Ergenlerde Öznel Zindelik ve Siber Mağduriyet Üzerine Bir Derleme

Yıl 2024, Cilt: 1 Sayı: 1, 73 - 80, 30.12.2024

Burcu Bülbül

Öz

Ergenlik dönemi gelişim açısından oldukça kritik bir evre olarak
değerlendirilmektedir. Bu noktada bireylerin sosyal, duygusal ve kişilik
gelişimleri açısından sağlıklı yaşam deneyimleri birer destekleyici iken olumsuz
nitelikteki yaşantılar ergenler için gelişimi ketleyici rol oynarlar. Ergenler
arasında bu olumsuz yaşam deneyimleri arasında yoğun bir şekilde görülen siber
mağduriyet ön plana çıkmaktadır. Teknoloji, internet, kitle iletişim araçlarının
kullanımının yaygınlaşması ile alan yazında yer alan siber mağduriyet geleneksel
akran zorbalığı mağduriyetine göre daha yıkıcı duygusal sonuçlar
çıkarabilmektedir. Bu noktada ergenlerin öznel zindelik düzeylerinin olumlu bir
rol oynayabileceği değerlendirilmiştir. Bu gerekçe ile çalışma sürecinde
ergenlerde öznel zindelik ve siber mağduriyet kavramlarına odaklanılarak bir
derleme çalışması yapılmıştır. Sonuç olarak ergenlerin öznel zindelik düzeylerini
artırmaya yönelik müdahale ve uygulamaların siber mağduriyet olasılığını
azaltabileceği değerlendirmesi yapılabilir.

Anahtar Kelimeler

Ergenler, öznel zindelik, siber mağduriyet, derleme

Kaynakça

• Akca, E. B., & Sayımer, İ. (2017). Siber zorbalık kavramı, türleri ve ilişkili olduğu faktörler: Mevcut araştırmalar üzerinden bir değerlendirme. AJIT-e: Academic Journal of Information Technology, 8(30), 7-19. DOI: 10.5824/1309‐1581.2017.5.001.x
• Álvarez-García, D., Núñez Pérez, J. C., Dobarro González, A., & Rodríguez Pérez, C. (2015). Risk factors associated with cybervictimization in adolescence. International Journal of Clinical and Health Psychology, 15(3), 226-235. https://doi.org/10.1016/j.ijchp.2015.03.002
• Álvarez-García, D., Núñez Pérez, J. C., Dobarro González, A., & Rodríguez Pérez, C. (2015). Risk factors associated with cybervictimization in adolescence. International Journal of Clinical and Health Psychology, 15(3), 226-235. https://doi.org/10.1016/j.ijchp.2015.03.002
• Arslan, S., Savaşer, S. ve Yazgan, Y. (2011). Prevalence of peer bullying in high school students in Turkey and the roles of socio‐ cultural and demographic factors in the 76 bullying cycle. The Indian Journal of Pediatrics, 78(8), 987‐992. https://doi.org/10.1007/s12098‐010‐0350‐4.
• Azami, M. S., & Taremian, F. (2021). Risk Factors Associated with Cyberbullying, Cybervictimization, and CyberbullyingVictimization in Iran’s High School Students. Iranian Journal of Psychiatry, 16(3), 343-352. https://doi.org/10.18502/ijps.v16i3.6261
• Boyar, Ü. (2023). Ergenlerde Siber Zorbalık, Siber Mağduriyet, Depresyon ve Baş Etme İlişkisi (Master'S Thesis, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü).
• Brochado, S., Soares, S., & Fraga, S. (2016). A Scoping Review on Studies of Cyberbullying Prevalence Among Adolescents. Trauma, Violence, & Abuse. https://doi.org/10.1177/1524838016641668
• Brown, C. F., Demaray, M. K., & Secord, S. M. (2014). Cyber victimization in middle school and relations to social emotional outcomes. Computers in Human Behavior, 35, 12-21. https://doi.org/10.1016/j.chb.2014.02.014
• Burnukara, P., & Uçanok, Z. (2012). Ilk ve orta ergenlikte akran zorbaligi: Gerçeklestigi yerler ve bas etme yollari. Turk Psikoloji Yazilari, 15(29), 68.
• Castañeda, R. C., Jiménez, E. V., & Zúñiga, C. G. H. (2019). Variables que discriminan a las víctimas y no víctimas de ciberacoso en adolescentes. IE Revista de Investigación Educativa de la REDIECH, 10(19), 173-190.
• Çetin, F. H., Uçar, H. N., Ersoy, S. A., KILINÇ, K., Güler, H. A., & Türkoğlu, S. (2019). Kaygı bozukluğu olan ergenlerde siber zorbalık ve siber mağduriyet: kontrollü bir çalışma. Cukurova Medical Journal, 44, 133-139.
• Çevik, Ö., Ata, R., & Çevik, M. (2021). Bullying and victimization among Turkish adolescents: the predictive role of problematic internet use, school burnout and parental monitoring. Education and Information Technologies, 26, 3203-3230. https://doi.org/10.1007/s10639-020-10410-1
• Çiftçi, S. (2010). Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin sanal zorbalık düzeyleri ile empatik eğilim düzeyleri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
• Dalmaz, E. (2014). Üniversite öğrencilerinde siber zorbalık/mağduriyet, depresyon ve anksiyete arasındaki ilişkinin incelenmesi (Master's thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Dempsey, A. G., Sulkowski, M. L., Nichols, R., & Storch, E. A. (2009). Differences between peer victimization in cyber and physical settings and associated psychosocial adjustment in early adolescence. Psychology in the Schools, 46(10), 962-972.
• Durna, S. (2019). Lise öğrencilerinde siber zorbalık ve siber mağduriyet sıklığı ve bunların anksiyete ve depresyon ile ilişkisinin incelenmesi: Konya örneği.
• Eroğlu, Y., Aktepe, E., Akbaba, S., Işık, A. & Özkorumak, E. (2015). Siber zorbalık ve mağduriyetin yaygınlığının ve risk faktörlerinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 40(177)
• Faucher, C., Jackson, M., & Cassidy, W. (2014). Cyberbullying among university students: Gendered experiences, impacts, and perspectives. Education Research International, 2014(1), 698545.
• Fini, A. A. S., Kavousian, J., Beigy, A. ve Emami, M. (2010). Subjective vitality and its anticipating variables on students. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 5, 150-156.
• Fredstrom, B. K., Adams, R. E., & Gilman, R. (2011). Electronic and school-based victimization: Unique contexts for adjustment difficulties during adolescence. Journal of youth and adolescence, 40, 405-415.
• Hinduja, S., ve Patchin, J.W. (2015). Bullying beyond the schoolyard: Preventing and responding to cyberbullying. Thousand Oaks, CA: Corwin Press.
• Holfeld, B., & Mishna, F. (2019). Internalizing symptoms and externalizing problems: Risk factors for or consequences of cyber victimization?. Journal of youth and adolescence, 48, 567-580. https://doi.org/10.1007/s10964-018-0974-7
• Karatepe, H. K. (2022). Psikolojik Dayanıklılık ve Benlik Saygısı İlişkisinde Öznel Zindeliğin Aracı Rolü: Hemşirelik Öğrencileri ile Kesitsel Bir Çalışma. Turkiye Klinikleri Journal of Nursing Sciences, 14(3).
• Karlıer-Soydaş, D. (2011). Ergenlerde ebeveyn izlemesi, sanal zorbalık ve yaşam doyumu arasındaki ilişkilerin cinsiyete göre incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kowalski, R. M., Giumetti, G. W., Schroeder, A. N., & Lattanner, M. R. (2014). Bullying in the digital age: A critical review and meta-analysis of cyberbullying research among youth. Psychological Bulletin, 140(4), 1073– 1137. https://doi.org/10.1037/a0035618
• Kowalski, R. M., Giumetti, G. W., Schroeder, A. N., & Reese, H. H. (2012). Chapter 14 Cyber bullying among college students: Evidence from multiple domains of college life. In Misbehavior online in higher education (pp. 293-321). Emerald Group Publishing Limited.
• María, A., Manuel, J., Trigueros, R., & José, M. (2019). Relationship between Emotional Intelligence, Cybervictimization, and Academic Performance in Secondary School Students. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(21), 7717. https://doi.org/10.3390/ijerph17217717
• Molero, M. M., Pérez-Fuentes, M. C., Martos, Á., Pino, R. M., & Gázquez, J. J. (2023). Network Analysis of Emotional Symptoms and their Relationship with Different Types of Cybervictimization. European Journal of Psychology Applied to Legal Context, 15(1), 23-32. https://doi.org/10.5093/ejpalc2023a3
• Nguyen Tran, H. G., Thai, T. T., Thi Dang, N. T., Vo, D. K., & Thi Duong, M. H. (2021). Cyber-Victimization and Its Effect on
• Depression in Adolescents: A Systematic Review and Meta-Analysis. Trauma, Violence, & Abuse. https://doi.org/10.1177_15248380211050597
• NIRSA: Leaders in Collegiate Recreation, NASPA - Student Affairs Administrators in Higher Education & ACHA - American College Health Association (November 2020). Inter-association definition of well-being. Retrieved from www.nirsa.org/hands-in https://nirsa.net/nirsa/wp-content/uploads/inter-assocation-well-being-definition-2011b.pdf
• Nie, Q., Griffiths, M. D., & Teng, Z. (2024). The role of self-esteem in protecting against cyber-victimization and gaming disorder symptoms among adolescents: a temporal dynamics analysis. Journal of youth and adolescence, 53(4), 863-876.
• Olweus, D. (1999). Sweden. Smith, P. K., Catalano, R., Junger-Tas, J. J., Slee, P. P., Morıta, Y., ve Olweus, D. (Ed.), The nature of school bullying: A cross-national perspective içinde (13). London and New York: Routledge (Psychology Press).
• Özel, S. (2013). Lise öğrencileri arasında siber zorbalık, siber mağduriyet, depresyon ve benlik saygısı ilişkisi (Master's thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Padır, M. A., Eroğlu, Y., & Çalışkan, M. (2015). Ergenlerde öznel mutluluk ile siber zorbalık ve mağduriyet arasındaki ilişkinin incelenmesi. Online Journal of Technology Addiction and Cyberbullying, 2(1), 32-51.
• Runions, K., Shapka, J. D., Dooley, J., & Modecki, K. (2013). Cyber-aggression and victimization and social information processing: Integrating the medium and the message. Psychology of Violence, 3(1), 9–26. https://doi.org/10.1037/a0030511
• Ryan, R. M., & Frederick, C. (1997). On energy, personality, and health: Subjective vitality as a dynamic reflection of well‐ being. Journal of personality, 65(3), 529-565.
• Salı, J., Başak, B., & Akca, E. (2015). Türkiye'de ortaokul öğrencileri arasında siber zorbalık. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 5(2), 109-130.
• Satıcı, S. A., & Deniz, M. E. (2019). Ergenlerin kendilik algıları ve okul doyumu: öznel zindeliğin aracılık rolünün değerlendirilmesi. Eğitim ve bilim, 44(197).
• Sjursø, I. R., Fandrem, H., & Roland, E. (2016). Emotional problems in traditional and cyber victimization. Journal of school violence, 15(1), 114-131.
• Slonje, R., & Smith, P. K. (2008). Cyberbullying: Another main type of bullying?. Scandinavian journal of psychology, 49(2), 147-154.
• Tafarojei, A., & Yousefi, F. (2021). Relation of emotional intelligence to subjective vitality: mediating role of selfcompassion. Journal of psychologicalscience, 20(98), 283-294. Taştekin, E. (2016). Ergenlerin Arkadaşlık İlişkileri ve Benlik Saygısı İle Siber Zorbalık Ve Siber Mağduriyet Arasındaki İlişkiler. (Yüksek lisans tezi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü).
• Xia, T., Liao, J., Deng, Y., & Li, L. (2022). Cyberbullying Victimization and Social Anxiety: Mediating Effects with Moderation. Sustainability, 15(13), 9978. https://doi.org/10.3390/su15139978
• Yarar, Y. (2019). Lise öğrencilerinin iyi oluş düzeyleri ile siber zorbalık siber mağduriyetleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Master's thesis, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı).