Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Okul Öncesi Eğitimde Öğretmen Cinsiyetine Yönelik Görüşleri

Yıl 2019, Cilt: 10 Sayı: 1, 20 - 36, 12.07.2019

Duygu Koçak , Hilal Nas Kaykusuz

Öz

Okul
öncesi öğretmenliği öğrencilerinin, okul öncesi eğitimde öğretmen cinsiyeti ile
ilgili görüşlerinin ortaya çıkarılmasının amaçlandığı bu çalışma, nitel araştırma
desenlerinden betimsel tarama modelindedir. Araştırmanın katılımcılarının
belirlenmesinde amaçlı örnekleme yöntemlerinden maksimum çeşitlilik örnekleme
yaklaşımı benimsenmiştir. Maksimum çeşitliliği sağlamaktaki temel amaç farklı
özelliğe sahip bireylerin (cinsiyet, eğitim alınan üniversite, kaçıncı sınıfta
oldukları, yaşları, okul öncesi eğitim alıp almadıkları, eğer aldılarsa kendi
öğretmenlerinin cinsiyeti gibi) çeşitlilik gösteren özelliklerde okul öncesi
eğitimde öğretmenin cinsiyetine dair görüşlerinin tam bir şekilde ortaya
konulmasına fırsat verilmiştir. Bu bağlamda 2018-2019 eğitim-öğretim yılı güz
döneminde farklı devlet üniversitelerinde okul öncesi eğitimi alan 41 katılımcı
cinsiyet, eğitim aldığı üniversite, okul öncesi eğitim alıp almama durumuna
göre çeşitlenmiştir.

Çalışmada,
okul öncesi eğitimde öğretmenin mesleki bilgi ve becerisinin, çocuklarla
iletişiminin, çocuklara yaklaşımının ve sahip olduğu kişilik özelliklerinin
cinsiyetten daha önemli olduğuna dair görüşler çoğunlukta bulunmaktadır. Fakat
çocukların öz bakımlarıyla ilgilenmede kadınların annelik duygusuna sahip
olmasından, erkeklere göre çocuklara daha sabırlı yaklaşmasından, çocukların
kadın öğretmenlere ihtiyaçlarını daha rahat söyleyebileceğinden, çocukların
ahlak gelişimi açısından, erkek öğretmenlerin toplumsal açıdan özellikle kız
çocuklarının öz bakımlarıyla ilgilenmesinin doğru olmayacağından ve çocuk
istismarını önlemek amacıyla okul öncesi eğitimde öğretmenlerin kadın olması
gerektiği yönünde görüşler çoğunlukta bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen cinsiyeti, Okul öncesi eğitim, Kadın öğretmen, Erkek öğretmen

Kaynakça

• Akdemir, Y. (2017, 05 09). www.mebpersonel.com. 20.12.2018 tarihinde google: http://www.mebpersonel.com/ideal-bir-ogretmende-bulunmasi-gereken-kisisel-ozellikler-makale,1390.html adresinden alındı
• Aydoğdu, E. (2008). İlköğretim okullarındaki öğrenci ve öğretmenlerin sahip oldukları okul algıları ile ideal okul algılarının metaforlar (mecazlar) yoluyla analizi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Balcı, A. (1993). Etkili okul . Ankara: Pegem.
• Başarır, Fatma ve Mediha Sarı (2015), “Kadın akademisyenlerin kadın akademisyen olmaya ilişkin algılarının metafor yoluyla incelenmesi”, Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 5 (1): 41-51.
• Bilgin, N. (2006). Sosyal bilimlerde içerik analizi: Teknikler ve örnek çalışmalar. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Bredekamp, S. (2015). Erken çocukluk eğitiminde etkili uygulamalar. (H. Z. İnan, & T. İnan, Çev.) Ankara: Nobel.
• Büyükkaragöz, S., Muşta, M., Yılmaz, H., & Pilten, Ö. (1998). Öğretmenlik mesleğine giriş. Konya: Mikro yayıncılık.
• Cerit, Y. (2008). Öğretmen kavramı ile ilgili metaforlara ilişkin öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin görüşleri, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6 (4), 693-712.
• Çelikten, M. (2005). The women at principals’ chair in Turkey. The Journal of American Academy of Business, 6, 85-94.
• Çelikten, M. (2006). Kültür ve öğretmen metaforları. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), 269-283.
• De Guerrero, M. C. M. & Villamil, O. S. (2002). Metaphorical conceptualizations of ESL teaching and learning, Language Teaching Research, 6(2), 95–120.
• Farquhar, S., Cablk, L., Buckingham, A., Butler, D., & Ballantyne, R. (2006). Men at work: Sexism in early childhood. https://www.childforum.com/images/stories/men.at.work.book.pdf (erişim tarihi: 10.01.2019)
• Fuller, K. (2010). Talking about gendered headship: how do women and men working in schools conceive and articulate notions of gender? Journal of Educational Administration and History, 42 (4), 363-382.
• Gündüz, H. Ç., Tarhan, S., & Kılıç, Z. (2015). Toplumsal cinsiyete dayalı meslek seçimlerine yönelik tutum ölçeği gecerlik ve güvenirlik çalışması. Bartın Üniversitesi eğitim fakültesi dergisi, 4 (1), 21-33.
• Haktanır, G., Turaşlı, N. K., Doğan, Ö., Dağlıoğlu, E., Orçan, M., Güleç, H. Ç., et al. (2012). Okul öncesi eğitime giriş. Ankara: Anı yayıncılık.
• İnandı, Y. & Tunç, B. (2012). Kadın öğretmenlerin kariyer engelleri ile iş doyum düzeyleri arasındaki ilişki [Effect of career barriers facing women teachers on their level of job satisfaction]. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi - Journal of Educational Sciences Research, 2 (2), 203–222. http://ebad-jesr.com/.
• Karasar, N. (1984). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Hacettepe taş kitapçılık.
• Kıral B., Kıral E. ve Başdağ, S. (2013). İlkokul öğrencilerinin algılarına göre sınıf öğretmeni metaforları , XII. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Sempozyumu, Sözlü Bildiri, 22 Mayıs, Aydın.
• Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: A sourcebook of new methods. California; SAGE Publications.
• Millî Eğitim Bakanlığı APK Kurulu Başkanlığı. (2005). 2004-2005 Millî Eğitim İstatistikleri. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi.
• Millî Eğitim İstatistikleri, Örgün Eğitim 2016/'17. https://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_09/08151328_meb_istatistikleri_orgun_egitim_2016_2017.pdf adresinden 31.01.2019 tarihinde alınmıştır.
• OECD. (2015). Toplumsal cinsiyet eşitliği. Eğitime Yön Veren Eğilimler, 7, 1-12
• Parlaktuna, İ. (2010). Türkiye'de cinsiyete dayalı mesleki ayrımcılığın analizi. Ege akademik bakış, 10 (4), 1217-1230.
• Piburn, D. E. (2006). Gender equality for a new generation: Expect male involvement in ECE, Exchange, 168, 18–22
• Saban, A. (2004). Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının öğretmen kavramına ilişkin ileri sürdükleri metaforlar, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 131-155.
• Sönmez, V. (1994). Program geliştirmede öğretmen el kitabı. Ankara: Anı.
• Tavşancıl, E. ve Aslan, A. E. (2001). Sözel, yazılı ve diğer materyaller için içerik analizi ve uygulama örnekleri. İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
• Topuz S. K. & Erkanlı H. (2016). Toplumsal cinsiyet bağlamında kadın ve erkeğe atfedilen anlamların metafor yöntemiyle analizi. Alternatif Politika. 8(2), 300-321.
• Yalçın, F. A., Yalçın, M., & Macun, B. (2017). Okul öncesi öğretmenlerinin okul öncesi eğitimde öğretmen cinsiyeti ile ilgili görüşleri. Bayburt eğitim fakültesi dergisi, 12 (24), 693-710.
• Yin, R. (1984). Case study research: design and methods. (3. Basım). California: Sage Publications.