SÖZEL DİL BECERİLERİ EĞİTİM PROGRAMI (SÖDBEP)’İN HIZLI İSİMLENDİRME BECERİLERİNE ETKİSİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2022, Sayı: 42, 150 - 166, 31.12.2022

Mehtap Efe , Fulya Temel

Öz

Araştırma Sözel Dil Becerileri Eğitim Programı (SÖDBEP)’in hızlı isimlendirme becerilerine etkisinin incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırmada ön test-son test, kontrol gruplu yarı deneysel desen kullanılmıştır. Araştırmanın katılımcılarını, 2021-2022 eğitim-öğretim yılında Diyarbakır il merkezinde bulunan Millî Eğitim Bakanlığına bağlı bir anaokulunda okul öncesi eğitime devam eden toplam 38 tipik gelişim gösteren çocuk oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından hazırlanan kişisel bilgi formu, Ergül ve Demir (2018) tarafından geliştirilen Hızlı İsimlendirme Testi (HİT) kullanılmıştır. Programın etkililiğinin incelenmesinde elde edilen veriler SPSS 26 paket programı ile analiz edilmiştir. İki gruba göre ölçümlerin karşılaştırılmasında Mann-Whitney U analiz yöntemi, iki ölçümün karşılaştırılmasında Wilcoxon sıralı işaretler testi yöntemi ve üç ölçümün (ön test-son test ve kalıcılık) puanlarının karşılaştırılmasında ise Friedman testi yöntemleri kullanılmıştır. Bu araştırma kapsamında elde edilen bulgular, SÖDBEP’in (Sözel Dil Becerileri Eğitim Programı) hızlı isimlendirme becerilerinin gelişimine katkı sağladığını göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Okul öncesi eğitim, sözel dil becerileri, hızlı isimlendirme becerileri, Preschool education, oral language skills, rapid naming skills

INVESTIGATION OF THE EFFECT OF ORAL LANGUAGE SKILLS EDUCATION PROGRAM (OLSEP) ON RAPID NAMING SKILLS

Öz

The research was conducted to investigate the effect of Oral Language Skills Education Program (OLSEP) on the rapid naming skills. The research had a semi-experimental design with a pretest-posttest control group. The participants of the research were 38 typically-developed children attending to pre-school education in a kindergarten affiliated to the Ministry of Education, based in city center of Diyarbakır in the school year of 2021-2022. Personal information form prepared by the researcher and Rapid Naming Test (RNT) developed by Ergül and Demir (2018) were used as data collection tools. The data from the investigation of the effectiveness of the program was analyzed using SPSS 26 package software. Mann-Whitney U analysis method in the comparison of the measurements for the two groups, Wilcoxon sequential sings test method for comparing two measurements, and Friedman test methods were used to compare the scores of the three measurements (pretest-posttest, retention). The data obtained in this research showed that OLSEP contributes to the development of rapid naming skills. 

Anahtar Kelimeler

Preschool education, oral language skills, rapid naming skills

Kaynakça

• Acar-Ünalgan, S. (2021). Erken Okuryazarlık Becerileri. E. M. Ünsal & N. S. Saban-Dülger (Ed.), Çocuğun Dil Serüveni 0-6 Yaşta İletişim ve Dil Becerileri içinde (ss.389-432). Ankara: Nobel.
• Akoğlu, G., Ergül, C. & Duman, Y. (2014). Etkileşimli kitap okuma: Korunmaya muhtaç çocukların alıcı ve ifade edici dil becerilerine etkileri. İlköğretim Online, 13(2), 622-639.
• Allor, J. H. (2002). The relationships of phonemic awareness and rapid naming to reading development. Learning Disability Quarterly, 25(1), 47-57. doi: 10.2307/1511190
• Babayiğit, S. & Sainthorp, R. (2010). Component processes of early reading, spelling, and narrative writing skills in Turkish: a longitudinal study. Reading and Writing, 23(5), 539-568. doi: 10.1007/s11145-009-9173-y
• Badian, N. A. (1994). Preschool prediction: Orthographic and phonological skills, and reading. Annals of Dyslexia, 44(1), 1-25.
• Bakır, F. H. & Babür, N. (2018). Hızlı otomatik isimlendirme testi’nin Türkçeye uyarlanması. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi, 35(2), 35-50.
• Bayraktar, V. & Temel, F. (2014). Okuma yazmaya hazırlık eğitim programının çocukların okuma-yazma becerilerine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(3), 8-22.
• Bee, H. & Boyd, D. (2009). Çocuk gelişim psikolojisi. İstanbul: Kaknüs.
• Blachman, B. A. (1984). Relationship of rapid naming ability and language analysis skills to kindergarten and first-grade reading achievement. Journal of Educational Psychology, 76(4), 610.
• Bredekamp, S. (2015). Erken çocukluk eğitiminde etkili uygulamalar. H. Z. İnan & T. İnan (Çeviri Ed.), Çocuklara iletişimi öğretme: dil, okuryazarlık ve sanat (S. Demir Kaya & M. Bartan, Çev.) (ss.374-409). Ankara: Nobel.
• Bodrova, E. & Leong, D. J. (2010). Zihnin araçları – erken çocukluk eğitiminde Vygotsky yaklaşımı. G. Haktanır (Çeviri Ed.), Zihinsel araçların ve ileri düzey zihinsel işlevlerin kazanılması (Arif Yılmaz, Çev.) (ss.30-108). Ankara: Anı.
• Bowey, J. A., McGuian, M. & Ruschena, A. (2005). On the association between serial naming speed for letters and digits and word-reading skill: towards a developmental account. Journal of Research in Reading, 28(4), 400-422.
• Catts, H. W., Fey, M. E., Zhang, X. & Tomblin, J. B. (1999). Language basis of reading and reading disabilities: Evidence from a longitudinal investigation. Scientific Studies of Reading, 3(4), 331-361. doi: 10.1207/s1532799xssr0304_2
• Clarke, P., Hulme, C., & Snowling, M. (2005). Individual differences in RAN and reading: A response timing analysis. Journal of Research in Reading, 28(2), 73-86.
• Cooper, D. H., Roth, F. P., Speece, D. L., & Schatschneider, C. (2002). The contribution of oral language skills to the development of phonological awareness. Applied Psycholinguistics, 23(3), 399-416. doi: 10.1207/s1532799xssr0304_2
• Creswell, J. W. (2019). Eğitim araştırmaları. C. Robb & K. Mason (Ed.), Deneysel desenler (S. Doğan, Çev.) (ss.376-428). İstanbul: Edam.
• Cronin, V. & Carver, P. (1998). Phonological sensitivity, rapid naming, and beginning reading. Applied Psycholinguistics, 19(3), 447-461.
• Cutting, L. E., & Denckla, M. B. (2001). The relationship of rapid serial naming and word reading in normally developing readers: An exploratory model. Reading and Writing, 14(7), 673-705.
• Çağıran Gülten, D., Ergin, H. & Avcı, R. (2009). Bilgiyi işleme kuramı ve anlamlandırmanın matematik öğretimi üzerindeki etkisi. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 12, 1-10.
• Dandache, S., Wouters, J., & Ghesquière, P. (2014). Development of reading and phonological skills of children at family risk for dyslexia: A longitudinal analysis from kindergarten to sixth grade. Dyslexia, 20(4), 305-329. doi: 10.1002/dys.1482
• Demirtaş, Ç. P. & Ergül, C. (2019). Düşük okuma başarısı gösteren çocuklarda okuma, sesbilgisel farkındalık, hızlı isimlendirme ve çalışma belleği becerilerinin incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 53(1), 209-240. doi: 10.30964/auebfd.479111
• Deniz, A. & Gönen, M. S. (2020). Resimli öykü kitaplarını değerlendirme ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 4(2), 88-116. doi: 10.24130/eccd-jecs.1967202042220
• Dickinson, D. K., Golinkoff, R. M. & Hirsh-Pasek, K. (2010). Speaking out for language: Why language is central to reading development. Educational Researcher, 39(4), 305-310. doi: 10.3102/0013189X10370204
• Doğan, M. (2011). İşitme kayıplı çocukların ve normal işiten çocukların çalışma belleği ve kısa süreli bellek yönünden incelenmesi. Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Dündar, H. & Akyol, H. (2014). Okuma ve anlama problemlerinin tespiti ve giderilmesine ilişkin örnek olay çalışması. Eğitim ve Bilim, 39(171), 361-377.
• Ergül, C. & Demir, E. (2018). Hızlı isimlendirme testi uygulayıcı kılavuzu. Ankara.
• Ergül, C. & Demir, E. (2022). Anasınıfından dördüncü sınıfa kadar olan çocuklar için geliştirilmiş hızlı isimlendirme testi’nin geçerlik ve güvenirliği. Trakya Eğitim Dergisi, 12(1), 176-192. doi: 10.24315/tred.883688
• Ergül, C., Akoğlu, G., Dolunay Sarıca, A., Tufan, M. & Karaman, G. (2015). Anasınıflarında gerçekleştirilen birlikte kitap okuma etkinliklerinin etkileşimli kitap okuma bağlamında incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 603-619. doi: 10.17860/efd.88429
• Foorman, R. B., Anthony, J., Seals, L. ve Mouzaki, A. (2002). Language development and emergent literacy in preschool. Seminars In Pediatric Neurology, 9(3), 173-184. doi: 10.1053/spen.2002.35497
• Georgiou, G. K., Parilla, R. & Kirby, J. (2006). Rapid naming speed components and early reading acquisition. Scientific Studies of Reading, 10(2), 199-220. doi: 10.1207/s1532799xssr1002_4
• Georgiou, G. K., Parilla, R., Cui, Y. & Papadopoulos, T. C. (2013). Why is rapid automatized naming related to reading? Journal of Experimental Child Psychology, 115(1), 218-225. doi: 10.1016/j.jecp.2012.10.015
• Göle, M. O., & Temel, Z. F. (2015). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Nitelikli Bir Okul Öncesi Eğitim Programında Bulunması Gereken Özelliklere İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 663-684. doi: 10.17860/efd.25056
• Güldenoğlu, B., Kargın, T. & Ergül, C. (2016). Sesbilgisel farkındalık becerilerinin okuma ve okuduğunu anlama üzerindeki etkisi: boylamsal bir çalışma. İlköğretim Online, 15(1), 251-272. doi:10.17051/io.2016.25973
• Güldenoğlu, B., Kargın, T., Gengeç, H., & Gürbüz, M. (2019). Okuma sürecinde dil temelli becerilerin önemi: dil–okuma ilişkisine yönelik bulgular. Turkish Journal of Special Education Research and Practice, 1(1), 1-27. doi: 10.37233/TRSPED.2019.0101
• Kandır, A., Can Yaşar, M., İnal, G., Yazıcı, Ş., Ceylan, Ş., Yazıcı, Z., Çalışandemir, F., Özbey, S. & Uyanık, Ö. (2012). Erken çocukluk eğitimi dizisi 5-7 yaş çocuklar için dil etkinlikleri. Ankara: Efil.
• Karasar, N. (2014). Bilimsel araştırma yöntemi (27. Baskı). Ankara: Nobel.
• Kaynak-Ekici, K. B., İmir, H. M., & Temel, Z. F. (2021). Learning invitations in Reggio Emilia approach: A case study. Education 3-13, 49(6), 703-715. doi: 10.1080/03004279.2020.1775272
• Kirby, J. R., Parrila, R. K. & Pfeiffer, S. L. (2003). Naming speed and phonological awareness as predictors of reading development. Journal of Educational Psychology, 95, 453-464. doi: 10.1037/0022-0663.95.3.453
• Lonigan, C. J., Anthony, J. L., Bloomfield, B. G., Dyer, S. M. & Samwel, C. S. (1999). Effects of two shared-reading interventions on emergent literacy skills of at-risk preschoolers. Journal of Early Intervention, 22(4), 306-322.
• National Early Literacy Panel (NELP) (2008). Developing early literacy: Report of the National Early Literacy Panel. Washington, DC: National Institute for Literacy.
• Onan, B. (2012). Türkçenin ana dili olarak öğretiminde bilgi işleme süreci. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 96-113.
• Özata, H. & Haznedar, B. (2018). İlköğretim ikinci sınıfta akıcı sözcük okuma ve okuduğunu anlamayı etkileyen faktörler. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi, 35(2), 1-34.
• Pallant, J. (2007). SPSS Survival Manual: A Step by Step Guide to Data Analysis Using SPSS for Windows (Version 12) 2nd ed. New York: Open University Press.
• Poulsen, M., Juul, H., & Elbro, C. (2015). Multiple mediation analysis of the relationship between rapid naming and reading. Journal of Research in Reading, 38(2), 124-140. doi: 10.1111/j.1467-9817.2012.01547.x
• Powel, D., Stainthorp, R., Stuart, M., Garwood, H. & Quinlan, P. (2007). An experimental comparison between rival theories of rapid automatized naming performance and its relationship to reading. Journal of Experimental Child Psychology, 98, 46-48. doi: 10.1016/j.jecp.2007.04.003
• Sanoff, H. 1995. Creating Environments for Young Children. North Caroline: School of Design at North Caroline State University. (ED 394640)
• Shaul, S. & Nevo, E. (2015). Different speed of processing levels in childhood and their contribution to early literacy and reading abilities. Early Childhood Research Quarterly, 32, 193-203. doi: 10.1016/j.ecresq.2015.03.006
• Storch, S. A. & Whitehurst, G. J. (2002). Oral language and code-related precursors to reading: Evidence from a longitudinal structural model. Developmental Psychology, 38(6), 934-947. doi: 10.1037/0012-1649.38.6.934
• Tabachnick, B.G. & Fidell, L.S. (2013). Using Multivariate Statistics. Boston: Pearson.
• Temel, Z. F. (2012). Erken çocukluk eğitim programları: Niteliksel bileşenler. Çağdaş Eğitim Dergisi Akademik, 1(2), 78-84.
• Temel, Z. F., Bekir, H. & Yazıcı, Z. G. (2014). Erken çocuklukta dil edinimi. Ankara: Vize.
• Uyanık Balat, G., Bilgin, N. & Ünsal, F. (2017). Okul öncesi öğretmenlerin öğretmenlik tutumları ve sınıf yönetimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 4.
• Üstüner, M. (2006). Öğretmenlik mesleğine yönelik tutum ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 45(45), 109-127.