TR21 DÜZEY 2 BÖLGESİ'NDE MEDİKAL TURİZM: TRAKYA KALKINMA AJANSI ÖRNEĞİ

Year 2024, Volume: 02 Issue: 03, 213 - 234, 06.01.2025

Gamze İnan Sarica , Emel Gönenç Güler

https://doi.org/10.61138/bolgeselkalkinmadergisi.1579876

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Trakya Kalkınma Ajansı tarafından TR21 Düzey 2 Bölgesi’nde yürütülen faaliyetlerin medikal turizmin gelişimine etkisini belirlemektir. Bu kapsamda, nitel araştırma yöntemlerinden biri olan durum çalışması ile bütüncül tek durum deseni kullanılmış; Trakya Bölgesi Sağlık Turizmi Strateji Raporu, Trakya Kalkınma Ajansının 2017-2023 yılı faaliyet raporları ile aynı yıllara ait kalkınma ajansları genel faaliyet raporları incelenmiştir. Araştırma bulguları, sağlık turizminin farklı bölgelerde kalkınma ajansları tarafından çeşitli faaliyet ve projeler aracılığıyla desteklendiğini ortaya koymuştur. Araştırmanın ana konusunu oluşturan Trakya Kalkınma Ajansının ise 2017 yılından itibaren tüm paydaşları kapsayacak şekilde bütüncül ve hedef odaklı çalışmalar yürüterek medikal turizm sektörünün bölgede önemli ölçüde gelişmesine katkı sağladığı tespit edilmiştir. Trakya Kalkınma Ajansı tarafından medikal turizm alanında faaliyet gösteren sağlık tesisleri ve aracı kuruluşlara stratejik bir bakış açısıyla sunulan eğitim, tanıtım, pazarlama ve danışmanlık destekleriyle birlikte yürütülen iş birliği ve koordinasyon faaliyetlerinin, 2017-2023 yılları arasında başvuru yapan yabancı hasta sayılarında artışa ve bölgede sektörün gelişimine kayda değer oranda katkı sunduğu değerlendirilmiştir.

Keywords

Bölgesel Kalkınma, Trakya Kalkınma Ajansı, Sağlık Turizmi, Medikal Turizm

Thanks

Trakya Kalkınma Ajansı

MEDICAL TOURISM IN TR21 NUTS II REGION: THE CASE OF TRAKYA DEVELOPMENT AGENCY

Abstract

The aim of this study is to assess the impact of the activities carried out by the Trakya Development Agency on the development of medical tourism in the TR21 NUTS II Region. In this context, a holistic single case design, one of the qualitative research methods was employed. The analysis included the Thrace Region Health Tourism Strategy Report, the annual reports of the Trakya Development Agency for the years 2017-2023, and the general activity reports of the development agencies for the same period. The findings revealed that health tourism has been supported in various regions through numerous activities and projects implemented by development agencies. Specifically, Trakya Development Agency has played a significant role in the development of the medical tourism sector in the region by conducting comprehensive and goal-oriented initiatives involving all stakeholders since 2017. The Trakya Development Agency’s strategic approach including training, promotion, marketing, and consultancy services provided to healthcare facilities and intermediary organizations, as well as its cooperation and coordination efforts, has contributed significantly to the increase in the number of foreign patients and the overall development of the sector in the region between 2017-2023.

Keywords

Regional Development, Trakya Development Agency, Health Tourism, Medical Tourism

Thanks

Trakya Development Agency

References

• Aladağ Bayrak, Ö. (2021). Tamamlayıcı ve Alternatif Tıbbın (TAT) Sağlık Turizmi İle Bütünleştirilmesinde Sağlık Hizmeti Yöneticilerinin TAT Bilgi Düzeyleri ve Tutumları: Edirne İli Örneği, Doktora Tezi, Trakya Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Edirne.
• Alp, G. (2021). Medikal Turistler Tarafından En Çok Tercih Edilen Medikal Turizm Destinasyonları ve Karşılaştırmaları. Journal of Travel & Tourism Research, 19, 47-49.
• Akbolat, M. ve Deniz, N. G. (2017). Türkiye’de Medikal Turizmin Gelişimi ve Bazı Ülkelerle Karşılaştırılması. Uluslararası Global Turizm Araştırmaları Dergisi, 1 (2), 123-139.
• Aydemir, B. ve Kılıç, S. N. (2017). Dünyada ve Türkiye’de Üçüncü Yaş Turizmi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1 (3), 1-11.
• Aydın, A. (2019). Sağlık Turizmin Gelişiminde Kalkınma Ajanslarının Rolü: Güney Ege Kalkınma Ajansı Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Aydın.
• Aydın, D. (2009). Türkiye’de Sağlık Turizmi ve Ortadoğu’daki Yeri. Sağlık Turizmi Bülteni, 5, 6-10.
• Bal, H., Akça, E. E. ve Bayraktar, M. (2016). The Contribution of Tourism to Economic Growth: A Research on the Turkey. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 7 (1), 1-20.
• Beladi, H., Chao, C. C., Ee, M. S., and Hollas, D. (2019). Does Medical Tourism Promote Economic Growth? A Crosscountry Analysis. Journal of Travel Research, 58 (1), 121-135.
• Bozça, R., Çiftçi Kıraç, F. ve Kıraç, R. (2017). Sağlık Turizmi SWOT Analizi: Erzincan. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6 (3), 157-163.
• Budakkıran, M. ve Mercan, Ş. O. (2023). The Importance of SPA Centers in Hotels. Boyabat İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi E-Dergisi, 3 (2), 284-304.
• Bulut, A. ve Şengül, H. (2019). Dünyada ve Türkiye’de Sağlık Turizmi.  Yönetim, Ekonomi ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 3 (1), 45-62.
• Buran, Ş. (2024). Türkiye’deki Termal Kaynakların Sağlık Turizmi Üzerine Etkisi, Yüksek Lisans Tezi,  Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Aydın.
• Büyük, Ö. ve Akkuş, G. (2024). Medikal Turizm Verileri ve İstatistikleri: Gelişmekte Olan Ülkelerin Yükselişi ve Türkiye (Medical Tourism Data and Statistics: The Rise of Developing Countries and Turkey). Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 12 (2), 1105-1124.
• Carrera, P. M., and Bridges, J. F. P. (2006). Globalization and Healthcare: Understanding Health and Medical Tourism. Expert Review of Pharmacoeconomics and Outcomes Research, 6 (4), 447-54.
• Cham, T. H., Lim, Y, M., Sia, B. C., Cheah, J. H., and Ting, H. (2021). Medical Tourism Destination Image and its Relationship with the Intention to Revisit: A Study of Chinese Medical Tourists in Malaysia. Journal of China Tourism Research, 17 (2), 163-191.
• Cook, P. S. (2008). What is Health and Medical Tourism? Paper presented at the Annual Conference of the Australian Sociological Association, The University of Melbourne, Victoria.
• Coşkun, K. (2023). Sağlık Turizminin Türkiye Turizmi İçerisindeki Yeri ve Önemi Üzerine Bir İnceleme: 20182022. International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 10 (94), 967-974.
• Çılgınoğlu, H. (2018). Sağlık Turizminin Temel Özellikleri, Eğilimleri ve Pazarın Küreselleşmesi Üzerine Bir Değerlendirme. Turkish Studies Economic, Finance and Politics, 13 (22), 179-192.
• Dağ, E. (2024). Coronavirüsün (Covid-19) Üçüncü Yaş Turizmi Üzerindeki Etkileri; Alanya Örneği, Doktora Tezi, Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Dalkıran, G. B. (2017). Bir Sağlık Turizmi Destinasyonu Olarak Trakya. Social Sciences Research Journal, 6 (4), 162-178.
• Dalkıran, G. B. ve Sarıca, G. (2020). Kalkınma Ajanslarının Bölge Alternatif Turizm Pazarına Etkileri: Trakya Kalkınma Ajansı Örneği. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (Özel Sayı), 158-170.
• Dianeosis. (2021). “Senior and Health Tourism Missed Opportunities”, https://www.dianeosis.org/en/2019/07/ senior-and-health-tourism-missed-opportunities/, (Erişim tarihi: 29.11.2021).
• Dinçer, M. Z., Aydoğan Çiftçi, M. ve Karayılan, E. (2016). Gelişmekte Olan Ülkelerde Medikal Turizm: Türkiye’nin Tayland, Malezya ve Hindistan’a Göre Potansiyelinin Değerlendirilmesi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 34-60.
• Dökme, S. (2019). Medikal Turizmde Hasta Tercihini Etkileyen Faktörler. Social Sciences Studies Journal, 5, 825-831.
• ETC (European Travel Commission) and UNWTO (United Nations World Tourism Organization). (2018). “Exploring Health Tourism-Executive Summary”, https://etc-corporate. org/uploads/reports/2018-ETC-UNWTO-ExploringHealth-Tourism-Executive-Summary.pdf, (Erişim tarihi: 15.10.2024).
• Eryer, A. (2024). Sağlık Turizminin Ekonomik Boyutu: Türkiye Üzerine Bir Değerlendirme. Journal of Economics and Research, 5 (1), 63-80.
• Fetscherin, M., and Stephano, R. M. (2016). The Medical Tourism Index: Scale Development and Validation. Tourism Management, 52, 539-556.
• Gholipour, H. F., and Esfandiar, K. (2024). Does Edlr. Medical Tourism Promote Growth in Healthcare Sector?  The European Journal of Health Economics, 1-9.
• GHA (Global Healthcare Accreditation). (2023). “Health Tourism: Exploring the Industry, Types, and Top Destinations”, https://www.globalhealthcareaccreditation. com/news/health-tourism-exploring-the-industry-typesand-top-destinations, (Erişim tarihi: 4.12.2024).
• Hafizan, A. H., Mardiana, O., Syafiq, S. S., Jacinta, M. R., Sahar, B., Juni, M. H., and Rosliza, A. M. (2018). Analysis of Medical Tourism Policy: A Case Study of Thailand, Turkey and India. International Journal of Public Health and Clinical Sciences, 5 (3), 17-31.
• Harryono, M., Huang, Y. F., Miyazawa, K., and Sethaput, V. (2006). Thailand Medical Tourism Cluster. Harvard Business School Microeconomics of Competitiveness, 1-31.
• Hendriyanto, D., Kusnadi, I. H., Rahmawati, H. U., Akbar, M., and Nurani, A. S. (2024). Analysis of the Influence of Facilities Availability, Human Resources and Promotion on the Improvement of Medical Tourism in Indonesia. Innovative: Journal of Social Science Research, 4 (3), 4941–4949.
• Heung, V. C. S, Kucukusta, D., and Song, H. (2010). A Conceptual Model of Medical Tourism: Implications for Future Research. Journal of Travel & Tourism Marketing, 27 (3), 236-251.
• Hofer, S., Honegger, F., and Hubeli, J. (2012). Health Tourism: Definition Focused on the Swiss Market and Conceptualisation of Health(i)ness. Journal of Health Organization and Management, 26 (1), 60-80.
• İnan Sarıca, G. (2022). Medikal Turizmin Gelişimine Bölgesel Kalkınma Ajanslarının Etkisi: Trakya Kalkınma Ajansı Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Kadıoğlu, Y. (2021). Türkiye’de Sağlık Turizmi Kapsamında Medikal Turizm ve Ekonomik Yönü: İstanbul Örneği, Doktora Tezi, Maltepe Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Karaca, H. ve Akın, Ö. (2024). Sağlık Turizmi ve Devlet Teşvikleri: Türkiye’deki Uygulamalara Yönelik Bir Değerlendirme. İçinde E.Ö. Korkutata, H. Çılgınoğlu ve A. Kaya (Edlr.), Sağlığa Yolculuk: Sağlık Turizmi, 165-184.
• Karaca, Ş., Önem, E. Ö. ve Yıldız, M. (2022). Üçüncü Yaş Turizmine Yönelik Algı Ölçeği Geliştirme Çalışması. Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi, 7 (2), 26-43.
• Kavaklı, E. ve Karakaş, A. (2022). Turizmin Bölgesel Kalkınmaya Etkisi Üzerine Bir İnceleme. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13 (25), 37-50.
• Keser, H. (2013). Tekirdağ İlinde Sağlık Turizmi İşletmeciliğinin Potansiyeli, Yüksek Lisans Tezi, Namık Kemal Üniversitesi Sağlık Yönetimi Anabilim Dalı, Tekirdağ.
• Köroğlu, M. A. (2024). Dijitalleşen Dünyada Yaşlılık-Teknoloji İlişkisi Üzerine Bir Araştırma. Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 11 (2), 239-264.
• KTB (T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı). (2021). “Sağlık ve Termal Turizmi Tanımı”, https://yigm.ktb.gov.tr/TR-11492/saglikve-termal-turizmi-tanimi.html, (Erişim tarihi: 17.09.2021).
• Kuru, H. (2024). Sağlık Zindelik ve İyi Oluş Kavramlarının İncelenmesi. The Journal of Istanbul Rumeli University Health Sciences, 2 (4), 1-11.
• Kütük, O. (2020). Sağlık Hizmet İhracatı: Adana İlinde Faaliyette Bulunan Özel Hastaneler Üzerine Nitel Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Li, X., Hyun, S. S., and Kim, H. S. (2024). Perception of Medical Practitioners on the Importance of Medical Tourism Services. International Journal of Tourism Research, 26 (1), 1-16.
• Loh Chung-Ping, A. (2014). Health Tourism on the Rise? Evidence from the Balance of Payments Statistics. European Journal of Health Economics, 15, 759-766.
• Medical Tourism. (2021). “Top 10 Medical Tourism Destinations in the World”, www.magazine.medicaltourism.com/article/ top-10-medical-tourism-destinations-world, (Erişim tarihi: 29.11.2021).
• Mishra, V., and Sharma, M. (2021). Framework for Promotion of Medical Tourism: A Case of India. International Journal of Global Business and Competitiveness, 16 (1),103-111.
• ORAN (Orta Anadolu Kalkınma Ajansı). (2020). “Kayseri Sağlık Turizminin Geliştirilmesi Mevcut Durum Analizi ve Eylem Planı”, https://www.kalkinmakutuphanesi.gov.tr/dokuman/ kayseri-saglik-turizminin-gelistirilmesi-mevcut-durumanalizi-ve-eylem-plani/1861, ( Erişim tarihi: 10.04.2021).
• Özkan, M. E. (2019). Sağlık Turizmi Kapsamında Türkiye’nin Medikal Turizm Potansiyeline Yönelik Bir Değerlendirme. Turizm Ekonomi ve İşletme Araştırmaları Dergisi, 1 (1) , 50-64.
• Pechlaner, H., Reuter, C., and Bachinger, M. (2014). Identification and Development of Core Competencies as a Basis for Regional Development with Special Focus on Health Tourism. In C. Voight and C. Pforr (Eds.), Wellness Tourism A Destination Perspective, London: Routledge, 112-130.
• Reed, C. M. (2008). Medical Tourism. Medical Clinics of North America, 92 (6), 1433-1446.
• Ross, K. (2001). “Health Tourism: An Overview. (HSMAI Marketing Review)”, https://www.hospitalitynet.org/ news/4010521.html, (Erişim tarihi: 10.10.2024).
• Sarantopoulos, I., and Demetris, L. (2015). The Contribution of Medical Tourism to the Economic and Regional Development in Greece. International Journal of Management and Applied Research, 2 (2), 73-84.
• SB (T.C. Sağlık Bakanlığı). (2024). “Yetkili Sağlık Tesisleri ve Aracı Kuruluşlar”, https://shgmturizmdb.saglik.gov.tr/ TR-25360/yetkili-saglik-tesisleri-ve-araci-kuruluslar.html, (Erişim tarihi: 15.10.2024).
• SB (T.C. Sağlık Bakanlığı). (2011). Kamu Hastanelerinde Sağlık Turizmi ve Turistin Sağlığı Uygulama Rehberi. Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü.
• Sevim, E., Önder, E. ve Çonak, Ö. (2017). Medikal Turizm: Akademik Çalışmalara Genel Bir Bakış. 1st International Congress on Social Sciences - Humanities and Education, 1-2.
• SATURK (Sağlık Turizm Kurulu). “Sağlık Turizmi Nedir?”, http:// www.saturk.gov.tr/images/pdf/tyst/02.pdf, (Erişim tarihi: 17.09.2021).
• SBB (T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı). (2023). “2024-2028 On İkinci Kalkınma Planı”, https://www.sbb. gov.tr/wp-content/uploads/2023/12/On-Ikinci-KalkinmaPlani_2024-2028_11122023.pdf, (Erişim tarihi: 20.10.2024).
• Smith, M., and Puczko, L. (2008). Health and Wellness Tourism (1st ed.). London: Routledge.
• Smith, M., and Puczkó, L. (2015). More than a Special Interest: Defining and Determining the Demand for Health Tourism. Tourism Recreation Research, 40 (2), 205-219.
• STB (T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı). (2023). “Kalkınma Ajansları 2023 Yılı Genel Faaliyet Raporu”, https://www. sanayi.gov.tr/plan-program-raporlar-ve-yayinlar/faaliyetraporlari/mu0108011620, ( Erişim tarihi: 10.10.2024).
• STB (T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı). (2022). “Kalkınma Ajansları 2022 Yılı Genel Faaliyet Raporu”, https://www. sanayi.gov.tr/plan-program-raporlar-ve-yayinlar/faaliyetraporlari/mu0108011619, (Erişim tarihi: 10.10.2024).
• STB (T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı). (2021). “Kalkınma Ajansları 2021 Yılı Genel Faaliyet Raporu”, https://www. sanayi.gov.tr/plan-program-raporlar-ve-yayinlar/faaliyetraporlari/mu0108011618, (Erişim tarihi: 15.03.2022).
• STB (T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı). (2020). “Kalkınma Ajansları 2020 Yılı Genel Faaliyet Raporu”, https://www. sanayi.gov.tr/plan-program-raporlar-ve-yayinlar/faaliyetraporlari/mu2607011617, (Erişim tarihi: 15.03.2022).
• STB (T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı). (2019). “Kalkınma Ajansları 2019 Yılı Genel Faaliyet Raporu”, https://www. sanayi.gov.tr/plan-program-raporlar-ve-yayinlar/faaliyetraporlari/mu1007011616, (Erişim tarihi: 15.03.2022).
• STB (T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı). (2018). “Kalkınma Ajansları 2018 Yılı Genel Faaliyet Raporu”, https://www. sanayi.gov.tr/plan-program-raporlar-ve-yayinlar/faaliyetraporlari/mu0203011615, (Erişim tarihi: 15.03.2022).
• STB (T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı). (2017). “Kalkınma Ajansları 2017 Yılı Genel Faaliyet Raporu”, https://www. sanayi.gov.tr/plan-program-raporlar-ve-yayinlar/faaliyetraporlari/mu0403011615, (Erişim tarihi: 15.03.2022).
• Sulku, S. N. (2017). Sağlık Turizminde Türkiye’nin Dünyadaki Yeri ve Potansiyeli. Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 3 (1), 99-133.
• Syah, A. M., Deemod, K., Li, L.Y., and Rosman, A. (2022). The Growth of Medical Tourism and the Impacts on Local Wellbeing Equality: A Case of Thailand. GeoJournal of Tourism and Geosites, 40 (1), 200–209.
• TB (T.C. Ticaret Bakanlığı). (2024). “Sağlık ve Spor Turizmi Destekleri Özet Tablo”, https://ticaret. gov.tr/data/629dab6813b876408c889af6/2024%20 %C3%96ZET%20TABLO.pdf, (Erişim tarihi: 15.10.2024).
• Tengilimoğlu, D., Seviben H. D. ve Ak B. (2001). Türkiye’de Sağlık Turizmi ve Termal Turizmin Geliştirilmesi. IV. Ulusal Sağlık ve Hastane Yönetimi Sempozyumunda sunuldu, İstanbul.
• TRAKYAKA (Trakya Kalkınma Ajansı). (2013). “2013-2023 Trakya Bölgesi Turizm Master Planı”, https://www.trakyaka. org.tr/upload/Node/33089/xfiles/Trakya_Bolgesi_Turizm_ Master_Plani.pdf, (Erişim tarihi: 18.09.2021).
• TRAKYAKA (Trakya Kalkınma Ajansı). (2018). “Trakya Kalkınma Ajansı 2017 Yılı Faaliyet Raporu”, https://www. TKA.org.tr/upload/Node/36814/xfiles/2017_Yili_Faaliyet_ Raporu_20_02_2018_onaylanan.pdf, (Erişim tarihi: 23.11.2021).
• TRAKYAKA (Trakya Kalkınma Ajansı). (2019). “Trakya Kalkınma Ajansı 2018 Yılı Faaliyet Raporu”, https://www. TKA.org.tr/upload/Node/38651/xfiles/0_2018_Yili_ Faaliyet_Raporu_Yayin_Tarihi_20_02_2019.pdf, (Erişim tarihi: 23.11.2021).
• TRAKYAKA (Trakya Kalkınma Ajansı). (2020a). “Trakya Kalkınma Ajansı 2019 Yılı Faaliyet Raporu”, https://www. TKA.org.tr/upload/Node/40904/xfiles/0_2019_yili_ Faaliyet_Raporu_13_02.pdf, (Erişim tarihi: 23.11.2021).
• TRAKYAKA (Trakya Kalkınma Ajansı). (2020b). “Trakya Bölgesi Sağlık Turizmi Stratejik Eylem Planı”, https://www.TKA.org. tr/upload/Node/41698/xfiles/saglik_turizmi.pdf, (Erişim tarihi: 18.09.2021).
• TRAKYAKA (Trakya Kalkınma Ajansı). (2020c). “Tekirdağ İli Özel Hastane Ön Fizibilite Raporu”, https://www.trakyaka. org.tr/upload/Node/68638/xfiles/tekirdag-ili-ozel-hastaneon-fizibilite-raporu2020.pdf, (Erişim tarihi: 10.12.2021).
• TRAKYAKA (Trakya Kalkınma Ajansı). (2021). “Trakya Kalkınma Ajansı 2020 Yılı Faaliyet Raporu”, https://www. TKA.org.tr/upload/Node/43669/xfiles/2020_FR_23_03_21. pdf, (Erişim tarihi: 23.11.2021).
• TRAKYAKA (Trakya Kalkınma Ajansı). (2022). “Trakya Kalkınma Ajansı 2021 Yılı Faaliyet Raporu”, https://www.trakyaka. org.tr/upload/Node/45614/xfiles/TrakyaKA_2021_Yili_ Faaliyet_Raporu.pdf, (Erişim tarihi: 15.10.2024).
• TRAKYAKA (Trakya Kalkınma Ajansı). (2023). “Trakya Kalkınma Ajansı 2022 Yılı Faaliyet Raporu”, https://www. TKA.org.tr/upload/Node/46833/xfiles/2022_Yili_Faaliyet_ Raporu_25_04_23.pdf, (Erişim tarihi: 23.09.2024).
• TRAKYAKA (Trakya Kalkınma Ajansı). (2024a). “Trakya Kalkınma Ajansı 2023 Yılı Faaliyet Raporu”, https://www. TKA.org.tr/upload/Node/68309/xfiles/TKA-2023-YiliFaaliyet-Raporu.pdf, (Erişim tarihi: 23.09.2024).
• TRAKYAKA (Trakya Kalkınma Ajansı). (2024b). “Trakya Kalkınma Ajansı 2024 Yılı Çalışma Programı”, https:// www.trakyaka.org.tr/upload/Node/68310/xfiles/00-2024Calisma-Programi-Ozeti_28-02-2024.pdf, (Erişim tarihi: 23.09.2024).
• TÜSİAD (Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği). (2019a). “Turizmde Dönüşüm Senaryoları Raporu”, https://tusiad. org/tr/yayinlar/raporlar/item/10504-ttyd-tusiad-turizmdedonusum-senaryolari-raporu, (Erişim tarihi: 18.09.2021).
• TÜSİAD (Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği). (2019b). “Türkiye Hizmet İhracatında Yeni Hedefler: Yaşlı Bakım Turizmi Fırsatlar, Politika ve Strateji 2020-2023 Yol Haritası Önerisi”, https://tusiad.org/tr/yayinlar/raporlar/item/10695turkiye-hizmet-i-hracatinda-yeni-hedefler-yasli-bakimturizmi, (Erişim tarihi: 29.11.2021).
• UN Tourism (The World Tourism Organization). (2024a) “Glossary of Tourism Terms”, https://www.unwto.org/ glossary-tourism-terms, (Erişim tarihi: 15.10.2024).
• UN Tourism (The World Tourism Organization). (2024b) “Tourism Tracker”, https://www.unwto.org/tourism-data/ un-tourism-tracker, (Erişim tarihi: 13.10.2024)
• USHAŞ (Uluslararası Sağlık Hizmetleri Anonim Şirketi).(2024). “Sağlık Turizmi Verileri”, https://www.ushas.com.tr/saglikturizmi-verileri, (Erişim tarihi:10.10.2024).
• Üstün, U. ve Demir Uslu, Y. (2022). Türkiye’nin Sağlık Turizminde Tercih Edilme Nedenleri Üzerine Bir Çalışma: Medikal Turizm Endeksi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (33), 344-353.
• Woodman, J. (2014). Patients Beyond Borders: Everybody’s Guide to Affordable, World-Class Medical Travel. Third Edition. eBook ISBN: 13:978-0-9903154-1-4, (https://www. patientsbeyondborders.com/book).
• Xu, Q., Purushothaman, V., Cuomo, R. E., and Mackey, T. K. (2021). A Bilingual Systematic Review of South Korean Medical Tourism: A Need to Rethink Policy and Priorities for Public Health? BMC Public Health, 21, 658.
• Yapar Saçık, S., Akar, G. ve Gülmez, Z. (2019). Turizm Gelirlerinin Cari İşlemler Dengesi Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (42), 303-316.
• Yardan, D.E., Dikmetaş, H., Çoşkun Us, N. ve Yabana, B. (2014). Türkiye ve Dünya’da Sağlık Turizmi. Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi, 27-42.
• Yılmaz, H. ve Yılmaz, N. (2022). Dünyada ve Türkiye’de Dijital Sağlık Turizmi Uygulamaları.  Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 9 (1), 64-72.
• Yorulmaz, M. ve Aydoğdu, A. (2024). Sağlık Hizmetlerinin İhracatı: Sağlık Turizmi Yönetimi. İçinde S. Söyler ve D. Çavmak (Edlr.), Modern Sağlık Yönetiminde Temel Konular, 133-151.
• Yuaner, M., and Jabar, J. (2022). Forecasting the Demand for Medical Tourism in Different Cities of Malaysia. International Journal of Health Sciences, 6 (S1), 3855–3876.
• Zsarnoczky, M. (2016). Contradictions of Medical Tourism. Deturope, 8 (3), 212-223.