Örnek Olay Yöntemi Temelli Öğretim Uygulamasıyla Öğrencilerin Dijital Vatandaşlık Becerilerini Geliştirmeye Yönelik Bir Eylem Araştırması

Yıl 2023, Sayı: 43, 1 - 33, 30.06.2023

Vedat Aslan , Ahmet Katılmış

Öz

Bu araştırmanın amacı, örnek olay yöntemi temelli öğretim uygulamasının ilköğretim 5. sınıf öğrencilerinin dijital vatandaşlık becerilerinin gelişimini nasıl etkilediğini ortaya koymaktır. Araştırmanın katılımcıları amaçlı örnekleme yöntemine göre belirlenmiştir. Çalışma, araştırma amaçlarına uygun olarak nitel araştırma yönteminde gerçekleştirilmiştir. Araştırma, 2021-2022 eğitim öğretim yılı bahar döneminde İstanbul-Sancaktepe’de bulunan bir devlet okulunda 5. sınıfa devam eden 30 öğrenciyle gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın verileri, ön ve son uygulama anketi, sınıf içi ses kayıtları, öğrenci ürünleri ve öğrenci günlüklerinden elde edilmiştir. Veriler içerik ve betimsel analize tabi tutularak çözümlenmiştir. Analiz sonucunda uygulamanın ilköğretim 5. sınıf öğrencilerinin dijital vatandaşlık becerilerini olumlu yönde etkilediği saptanmıştır. Bu kapsamda örnek olayların analiz sürecinde ortaya çıkan sınıf içi iletişim kayıtlarının ve öğrenci ürünlerinin analiz edilmesiyle örnek olay yöntemi temelli öğretim uygulamasının internetin gündelik yaşama olan etkilerine, sanal ortamdan doğru ve güvenilir bilgiye nasıl ulaşılabileceğine, sanal ortamdan elde edilen bilgilerin güvenilirliğini sorgulamaya ve bilimsel etiğe ilişkin öğrencilerin bilgi ve farkındalıklarını önemli ölçüde geliştirdiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

sosyal bilgiler, vatandaşlık eğitimi, dijital vatandaşlık, dijital vatandaşlık becerileri

Teşekkür

Kıymetli hocam Doç. Dr. Ahmet KATILMIŞ 'a teşekkürlerimi sunuyorum.

An Action Research to Develop Students’ Digital Citizenship Skills Through Case Method Baset Teaching Applicatıon

Öz

In this research, it is aimed to reveal how the case study method can be used to develop the digital citizenship skills of primary school 5th-grade students. The study was conducted in the qualitative research method fitted in the purpose of research. The participants of the research were determined according to the purposive sampling method. The research was conducted with 30 students in the 5th grade of a public school in Istanbul Sancaktepe in the spring term of the 2021-2022 academic year. The research data include pre and post surveys, in-class audio recordings, activity worksheets, student diaries tools. The data were analyzed by the content and descriptive analysis method. By analyzing the data, the practices based on the case study method in general positively affected the development of the digital citizenship skills of primary school 5th-grade students. In this context, by analyzing the classroom communication records and student outputs that emerged during the analysis of the case studies, information about the effects of the case method-based teaching application on the daily life of the internet, how to access accurate and reliable information from the virtual environment, and questioning the reliability of the information obtained from the virtual environment were determined.

Anahtar Kelimeler

social studies, citizenship education, digital citizenship, digital citizenship skills

Kaynakça

• Aldemir, C. & Avşar, M. N. (2020). Pandemi döneminde dijital vatandaşlık uygulamaları. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(5), 148-169. https://dergipark.org.tr/tr/pub/asead/issue/54658/738205
• Aydemi̇r, M. (2019). Yenilenen sosyal bilgiler dersi öğretim programının dijital vatandaşlık ve alt boyutları açısından incelenmesi. Uluslararası Güncel Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 15-38. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/659848
• Aydın, A. (2015). Dijital vatandaşlık. Türk Kütüphaneciliği, 29(1), 142-146. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tk/issue/48743/620169
• Bal, Ö. & Anılan, H. (2019). Hayat bilgisi dersi değer eğitiminde örnek olay yönteminin kullanılması: Bir eylem araştırması. Milli Eğitim Dergisi, 48(1), 177-202. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/926354
• Bayzan, Ş. & Çubukcu, A. (2013). Türkiye’de dijital vatandaşlık algısı ve bu algıyı internetin bilinçli, güvenli ve etkin kullanımı ile artırma yöntemleri. Middle Eastern & African Journal of Educational Research, (5), 148-174.
• Brooke, S. L. (2006). Using the case method to teach online classes: promoting socratic dialogue and critical thinking skills. International Journal of Teaching and Learning in Higher Education, 18(2), 142-149. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1068074.pdf
• Creswell, J. W. (2014). Research design: qualitative, quantitative, and mixed methods approaches (4nd Edition). California: Sage Publications
• Çam, A. (2017). Örnek olayların fen bilgisi öğretmen adaylarının asit-baz konusunu kavramsal anlamasına etkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42, 69-82. doi: 10.21764/efd.93993
• Çiftçi, S. & Sakallı, H. (2016). Sınıf öğretmeni adaylarının dijital vatandaşlık düzeyleri ile siber zorbalık eğilimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim Teknolojisi Kuram Uygulama, 6(2),100-119. https://doi.org/10.17943/etku.97311
• Davis, B. G. (2009). Tools for teaching (2nd Edition). San Francisco: Jossey-Bass.
• Demircioğlu, İ. (2014). Tarih öğretiminde öğrenci merkezli yaklaşımlar (4. baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Doğanay, A. (2008). Çağdaş sosyal bilimler anlayışı ışığında yeni sosyal bilgiler programının değerlendirilmesi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17 (2), 77-96. https://dergipark.org.tr/tr/pub/cusosbil/issue/4379/60037
• Farmer, L. (2010). Teaching digital citizenship. In E-Learn: World Conference on E- Learning in Corporate, Government, Healthcare, and Higher Education (pp. 387-392). Association for the Advancement of Computing in Education (AACE).
• Fırat Durdukoca, Ş. (2017). Özel eğitim dersinde örnek olay inceleme yönteminin öğrenenlerin üstbilişsel farkındalıklarına, derse yönelik tutumlarına ve görüşlerine etkisi: Bir karma yöntem araştırması. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(4), 1267-1284. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kefdergi/issue/30766/331981
• Gleason, B. & Von Gillern, S. (2018). Digital citizenship with social media: Participatory practices of teaching and learning in secondary education. Journal of Educational Technology & Society, 21(1), 200-212. https://www.jstor.org/stable/26273880
• Görmez, E. (2016). Öğretmen adaylarının "dijital vatandaşlık ve alt boyutları" hakkındaki görüşleri (bir durum çalışması). Electronic Turkish Studies, 11(21), 125-144. https://www.acarindex.com/pdfs/134886
• İbrahimoğlu, Z. & Öztürk, C. (2013). Sosyal bilgiler dersinde örnek olay yöntemi kullanımının öğrencilerin akademik başarı derse karşı tutum ve eleştirel düşünme becerileri üzerine etkileri. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26 (2), 523-547. https://dergipark.org.tr/tr/pub/uefad/issue/16698/173592
• Johnson, R. B. & Christensen, L. (2014). Educational research: Quantitative, qualitative, and mixed approaches (5nd Edition). Los Angeles: Sage Publications.
• Kabapınar, Y. (2014). Kuramdan uygulamaya sosyal bilgiler öğretimi (4. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Kabapınar, Y. (2021). Teoriyle uygulamayı buluşturan bir araştırma olarak eylem araştırmasına danışmanlık yapmak: Pratikten kaynaklanan deneyimi sunmak. Y. Kabapınar (Ed.) Kuramdan uygulamaya sosyal bilgiler ve tarih öğretiminde eylem araştırmaları İçinde (ss. 46-87) içinde Ankara: Pegem Akademi.
• Karabal, A. (2021). Bilimsel etik ve Türk hukukunda intihal meselesi. Aurum Journal of Social Sciences, 6(2), 223-257. https://dergipark.org.tr/en/pub/aurum/issue/67556/927671
• Karaduman H. & Öncül B. (2019). Dijital vatandaşlık ve dijital vatandaşlık eğitimi. C. Öztürk, Z. İbrahimoğlu & G. Yıldırım (Ed.), Kuramsal temeller ve güncel tartışmalar ışığında 21. yüzyılda vatandaşlık ve vatandaşlık eğitimi. (1.baskı) içinde (ss. 123-145). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Karaduman, H. & Öztürk, C. (2014). Sosyal bilgiler dersinde dijital vatandaşlığa dayalı etkinliklerin öğrencilerin dijital vatandaşlık tutumlarına etkisi ve dijital vatandaşlık anlayışlarına yansımaları, Journal of Social Studies Education Research, 5(1), 38-78. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/179060
• Karaduman. H. (2011). 6. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde Dijital Vatandaşlığa Dayalı Etkinliklerin Öğrencilerin Dijital Ortamdaki Tutumlarına Etkisi ve Öğrenme Öğretme Sürecine Yansımaları. (Doktora tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kaya, M. (2020). Ortaöğretim Öğrencilerinin Dijital Vatandaşlık ve Dijital Okuryazarlık Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. (Yüksek lisans tezi). Mersin Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
• Kılıç, E. & Katılmış, A. (2021). Coğrafya konularında değerlerin kazandırılmasında örnek olay yönteminin işlevi. III. Uluslararası Coğrafya Eğitimi Kongresi Bildiri Kitabı içinde (s. 920-930).
• Kim, M. & Choi, D. (2018). Development of youth digital citizenship scale and implication for educational setting. Journal of Educational Technology &Society, 21(1), 155-171. https://www.jstor.org/stable/26273877#metadata_info_tab_contents
• Kocadağ, T. (2012). Öğretmen Adaylarının Dijital Vatandaşlık Düzeylerinin Belirlenmesi. (Yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Kress, G. (2003). Literacy in the new media age. London: Routledge.
• Kuş, Z. (2020). Türkiye’de ve Dünya’da vatandaşlık eğitimi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Lincoln, Y. S. & Guba, E. G. (1985). Naturalistic inquiry. London: Sage Pablications
• Martin, A. (2005). DigEuLit–a European framework for digital literacy: a progress report. Journal of eLiteracy, 2(2), 130-136.
• Martin, F., Hunt, B., Wang, C. & Brooks, E. (2020). Middle school student perception of technology use and digital citizenship practices. Computers in the Schools, 37(3), 196-215. doi:10.1080/07380569.2020.1795500
• MEB. (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (İlkokul ve ortaokul 4,5,6 ve 7. sınıflar). http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=354
• Moor, J. H. (2005). Why we need better ethics for emerging Technologies. Ethics and Information Technology, 7, 111–119. doi: 10.1007/s10676-006-0008-0
• Norton, L. (2009). Action research in teaching and learning: A practical guide to conducting pedagogical research in universities. Abingdon: Routledge.
• Odabaşı, H. F. (2005). Parent's views on ınternet use. Turkish Online Journal of Educational Technology-TOJET, 4(1), 38-45. http://tojet.net/articles/v4i1/415.pdf
• Ol, G.C. & Kabapınar, Y. (2021). Yaşamının sınıfa yansıması olarak örnek olay. Y. Kabapınar (Ed.), Kuramdan uygulamaya örnek olay yaşamı sınıfa taşımak (ss.3-24) içinde. Ankara: Pegem Akademi.
• Öncül, B. (2020). İlkokul Öğrencilerinin Dijital Vatandaşlık Farkındalıklarının Akran Öğretimiyle Geliştirilmesi. (Doktora tezi). Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Öztürk, G. (2021). Digital citizenship and its teaching: A literature review. Journal Educational Technology and Online Learning, 4 (1), 31-45. https://dergipark.org.tr/tr/pub/jetol/issue/60134/857904
• Öztürk, M. (2015). Ortaokul Öğrencilerinin Dijital Vatandaşlık Düzeyleri. (Yüksek Lisans Tezi). Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kastamonu.
• Parsak, B. M. (2021). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Dijital Vatandaşlık Düzeylerinin Dijital Vatandaşlık Alt Boyutlarına Göre İncelenmesi. (Yüksek lisans tezi). Mersin Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
• Pilato, B. & Ulrich, M. M. (2014). Is the case study method an effective pedagogical method for students to learn the fundamentals of financial accounting? Proceedings of ASBBS Annual Conference: Las Vegas, 21 (1), 541-554.
• Sarı, İ. (2019). Sosyal Bilgiler Eğitiminde Öğretmenlere Uygulanan Seminer ve Öğrencilere Yapılan Etkinliklerin Katkıları Bakımından Dijital Vatandaşlık Olgusu. (Doktora Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Sözbilir, M. (2009). Nitel veri analizi. http://fenitay. files. wordpress.com/2009/02/1112-nitel-arac59ftc4b1rmada-veri analizi.PDF
• Şenyurt, Ö. (2022). Bilimsel makale hazırlama sürecinde temel ilkeler. Belgü, (7), 9-15. https://dergipark.org.tr/en/pub/belgu/issue/73899/1107734
• Talan, T. & Aktürk, C. (2021). Orta öğretim öğrencilerinin dijital okuryazarlık ve bilgi güvenliği farkındalığı seviyelerinin incelenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(1), 158-180. doi:10.33437/ksusbd.668255
• Tan, B. (2019). Ortaokul Öğrencilerinin İnternet Kullanımına İlişkin Görüşlerinin Dijital Vatandaşlık Kapsamında İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Tan, B. & Merey, Z. (2020). Ortaokul öğrencilerinin internet kullanımına ilişkin görüşlerinin dijital vatandaşlık kapsamında incelenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 162-193. doi:10.33711/yyuefd.859561
• Uğurlu, H. (2020). Bilimsel araştırmalarda etik. Ahi Evran Akademi, 1(1), 67-78. https://dergipark.org.tr/en/pub/aea/issue/53252/707450
• Yalçınkaya, B. & Cibaroğlu, M. O. (2019). Dijital vatandaşlık algısının incelenmesi: Ampirik bir değerlendirme. Business & Management Studies: An International Journal, 7(4), 1188-1208. doi:10.15295/bmij.v7i4.1140
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.