Examining University Experiences of Students with Special Needs

Yıl 2023, Sayı 44, 41 - 59, 31.12.2023

Turgut Bahçalı , Caner Kasap

Öz

Various legal arrangements are made to provide appropriate educational opportunities for individuals with special needs (SN) in the process from preschool education period to higher education period. However, it is seen that individuals with SN experience various problems in their education processes. It is also thought that these problems differ according to the university the students attend and the type of disability. At this point, it is necessary to determine the student experiences of students with SN and to identify the problems they experience, if any. This qualitative study aimed to identify the university experiences of students with SN. The data were collected through semi-structured interviews. Ten students with SN were interviewed during the spring semester of the 2021-2022 academic year. Content analysis was used to analyze the data. Findings showed that participants focused on the conveniences and challenges of being a university student with SN and the reasons for choosing the university and department. Moreover, their university experiences, course registrations, and their views about the physical environment on campus were discussed. In addition, the study presented the expectations of students from their universities and the solutions they proposed for the problems they encountered.

Anahtar Kelimeler

Students with special needs, university students, student experiences

Özel Gereksinimli Üniversite Öğrencilerinin Öğrencilik Deneyimlerinin İncelenmesi

Öz

Okul öncesi eğitim döneminden yükseköğretim dönemine kadar olan süreçte özel gereksinimli (ÖG) bireylere uygun eğitim olanaklarının sağlanması için çeşitli yasal düzenlemeler yapılmaktadır. Bununla birlikte ÖG bireylerin eğitim süreçlerinde çeşitli sorunlar yaşadıkları görülmektedir. Söz konusu sorunların, öğrencilerin devam ettiği üniversiteye ve yetersizlik türüne göre farklılaştığı da düşünülmektedir. Bu noktada ÖG öğrencilerin öğrencilik deneyimlerinin ve varsa yaşadıkları sorunların belirlenmesi gerekmektedir. Bu araştırmada, ÖG üniversite öğrencilerinin öğrencilik deneyimlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Söz konusu amaç doğrultusunda bu çalışma nitel araştırma paradigması çerçevesinde desenlenmiştir. Betimsel bir çalışma olan bu araştırmada, farklı yükseköğretim kurumlarında öğrenim gören 10 ÖG öğrenciyle yarı yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiştir. ÖG üniversite öğrencilerinin öğrencilik deneyimlerinin belirlenmesi amacıyla, 2021-2022 eğitim öğretim yılı bahar döneminde toplanan veriler içerik analizi yaklaşımıyla analiz edilmiştir. Araştırma bulgularında, ÖG üniversite öğrencilerinin üniversitede ÖG öğrenci olmanın kolaylıklarını, zorluklarını, üniversiteyi ve bölümü tercih etme nedenlerini açıkladıkları görülmektedir. Bunun yanı sıra öğrencilerin üniversite ve ders kayıtları sırasında yaşadıkları deneyimlerine, kampüsteki fiziksel çevre hakkındaki düşüncelerine yer verilmiştir. Ayrıca öğrencilerin eğitim aldıkları kurumdan beklentileri ve yaşadıkları sorunlara yönelik çözüm önerileri açıklanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Özel gereksinimli bireyler, üniversite öğrencileri, öğrencilik deneyimleri

Kaynakça

• Abed, M., & Shackelford, T. (2020). Educational support for Saudi students with learning disabilities in higher education. Learning Disabilities Research & Practice, 35(1), 36-44. https://doi.org/10.1111/ldrp.12214
• Aydın, A. (2012). Görme engelli üniversite öğrencilerinin bilgi erişim sorunları üzerine yapılmış bir araştırma. Bilgi Dünyası, 13(1), 93-116. https://doi.org/10.15612/BD.2012.170
• Bahadır, Ş., Dinçer, E., Öner, E., Özkaya, A., & Öztek, Ö. (2016). Üniversitede engelli öğrenci olmak. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 16(1), 27-55. https://dergipark.org.tr/en/pub/uobild/issue/42561/513059
• Biçer, D. F., & İşcan, İ. (2020). Engelli bireylere üniversite kütüphanelerinde verilen hizmetlerde toplam kalite uygulamalarına yönelik nitel araştırma. Kafkas University Faculty of Economics and Administrative Sciences Journal, 11(1), 60-80. https://doi.org/10.36543/kauiibfd.2020.ek1.003
• Birleşmiş Milletler Engelli Haklarına İlişkin Sözleşme. (2006). Retrieved from https://inhak.adalet.gov.tr/Resimler/Dokuman/2312020100834bm_48.pdf
• Burcu, E. (2002). Üniversitede okuyan özürlü öğrencilerin sorunları: Hacettepe-Beytepe Kampüsü öğrencileri örneği. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 19(1), 83-103. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/610715
• Cresswell, J. W. (2016). Araştırma deseni: Nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları. (Reviser: S. B. Demir). (2nd Ed.). Eğiten Kitap.
• Çivici, T., & Gönen, D. (2015). Balıkesir Üniversitesi çağış yerleşkesinin bedensel engelli öğrencilerin sosyal alanlara ulaşabilirliğinin değerlendirilmesi. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 3(3), 639-646. https://dergipark.org.tr/en/pub/jesd/issue/20874/224073
• Dal, B. T., Irmak, A., Akyürek, G., & Kayıhan, H. (2013). Hacettepe üniversitesi'nde öğrenim gören engelli öğrencilerin karşılaştıkları sorunları değerlendirme. Ergoterapi ve Rehabilitasyon Dergisi, 1(2), 150-151. https://dergipark.org.tr/en/pub/ered/issue/33210/369619
• Doğuş, M., Aslan, C., & Cakmak, S. (2020). Görme engelli bireylerin merkezi sınav düzenlemelerine ilişkin görüşleri. Eğitim ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 7(1), 219-247. https://dergipark.org.tr/en/pub/etad/issue/55359/697087
• Dökmen, Y., & Kışlak, T. (2004). Engelli olan ve olmayan üniversite öğrencilerinin demografik ve psikolojik özellikleri ile sorunlarının karşılaştırılması. Kriz Dergisi, 12(2), 33-47. https://kitaplar.ankara.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12575/63815/822.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Universal Declaration of Human Rights. Retrieved from https://www.hsk.gov.tr/Eklentiler/Dosyalar/9a3bfe74-cdc4-4ae4-b876-8cb1d7eeae05.pdf
• Kamış, Ö., & Demir, E. (2018). Görme yetersizliği olan lisans öğrencilerinin sınıf içi ölçme-değerlendirme süreçlerinin incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 19(3), 423-450. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.334802
• Karasu, G., & Kaya, Z. (2021). COVID-19 salgın sürecinde işitme engelli üniversite öğrencileriyle gerçekleştirilen uzaktan eğitim çalışmalarının incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 22(2), 95-111. https://doi.org/10.12984/egeefd.938443
• Karasu, G., Uzuner, Y., & Beral, A. (2018). İşitme engelli üniversite öğrencilerinin yazma sürecinde uygulanan etkinlik ve stratejilerin incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 19(1), 262-283. https://doi.org/10.12984/egeefd.343127
• Kaya, Ç. (2019). Üniversitede öğrenim gören engelli öğrencilerin karşılaştıkları sorunlar ve sorun çözme becerileri. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Unpublished Master Thesis). Retrieved from https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Kayhan, N., Şen, M., & Akçamete, G. (2015). Opinions of university students with disabilities on current regulations and adaptations at higher education institutions. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 197, 635-639. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.07.050
• Koca-Atabey, M., & Öz, B. (2018). Engelli bir üniversite öğrencisinin deneyimleri: İki farklı analiz yöntemiyle değerlendirme. AYNA Klinik Psikoloji Dergisi, 5(2), 25-42. https://doi.org/10.31682/ayna.427561
• Lombardi, A., Gelbar, N., Dukes, L. L. III, Kowitt, J., Wei, Y., Madaus, J., Lalor, A. R., & Faggella-Luby, M. (2018). Higher education and disability: A systematic review of assessment instruments designed for students, faculty, and staff. Journal of Diversity in Higher Education, 11(1), 34–50. https://doi.org/10.1037/dhe0000027
• Mengi, A. (2019). Engelli öğrencilerin üniversite eğitimi sürecinde karşılaştığı güçlükler: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Örneği. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 147-170. https://dergipark.org.tr/en/pub/yyuefd/issue/50700/660807
• Ministry of National Education Special Education Services Regulation. (2021). Retrieved from http://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2021_09/13145613_Ozel_EYitim_Hizmetleri_YonetmeliYi_son.pdf
• Mills, G. E., & Gay, L. R. (2016). Educational research: Competencies for analysis and applications. (11th Ed.). USA, Pearson.
• Moriña, A., & Biagiotti, G. (2021). Academic success factors in university students with disabilities: A systematic review. European Journal of Special Needs Education, 37(5), 729-746.https://doi.org/10.1080/08856257.2021.1940007
• Okur, M. R., & Demı̇r, M. (2019). Görme engelli öğrenenlerin eğitim yaşantısında karşılaştıkları sorunların belirlenmesi, açık ve uzaktan öğrenme alanı için çözüm yolları geliştirilmesi. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 5(2), 49-62. https://dergipark.org.tr/en/pub/auad/issue/45710/576569
• Partici, R. (2018). Üniversitelerde eğitim gören engelli öğrencilerin eğitimleri sırasında karşılaştıkları problemler (Tez No: 532570) [Master thesis, Kırıkkale University]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Sevinç, İ., & Çay, M. (2017). Fiziksel engelli bireylerin üniversite eğitimi sırasında karşılaştıkları sorunlar (Akdeniz üniversitesi örneği). Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Teknik Araştırmalar Dergisi, 13, 219-238. http://sosyoteknik.selcuk.edu.tr/sustad/article/view/115
• Stambekova, A., Shmidt, M., Kydyrbaeva, G., Yerzhanova, G., & Issabayeva, Z. (2021). Opinions of disabled university students on the distance education process. World Journal on Educational Technology, 13, 1124-1136. https://doi.org/10.18844/wjet.v13i4.6313
• Tekin, H. H. (2019). Engelli üniversite öğrencilerinin eğitim yaşamındaki sorunları: Konya örneği. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(2), 1531-1548. https://doi.org/10.33206/mjss.479132
• Topsaç, M., & Bişğin, H. (2015). Üniversitede okuyan engelli öğrencilerin fiziksel aktivite düzeylerinin incelenmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 40, 163-174. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/55956
• Tutal, O. (2018). Üniversite yerleşkeleri ve erişilebilirlik. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 6(15), 753-775. https://doi.org/10.33692/avrasyad.510218
• WHO. (2022). Retrieved from https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/disability-and-health#:~:text=Over%201%20billion%20people%20are,often%20requiring%20health%20care%20services
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (11th Ed.). Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, T., Gökçe, D., & Çeşmeci, S. (2012). Engellilerin üniversite kampüslerinde ortak mekanları kullanabilmeleri üzerine bir araştırma: Akdeniz üniversitesi olbia kültür merkezi örneği. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 9(3), 1-10. https://dergipark.org.tr/en/pub/jotaf/issue/19038/201348
• YÖK (2021). Engelli Öğrenci Sayıları Raporu. Retrieved from https://istatistik.yok.gov.tr/
• YÖK (2022). Retrieved from https://www.yok.gov.tr/Sayfalar/Haberler/2022/2022-engesliz-universiteler-odul-toreni-gerceklestirildi.aspx
• YÖK (2023). Retrieved from https://www.yok.gov.tr/Sayfalar/Haberler/2023/yuksekogretim-kurulu-ndan-universitelere-bayrak-ve-nisan-odulu.aspx 05.08.2023 tarihli internet erişimi