Öğretmenlerin Çokkültürlü Eğitime ve Mülteci Öğrencilere Yönelik Tutumları

Yıl 2021, Sayı: 40, 111 - 122, 31.12.2021

Asil Ali Özdoğru , Fatma Nur Dolu , Aysenur Akan , Sena Aldemir

Öz

Bu araştırmanın amacı öğretmenlerin sosyodemografik özellikleri ve çokkültürlü eğitim tutumları ile mülteci öğrencilere karşı tutumları arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırmanın çalışma grubunu amaçlı örnekleme yöntemiyle ulaşılan 134 öğretmen oluşturmaktadır. 55’i kadın ve 79’u erkek olan katılımcıların yaşları 23 ila 62 (Ort.=38,70; SS=7,97) arasında değişmektedir. Katılımcılara sosyodemografik sorularla birlikte Öğretmenlerin Çokkültürlü Eğitim Tutum Ölçeği (ÖÇTÖ) ve Mülteci Öğrenci Tutum Ölçeği (MÖTÖ) çevrimiçi olarak uygulanmıştır. Korelasyon analizi sonucunda ÖÇTÖ ve MÖTÖ toplam, MÖTÖ iletişim ve yeterlik alt boyut puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı pozitif bir ilişki saptanmıştır. Ölçek puanlarının cinsiyet, yurt dışına çıkma, çokkültürlü deneyime sahip olma, geçmişte mülteci öğrencilerle çalışmış olma, şimdi mülteci öğrencilerle çalışıyor olma ve mülteci öğrencilerle ilgili mesleki gelişim eğitimine katılma durumlarına göre anlamlı farklılık göstermediği bulunmuştur. Öğretmenlerin ÖÇTÖ puanlarının yaşlarıyla ve yaşamlarının çoğunu geçirdikleri yerleşim türüyle ilişkili olduğu bulunmuştur. Öğretmenlerin MÖTÖ puanlarının ise yaş, kıdem, yaşamlarının çoğunu geçirdikleri yerleşim türü ve görev yapılan eğitim kademesiyle ilişkili olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Mülteci öğrenciler, öğretmen tutumları, çokkültürlü eğitim

Teşekkür

Çalışmaya katılan öğretmenlere ve katkılarından dolayı Gülnihal Aydınlı, Günay Sağır, Mehmet Yunus Gökalp, Nursena Soylu’ya teşekkür ederiz. Bu çalışmanın önceki bir sürümü ICP 2020+ 32. Uluslararası Psikoloji Kongresinde sözlü bildiri olarak sunulmuştur.

Teachers’ Attitudes Towards Multicultural Education and Refugee Students

Öz

The aim of this study is to examine the relationship between teachers' sociodemographic characteristics and their attitudes towards multicultural education and refugee students. Participants consisted of 134 teachers who were recruited through purposive sampling. Ages of the participants ranged from 23 to 62 (M=38,70; SD=7,97), of which 55 were female and 79 were male. Along with sociodemographic questions, Teacher Multicultural Attitude Survey (TMAS) and Refugee Student Attitude Scale (RSAS) were administered online. Correlation analysis revealed a statistically significant correlation between TMAS and RSAS total scores. There was a statistically significant positive correlation between TMAS total scores and RSAS communication subscale scores and RSAS competency subscale scores. The scale scores did not differ significantly for the variables of gender, going abroad, having a multicultural experience, having refugee students in the past, having refugee students currently and participating in any professional education related to refugee students. The teachers’ TMAS scores were found to differ significantly according to their ages and the type of settlement where they have spent most of their lives. It was found that teachers’ RSAS scores correlated with their age, professional experience, settlement type, and school levels they work.

Anahtar Kelimeler

Refugee students, teacher attitudes, multicultural education

Kaynakça

• Açıkalın, M. (2010). Sosyal bilgiler eğitiminde yeni yaklaşımlar: Çokkültürlü ve küresel eğitim. İlköğretim Online, 9(3), 1226-1237. Erişim adresi: http://ilkogretim-online.org.tr/index.php/io/article/view/1763/1599
• Akman, Y. (2020). Öğretmenlerin mülteci öğrencilere yönelik tutumları ile çokkültürlü eğitim algıları arasındaki i̇lişkinin i̇ncelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 49, 247-262. https://doi.org/10.9779/pauefd.442061
• Arslan, A. ve Çalmaşur, H. (2017). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinin çokkültürlü eğitim tutumları ve demokratik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 34, 90-109. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/311285
• Aslan, M. ve Kozikoğlu, İ. (2017). Öğretmenlerin çokkültürlü eğitime yönelik tutumları: Van ili örneği. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 31, 729-737. https://doi.org/10.14582/duzgef.1829
• Başar, H. (2019). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin çokkültürlü eğitime yönelik eğilimleri (Yüksek Lisans Tezi). Erişim adresi: http://acikerisim.pau.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11499/26900/H%c3%bcseyin%20Ba%c5%9far.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Berry, J. W. (1997). Immigration, acculturation, and adaptation. Applied Psychology, 46(1), 5-34. https://doi.org/10.1111/j.1464-0597.1997.tb01087.x
• Bulut, C. ve Başbay, A. (2014). Öğretmenlerin çok kültürlü yeterlik algılarının incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(3), 957-978. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/209813
• Bulut, M. ve Sarıçam, H. (2016). Okul öncesi öğretmen ve öğretmen adaylarinda çokkültürlü kişiliğin çokkültürlü eğitim tutumları üzerindeki etkisinin incelenmesi. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 295-322. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/181146
• Celik, S., Kardaş İşler, N. ve Saka, D. (2021): Refugee education in Turkey: barriers and suggested solutions. Pedagogy, Culture & Society. https://doi.org/10.1080/14681366.2021.1947878
• Chamberlain, S. P. (2005). Recognizing and responding to cultural differences in the education of culturally and linguistically diverse learners. Intervention in School and Clinic, 40(4), 195-211. https://doi.org/10.1177/10534512050400040101
• Çiftçi, T., Arseven, İ., Arseven, A. ve Orhan, A. (2019). Öğretmenlerin mülteci öğrencilere yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Sivas ili örneği). Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 8(4), 1082-1101. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/894051
• Dolapcı, E. (2019). Öğretmenlerin çokkültürlü özyeterlik algısı ve okul i̇klimi ile mülteci öğrencilere yönelik tutumları arasındaki ilişkilerin incelenmesi (Doktora Tezi). Erişim adresi: http://earsiv.kastamonu.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/123456789/960/Erhan%20DOLAPCI.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Etikan, I., Musa, S., ve Alkassim, R. (2016). Comparison convenience sampling and purposive sampling. American Journal of Theoretical and Applied Statistics, 5(1), 1-4. https://doi.org/10.11648/j.ajtas.20160501.11
• Karasar, N. (2014). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar ilkeler teknikler (27. bs.). Ankara: Nobel.
• Kardeş, S. ve Akman, B. (2018). Suriyeli sığınmacıların eğitimine yönelik öğretmen görüşleri. Elementary Education Online, 17(3), 1224-1238. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2018.466333
• Kazu, H. ve Deniz, E. (2019). Kapsayıcı eğitim bağlamında öğretmenlerin mülteci öğrencilere ilişkin tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 14(20), 1336-1368. https://doi.org/10.26466/opus.612341
• Kervan, S. (2017). Öğretmenlerin çokkültürlü eğitime yönelik tutumları ile epistemolojik inançları ve öğretim yaklaşımları arasındaki ilişki (Doktora Tezi). Erişim adresi: http://dspace.balikesir.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12462/3238/Serdan_Kervan.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Kındap Tepe, Y., Aktaş, V., Caner, M., Demirel, R., Kanat, C., Güre, K., ve Yeşildağ, E. (2019). Suriyeli mültecilere yönelik olumsuz tutumun belirleyicileri dindarlık, yurtseverlik, ayrımcılık ve hoşgörü olabilir mi? Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 43(2), 115-138. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/906863
• Kiremit, R. F., Akpınar, Ü., & Akcan, A. T. (2018). Suriyeli öğrencilerin okula uyumları hakkında öğretmen görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(6), 2139-2149. https://doi:10.24106/kefdergi.428598
• Konak RAM (2018). İzmir ili Konak ilçesi ilkokullarındaki öğretmen ve öğrencilerin, Suriyeli öğrencilere yönelik sosyal kabul düzeylerinin tespit edilmesi. Erişim adresi: http://konakram.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/35/01/164246/dosyalar/2018_10/08115626_YZMYR_YLY_KONAK_YLYESY_04.10.2018.pdf
• Köse, N., Bülbül, Ö. ve Uluman, M. (2019). Sınıf öğretmenlerinin mülteci öğrencilere yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Journal of Continuous Vocational Education and Training, 2(1), 16-29. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/718965
• McBrien, J., Dooley, K. ve Birman, D. (2017). Cultural and academic adjustment of refugee youth: Introduction to the special issue. International Journal of Intercultural Relations, 60, 104-108. https://doi.org/10.1016/j.ijintrel.2017.07.001
• Özdemir, M. ve Dil, K. (2013). Öğretmenlerin çokkültürlü eğitime yönelik tutumları: Çankırı ili örneği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 46(2). 215-232. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/508698
• Özdoğru, A. A. (2018). Cross-cultural psychology of play and early childhood education. C. A. Huertas-Abril & M. E. Gómez-Parra (Eds.), Early childhood education from an intercultural and bilingual perspective içinde (ss. 184-201). Hershey, PA: IGI Global. http://dx.doi.org/10.4018/978-1-5225-5167-6.ch012
• Özözen Danacı, M., Nuray, E., Çetin, Z., Pınarcık, Ö. ve Bahtiyar, M. (2016). Okul öncesi öğretmenlerinin çok kültürlü eğitime yönelik tutumları. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 3(2), 73-86. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/271673
• Peköz, Ç., Külcü, B., ve Gürşimşek, A. I. (2018). Okul öncesi öğretmen adaylarının çokkültürlülük algılarının incelenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 22, 118-134. Erişim adresi: https://docplayer.biz.tr/134544760-Turkish-journal-of-social-research.html
• Ponterotto, J. G., Baluch, S., Greig T. ve Rivera, L. (1998). Development and initial score validation of the teacher multicultural attitude survey. Educational and Psychological Measurement, 58(6), 1002-1016. https://doi.org/10.1177/0013164498058006009
• Sağlam, H. İ. ve Kanbur, N. İ. (2017). Sınıf öğretmenlerinin mülteci öğrencilere yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 7(2), 310-323. https://doi.org/10.19126/suje.335877
• Sevi, B., Aral, T. ve Karakulak, A. A. (2016). Mültecilere karşı tutumları açıklayan etkenler: Algılanan hastalıklara açık olma değeri ve bilgi düzeyi. I. Sosyal Psikoloji Kongresinde sunulan bildiri, Başkent Üniversitesi, Ankara, 253-261. Erişim adresi: http://psksosyal.net/docs/SPKAbstracts.pdf
• Taştekin, E., Bozkurt Yükçü, Ş., İzoğlu, A., Güngör, İ., Işık Uslu, A. E. ve Demircioğlu, H. (2016). Okul öncesi öğretmenlerinin çokkültürlü eğitime yönelik tutumlarının ve algılarının incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 1-20. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/226980
• Terzi, R., Göçen, A., ve Altun, B. (2019). Mülteci öğrencilere yönelik tutumların çeşitli değişkenlere göre incelenmesi: Revize edilmiş mülteci öğrencilere yönelik tutum ölçeği. Sakarya University Journal of Education, 9(3), 476-494. https://doi.org/10.19126/suje.526197
• T.C. İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü (2020). Geçici koruma. Erişim adresi: https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638
• UNICEF. (2019). Turkey humanitarian situation (Rapor No. 36). Erişim adresi: https://www.unicefturk.org/public/uploads/files/UNICEF%20Turkey%20Humanitarian%20Situation%20Report%20No.%2036%20-%20End-Year%202019.pdf
• Yazıcı, S., Başol, G., ve Toprak, G. (2009). Öğretmenlerin çokkültürlü eğitim tutumları: Bir güvenirlik ve geçerlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(37), 229-242. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/87533
• Yıldırım, S. (2016). Kosova'daki öğretmenlerin çokkültürlü eğitime yönelik bilgi, inanç, tutum ve özyeterliklerinin sınıf içi uygulamalarıyla ilişkisinin incelenmesi (Doktora Tezi). Erişim adresi: http://dspace.balikesir.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12462/2745/Soner_Y%c4%b1ld%c4%b1r%c4%b1m.pdf?sequence=1&isAllowed=y