1208: 183-190. https://doi.org/10.17660/ActaHortic.2018.1208.24
• Gülcan, R., A. Mısırlı & T. Demir, 1999. A research on resistance of Hacıhaliloğlu apricot variety against Monilinia (Sclerotinia laxa Aderh et Ruhl) through cross pollination. Acta Horticulturae, 488: 675-678. https://doi.org/10.17660/ActaHortic.1999.488.110
• Gülcan, R., A. Mısırlı, H. Sağlam, H.A. Ölmez & T. Demir, 2006. New promising apricot hybrids in Turkey. Acta Horticulturae, 701: 385-388. https://doi.org/10.17660/ActaHortic.2006.701.64
• İmrak, B., A. Küden, A. Sarıeroğullarından & A.B. Küden, 2009. Subtropik koşullarda örtüaltı elma yetiştiriciliği. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 2(1): 187-193.
• Kader, A.A., 1999. Fruit maturity, ripening, and quality relationships. Acta Horticulturae, 485: 203-208. https://doi.org/10.17660/ActaHortic.1999.485.27
• Karaat, F.E. & S. Serçe, 2020. Heritability estimates and the variation of pomological traits, total phenolic compounds, and antioxidant capacity in two apricot progenies. Turkish Journal of Agricultural and Forestry, 44(1): 54-61. https://doi.org/10.3906/tar-1811-66
• Karayiannis, I., 2010. Inheritance of sweet kernel taste in apricot. Acta Horticulturae, 862: 73-76. 10.17660/ActaHortic.2010.862.9
• Krska, B., J. Pramuková, & M. Vachůn, 2009. Inheritance of some pomological traits in Minaret× Betinka apricot progeny. Horticultural Science (Prague), 36: 85-91. https://doi.org/10.17221/32/2008-HORTSCI
• Negri, P., D. Bassi, E. Magnanini, M. Rizzo & F. Bartolozzi, 2008. Bitterness inheritance in apricot (P. armeniaca L.) seeds. Tree Genetics & Genomes, 4: 767. https://doi.org/10.1007/s11295-008-0149-x
• Nesheva, M., 2020. Inheritance of apricot growth habit in breeding materials. Acta Horticulturae, 1290: 221-224. https://doi.org/10.17660/ActaHortic.2020.1290.39
• OECD, 2010. International Standards for Fruit and Vegetables: Apricots. Organisation for Economıc co-Operation and Development (OECD), pp. 1-57.
• Paydaş Kargı, S., E. Kafkas & R. Dikkaya, 2015. Kayısı yetiştiriciliği. Çağlar Ofset, 33s.
• Reich, M., C. Renard, G. Clauzel, R. Brand & S. Semon, 2009. Evolution of apricot fruit quality attributes in the new released cultivars. Acta Horticulturae, 814: 571-576. https://doi.org/10.17660/ActaHortic.2009.814.97
• Ruiz, D., A. Molina, M.D. Nortes, A. Molina, E. Ortega, P. Martínez-Gómez, F. Dicenta, M. Rubio & J. Egea, 2018. New apricot selections from the CEBAS-CSIC breeding program (Murcia, Spain) that broaden fruit ripening time. Acta Horticulturae, 1214: 217-220. https://doi.org/10.17660/ActaHortic.2018.1214.38
• Ruiz, D., J.A. Salazar, M.D. Nortes, P. Martínez-Gómez, J. Egea, J.M. Audergon, G. Clauzel, A. Blanc, P. Lambert, S. Bureau, B. Gouble, M. Reich, P. Reling, C.M.G.C. Renard, L. Dondini & S. Tartarini, 2012. Inheritance of fruit quality traits in apricot progenies. Acta Horticulturae, 966: 93-99. https://doi.org/10.17660/ActaHortic.2012.966.14
• Ruiz, D., P. Martinez-Gomez, M. Rubio, C. Petri, A. Larios, J.A. Campoy & J. Egea, 2011. Application of biotechnology tools to apricot breeding. Fruit, Vegetable and Cereal Science and Biotechnology, 5: 107-117.
• Salazar, J.A., D. Ruiz, J. Egea & P. Martínez-Gómez, 2013. Transmission of fruit quality traits in apricot (Prunus armeniaca L.) and analysis of linked quantitative trait loci (QTLs) using simple sequence repeat (SSR) markers. Plant Molecular Biology Reporter, 31: 1506-1517. https://doi.org/10.1007/s11105-013-0625-9
• SAS, 2005. SAS online doc, version 9.1.3. SAS Inst., Cary, NC, USA.
• Sychov, A., 1998. Genetic control and promising sources of some agronomic characters in apricot breeding. Acta Horticulturae, 484: 267-271. https://doi.org/10.17660/ActaHortic.1998.484.47
• Şahin, M., S. Paydaş, H. Ölmez, M.N. Demirtaş, M. Altındağ & S. Atay, 2004. Melezleme ıslahıyla geç çiçeklenen ve soğuğa dayanıklı kayısı çeşitlerinin elde edilmesi. TAGEM Projesi Sonuç Raporu, Malatya.
• Tricon, D., H. Bourguiba, D. Ruiz, S. Bureau, B. Gouble, M. Grotte, A. Blanc, J.M. Audergon, M. Reich, C. Renard, G. Clauzel, R. Brand & S. Semon, 2009. Evolution of apricot fruit quality attributes in the new released cultivars. Acta Horticulturae, 814:571-576. https://doi.org/10.17660/ActaHortic.2009.814.97
• UPOV, 2007. Apricot. International Union for the Protection of New Varieties of Plants (UPOV), Geneva. (Web sayfası: https://www.upov.int/edocs/mdocs/upov/en/tc/43/tg_70_04_rev_proj_2.pdf) (Erişim tarihi: Mayıs 2016)
• Viti, R., S. Bartolini & G.C. Zanol, 2010. Inheritance of chilling requirement in progenies of apricot (Prunus armeniaca L.). Acta Horticulturae, 872: 151-158. https://doi.org/10.17660/ActaHortic.2010.872.18
• Yaman, M. & A. Uzun, A. 2020. Evaluation of superior hybrid ındividuals with ıntra and ınterspecific hybridization breeding in apricot. International Journal of Fruit Science, 20: S2045-S2055. https://doi.org/10.1080/15538362.2020.1852151
• Yıldız, A. & N. Kaşka, 1995. Sofralık kayısı ıslah çalışmalarından elde edilen umutlu tiplerin bazı kalite özellikleri, 125-129. Türkiye II. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi (3-6 Ekim 1995, Adana) Bildirileri, Cilt: 1, 482s.
• Zhebentyayeva, T., C. Ledbetter, L. Burgos & G. Llácer, 2012 Apricot, 415-458. In: Fruit Breeding. (eds. M.L. Badenes & D.H. Byrne), New York, USA, 662 pp.