The green heritage of spiritual beauty: Mosque gardens and user satisfaction

Yıl 2024, Cilt: 61 Sayı: 2, 217 - 232, 01.07.2024

Büşra Onay , Esra Bayazıt Solak

https://doi.org/10.20289/zfdergi.1377809

Öz

Objective: Mosques, which are places that people use for worship, gathering, and coming together, appear as landscape areas with their gardens within the urban open green space system. When the literature on the subject is scanned, it is seen that there are very few studies on the design of mosque gardens and their impact on users. It was carried out to contribute to the literature, revealing the place of mosque gardens in urban spaces, and determining user satisfaction.
Material and Methods: In the example of two mosque gardens selected in Afyon province, the designs of the mosque gardens were examined and a survey was conducted to reveal user satisfaction. SPSS (Statistical Package for Social Sciences) 28.0 statistical program (trial version) was used to evaluate and analyze the survey data obtained.
Results: As a result of the surveys conducted with the users of the mosque gardens selected as the study area, it was seen that people were generally satisfied with both mosques.
Conclusion: According to the results obtained, it was concluded that people were satisfied with the design and use of the selected mosque gardens. In the conclusion section, suggestions regarding the increase and design of these areas are presented.

Anahtar Kelimeler

Afyon, mosque garden, user satisfaction, landscape

Manevi güzelliğin yeşil mirası: Cami bahçeleri ve kullanıcı memnuniyeti

Öz

Amaç: İnsanların ibadet, toplanma, bir araya gelme amacıyla kullandıkları mekanlar olan camiler bahçeleri ile kentsel açık yeşil alan sistemi içerisinde yer edinmiş peyzaj alanları olarak karşımıza çıkmaktadır. Konu ile ilgili literatür tarandığında cami bahçelerinin tasarımı ve kullanıcılar üzerindeki etkisi ile ilgili yapılan çalışmaların oldukça az olduğu görülmektedir. Literatüre katkı sağlamak, cami bahçelerinin kentsel mekan içerisindeki yerini ortaya koymak ve kullanıcı memnuniyetini belirlemek amacıyla yapılmıştır.
Materyal ve Yöntem: Afyon ilinde seçilen iki cami bahçesi örneğinde, cami bahçelerinin tasarımları incelenmiş ve kullanıcı memnuniyetini ortaya koymak için anket uygulanmıştır. Elde edilen anket verilerinin değerlendirilmesi ve analiz edilmesinde SPSS (Statistical Package for Social Sciences) 28.0 istatistik programı (deneme sürümü) kullanılmıştır.
Araştırma Bulguları: Çalışma alanı olarak seçilen cami bahçeleri kullanıcıları ile yapılan anketler sonucunda insanların her iki camiden de genel olarak memnun oldukları görülmüştür.
Sonuç: Elde edilen sonuçlara göre seçilen cami bahçelerinin tasarım ve kullanımlarından insanların memnun oldukları sonucuna varılmıştır. Sonuç bölümünde bu alanların artırılması ve tasarımı ile ilgili öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Afyon, cami bahçesi, kullanıcı memnuniyeti, peyzaj

Etik Beyan

AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ FEN VE MÜHENDİSLİK BİLİMLERİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA VE YAYIN ETİĞİ KURULU tarafından, “Manevi Güzelliğin Yeşil Mirası: Cami Bahçeleri ve Kullanıcı Memnuniyeti” başlıklı öğretim elemanı araştırması kapsamında kullanılacak veri toplama araçlarının, etik açıdan sakıncalı olmadığına, oy birliği ile karar verildi.

Kaynakça

• Akten, M., 2003. Isparta ilindeki bazı rekreasyon alanlarının mevcut potansiyellerinin belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 4 (2): 115-132. ISSN: 1302-7085.
• Ali, A., N. Utaberta, M. Surat & M. Qays Oleiwi, 2015. Green architecture and islamic architecture: the islamic arabic city and the traditional islamic house. Applied Mechanics and Materials, 747: 24-27. doi.org/10.4028/www.scientific.net/AMM.747.24
• Alnajjar, A., 2023. Erken İslam Mimarisinden Günümüze Cami Mimarisindeki Değişimler: Biçim, İşlev ve Süsleme Yaklaşımları İçin Bir Haritalandırma Çalışması. Haliç Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, (Basılmamış) Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 74 s.
• Anonymous, 2021. Cami Planlama ve Tasarım Kılavuzu. Diyanet İşleri Başkanlığı, Ankara, 55.
• Anonymous, 2022. Afyonkarahisar İli 2021 yılı Çevre Durum Raporu. Afyonkarahisar Valiliği Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü, Ankara, 80s.
• Asif, N., N., Utaberta, S. Ismail & M.I. Shaharil, 2021. The Study on the Functional Aspects of Mosque Institution. Journal of Islamic Architecture, 6 (4): 229-236. DOI http://dx.doi.org/10.18860/jia.v6i4.11749
• Ayhan, A. & Ö. Atabeyoğlu, 2022. Giresun kenti parklarının peyzaj tasarım kriterleri açısından incelenmesi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 59 (2): 283-295. DOI: 10.20289/zfdergi.893979.
• Aytatlı, B., A.C. Kuzulugil & N. Demircioğlu Yıldız, 2021. Kutsal Mekanlarda Bitki Kullanımı: Erzincan Kent Merkezi Camiileri Örneği, 55-69”. İn: İç Mekan, Çevre ve Bitkisel Tasarımda Güncel Araştırmalar I (Ed. M. Geçimli & A. Aysu). Artikel Akademi, Erzurum, 69s.
• Clark, E., 2017. İslam Medeniyetinde Bahçe Sanatı. İnkilab Yayınları, 228 s.
• Çorbacı, Ö.L., T. Öztürk & E. Erken, 2022. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Ahmet Erdoğan Cami peyzaj projesinin bitkisel tasarım açısından değerlendirilmesi. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 23 (2): 63-78. https://doi.org/10.17474/artvinofd.1138442
• Ekinci, A,. 2016. İslam Medeniyetinde Bahçe Kültürü ve Peyzaj. Şehir ve İrfan 3, 75 s.
• Erdoğan, R., E. Oktay & C. Selim, 2021. Tarihi çevre yenileme çalışmalarının peyzaj mimarlığı açısından değerlendirilmesi: Muratpaşa Cami örneği. Journal of Architectural Sciences and Applications, 6 (1): 195-205. Doi: 10.30785/mbud.886207
• Geniş, B., N. Gürhan, M. Koç, Ç. Geniş, B. Şirin, O.C. Çırakoğlu & B. Coşar, 2020. Development of perception and attitude scales releted with covid-19 pandemia. Pearson Journal of Social Sciences & Humanities 5 (7): 306-326. Doi:10.46872/pj.127.
• Gül, A., 2001. Orman Peyzajı ve Rekreasyon Ders Notları. S.D.Ü. Orman Fakültesi. Isparta, 72s.
• Gürbüz, S. & F. Şahin, 2016. Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. (3.Baskı), Seçkin Yayıncılık, Ankara, 215s.
• Işıklar Bengi, S. & A.Y. Topraklı, 2020. Kullanıcı beklentilerinin modern bir cami örneği üzerinden incelenmesi. Mimarlık ve Yaşam Dergisi, 5 (1): 41-55. https://doi.org/10.26835/my.648396.https://doi.org/10.17474/artvinofd.1138442
• Kalıpsız, A., 1981. İstatistik Yöntemler. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi, Yayın No: 2837, O.F. Yayın No:294, İstanbul, 102s.
• Keleş, R., 1993. Kentleşme Politikası, 2. Baskı, İmge Yayınevi, Ankara, 752s.
• Koç, H., 2003. Daha Yaşanabilir Yerleşmeler Arayışında Kentsel Tarım. TMMOB Şehir Plancıları Odası Yayını 2003/1, Ankara, 40s.
• Korgavuş, B. & M. Ersoy, 2015. “Kadıköy ilçesi kentsel açık ve yeşil alanlarının olası İstanbul depreminde yeterliliğinin irdelenmesi, 398-408”. Uluslararası Burdur Deprem ve Çevre Sempozyumu, Burdur.
• Lachowycz, K. & A.P. Jones, 2013. Towards a better understanding of the relationship between greenspace and health: Development of a theoretical framework. Landscape and Urban Planning, 118: 62-69. doi: 10.1016/j.landurbplan.2012.10.012.
• Mpofu, T. P. Z., 2013. Environmental challenges of urbanization: A case study for open green space management. Research Journal of Agricultural and Environmental Management, 2 (4): 105-110.
• Mülayim, R., 2022. Deprem Sonrası Geçici Barınmada Dönüştürülebilir Parkların Kullanılması. Çankırı Karatekin Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, (Basılmamış) Yüksek Lisans Tezi, Çankırı, 94 s.
• Nasution, I.W., 2023. İbadet Mekanı Tasarımında Kültürel Farklılıklar-Türkiye ve Endonezya'da Camilerin Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi. Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Basılmamış) Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli, 238 s.
• Omar, S.S., N.H. Ilias, M.Z. Teh & R. Borhan, 2018. Green mosque: A living Nexus. Environment Behaviour Proceedings Journal, 3()7 : 53-63. DOI: https://doi.org/10.21834/e-bpj.v3i7.1281
• Omer, S., 2013. The Form of the Prophet's Mosque. IVIEWS, https://www.islamicity.org/7942/the-form-of-the-prophets-mosque/#:~:text=Thus%2C%20during%20the%20Prophet's%20time,lamps%20as%20a%20means%20for
• Onay, B., 2023. “İmgelerde Bilişsel Haritalar, 125-133”. In: Mimarlık ve Peyzaj Mimarlığı (Ed. G. SANDAL ERZURUMLU), Platanus Yayıncılık, İstanbul, 133 s.
• Onay, B., C. Kuş Şahin & B. Sava, 2023. “Kentsel açık-yeşil alanların dönüşümlü kullanımı: deprem parkları, 389-400”. Academy 1st International Conference on Earthquake Studies May 21, 2023 İstanbul, 551 s.
• Onay, B., C. Kuş Şahin, B. Sava & E. Bayazıt Solak, 2022. Parklarda erişilebilirlik: Afyonkarahisar Prof. Dr. Veysel Eroğlu parkı örneği. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 13 (Ek Sayı:1): 321-331. DOI: 10.29048/makufebed.1163499
• Önder, S. & A.T. Polat, 2012. “Kentsel açık-yeşil alanların kent yaşamındaki yeri ve önemi” Kentsel Peyzaj Alanlarının Oluşumu ve Bakım Esasları Semineri (19 Mayıs 2012, Konya) , 96s.
• Sadana, A.S., 2015. Public perception of visual quality of cut mutia mosque park as public space In Jakarta. Journal of Islamic Architecture, 3 (4): 171-176.
• Sürün, S., 2019. 1. Derece Deprem Kuşağında Yer Alan Balıkesir İli Burhaniye İlçesinde Deprem Parkı Tasarımı Üzerine Bir Çalışma. Bartın Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, (Basılmamış) Yüksek Lisans Tezi, Bartın, 187 s.
• Tafliha, I. N., 2020. Landscape evaluation of mosque garden based on the concept of islam. Journal Of Islamic Architecture, 6 (2): 112-119. DOI: https://doi.org/10.18860/jia.v6i2.8028
• Taib, M. Z. M., & M.T. Rasdi, 2012. Islamic architecture evolution: Perception and behaviour. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 49: 293-303. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2012.07.027
• TÜİK, 2023. Türkiye istatistik kurumu, Afyonkarahisar nüfus verileri. (Web sayfası: https://data.tuik.gov.tr/) (Erişim tarihi: 19.08.2023).