Türkiyede İlahiyat Fakülteleri Tarafından Yayınlanan Dergilerde Yer Alan Din Eğitimi Konulu Makaleler Üzerine Bir Analiz

Year 2018, Volume: 22 Issue: 3, 1537 - 1561, 15.12.2018

Adem Güneş

https://doi.org/10.18505/cuid.439572

Cited By: 4

Abstract

Fakülte dergileri nitelikli akademik üretim için gerekli platformlardan biridir. 2018 yılı itibariyle ilahiyat fakültesi dergisi sayısı 56’ya ulaşmıştır. Bu çalışmanın amacı, 1925-2017 yılları arasında ilahiyat fakültesi dergilerinde yayınlanan din eğitimi konulu makaleleri; niceliksel gelişim, dergilere göre sayısal dağılım, konu alanı çeşitliliği, kullanılan bilimsel araştırma yöntemleri, farklı bilim dallarından makale katkısı, yazar sayıları ve yabancı dilde yazım durumları bakımından analize tabi tutmaktır. Araştırma, doküman incelemesi ve içerik analizine dayalı betimsel ve kesitsel bir tarama türüdür. İlahiyat fakültesi dergilerinde yayınlanan din eğitimi konulu 604 makale tespit edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre din eğitimi makaleleri konu kapsamı itibariyle oldukça geniş bir yelpazeye sahip olup makalelerin çoğunluğu kuramsal düzeyde çalışmalardır. Makalelerin %23 kadarı nicel yönteme dayanmaktadır. Elde edilen bulguların işaret ettiği olumsuz bir sonuç ise, akademisyenler arasında ortak çalışmaların ve yabancı dillerde üretilen makale sayısının oldukça az olmasıdır. Araştırma ilahiyat fakültesi dergilerinden hareketle makale düzeyinde din eğitimi konulu araştırmaların son durumunu ortaya koyması açısından önemlidir.

Özet

Din eğitimi, uygulama olarak oldukça eski tarihlere dayanan, ancak bilimsel bir disiplin olma yönüyle Türkiye’de yeni sayılabilen bir alandır. Bununla birlikte bu bilim dalının yaklaşık 40 yıla dayanan bir süreci geride bıraktığını ve bilimsel disiplin olma yönünde hızlı mesafeler kaydettiğini de belirtmek gerekir. Türkiye’de ilahiyat alanında Cumhuriyet dönemine ait ilk fakülte dergisi Dârü’l-fünûn İlahiyat Fakültesi Mecmuâsı’dır. Bu dergi 1925 yılında yayın hayatına başlamış ve Dârü’l-fünûn İlahiyat Fakültesi’nin eğitime son verdiği 1933 yılına kadar 25 sayı yayınlamıştır. 

1925-2017 yılları arasındaki 92 yıllık süreci kapsayan bu araştırmada, ilahiyat fakültesi dergilerinde yayınlanan din eğitimi konulu makaleler, doküman incelemesi ve içerik analizi yoluyla değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Araştırma sürecinde bütün ilahiyat fakültesi dergilerine ait veri tabanları kendi web sayfaları üzerinde tetkik edilmiştir. İlahiyat fakültesi dergilerinde yayınlanan din eğitimi konulu 604 makale tespit edilmiştir. Literatürde sadece din eğitimi alanındaki makaleleri değerlendirmeye tabi tutan sınırlı sayıda araştırma mevcuttur. Bu araştırmaya en yakın çalışma, Kaymakcan ve Ünsal’ın 1952-2003 yılları arasında ilahiyat fakültesi dergilerinde yayınlanan din eğitimi konulu makaleleri ele alan makale araştırmasıdır. 18 fakülte dergisinde yayınlanan toplam 213 makale yazar adlarına göre alfabetik olarak sıralanmıştır. 

Bu çalışmanın amacı, 1925-2017 yılları arasında ilahiyat fakültesi dergilerinde yayınlanan din eğitimi konulu makaleleri; niceliksel gelişim, dergilere göre sayısal dağılım, konu alanı çeşitliliği, kullanılan bilimsel araştırma yöntemleri, farklı bilim dallarından makale katkısı,  yazar sayıları ve yabancı dilde yazım durumları bakımından analize tabi tutmaktır. Araştırma, doküman incelemesi ve içerik analizine dayalı betimsel ve kesitsel bir tarama türüdür. Araştırma 57 fakülte dergisiyle sınırlıdır. Araştırmaya Din Eğitimi Anabilim Dalı’nda görev yapmış ve hâlihazırda görev yapan akademisyenlerin ilahiyat fakültesi dergilerinde yayınlanan tüm makaleleri dâhil edilmiştir. Ayrıca diğer alanlardan akademisyenlerin yazdığı din eğitimi/din öğretimi başlıklı makaleler de araştırmaya dâhil edilmiştir.

1925’den 2017’ye kadar ilahiyat fakültesi dergilerinde yayınlanan din eğitimi konulu makaleleri yayın sıklığı açısından değerlendirdiğimizde, bu süreci üç kısma ayırmak mümkündür. Birincisi, 1925’ten 1980’e kadar olan dönemdir. Bu dönemde toplamda 17 makale yayınlamış ve her yıla ortalama 0,3 oranında makale düşmektedir. İkinci kısım, 1981 yılı ile yeni ilahiyat dergilerinin yayına başladığı dönem olan 1995 yılları arasıdır. Bu süreçte ilahiyat fakültesi dergilerinde toplam 55 din eğitimi konulu makale yayınlanmıştır. Bu dönemde yıl başına düşen ortalama makale sayısı 3,4’dür. Üçüncü kısmı ise, 1996 yılından günümüze kadar ki dönemdir. Bu dönemde toplam 532 makale yayınlanmış ve yıl başına düşen makale yayın ortalaması 24’dür. 

Araştırmanın ortaya koyduğu sonuçlardan biri de ilahiyat fakültesi dergilerinde yayınlanan din eğitimi konulu makalelerin konu kapsamı itibariyle oldukça geniş bir yelpazeye sahip oluşudur. Makalelerin konu tasnifi incelendiğinde, makalelerin 10 ana konu/problem alanına ayrıldığı görülmektedir. Din eğitiminin temelleri, din eğitimi tarihi, örgün din eğitimi, yaygın din eğitimi, informal din eğitimi, ahlak ve değerler eğitimi, dînî eğitim, gelişim ve din eğitimi, ülkelerde din eğitimi ve kişi araştırmaları bu temel konu alanlarını oluşturmaktadır. Örgün din eğitimi 189 makaleyle en çok makalenin üretildiği alandır. Makalelerin yayınlandığı fakülte dergilerine baktığımızda, en fazla yayın 86 makale ile Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi’nde gerçekleşmiştir. Bu sonuç Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nin en eski ilahiyat fakültesi dergisine sahip olması, derginin yayınlarının kesintiye uğramadan bugüne kadar gelmesinden kaynaklanmaktadır. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisini, 59 makaleyle Uludağ, 52 makaleyle Ondokuz Mayıs ve 51 makaleyle Cumhuriyet İlahiyat Dergisi takip etmektedir.

Makalelerin 368’i yani %65’i literatür taraması yöntemine dayalı olarak yazılmıştır. Ayrıca %23’ü nicel, %10’u nitel ve %2’si ise karma yöntemlerle problemlerini ele almışlardır. Nitel yöntemi kullanan makalelerin sayısı ise 54, karma yöntemi kullanan makalelerinin sayısı ise 14’dür. Din eğitimi konulu makalelerin, yazarların akademik çalışma alanlarına göre dağılımları verilmiştir. Buna göre din eğitimi branşı beklendiği üzere 510 makaleyle, tüm makalelerin %85’ini oluşturmaktadır. %15’i ise ilahiyat, felsefe, sosyoloji, edebiyat, eğitim bilimleri, sosyal hizmetler gibi toplam 23 branşın katkısının olduğu 89 makaleden oluşmaktadır. Yazarlarının akademik çalışma alanlarına göre makalelerin dağılımına baktığımızda, din eğitimi biliminin interdisiplineryönünün geniş olduğu ortaya çıkar. Öyle ki ilahiyat içindeki hemen her disiplinden din eğitimi alanına makale düzeyinde katkı olduğu burada gözükmektedir. 

İlahiyat fakültesi dergilerinde yayınlanan din eğitimi konulu makaleleri yazar sayısı bakımından analiz ettiğimizde, toplam 604 makaleden sadece 43’ünün birden çok araştırmacı tarafından ortak çalışmayla gerçekleştirildiği görülmektedir. Birden fazla yazarlı 43 makalenin 8’i kuramsal, diğer 35’i ise amprik yöntemleri kullanmıştır. İlahiyat fakültesi dergilerinde yayınlanan makalelerin yabancı dilde yayınlanma durumlarına baktığımızda sadece 12 makale yabancı dilde yayınlanmıştır. Bu oran yaklaşık %2’ye tekabül etmektedir. 12 makalenin 7’si Almanca, 4’ü İngilizce ve biri de Arapça olarak yayınlanmıştır. Araştırmanın ulaştığı sonuçlara göre din eğitimi alanında ortak çalışma ve yabancı dilde makale yazma oranlı yetersizdir. Bu iki problemin sadece din eğitimi alanına ait olmayıp ilahiyat disiplinlerinin hepsini ilgilendirmektedir. Özellikle yabancı dilde makale üretimi Türkiye’deki bütün akademik alanlar için bir sorun teşkil ettiği ortadadır. Bu konuda bireysel ve kurumsal gelişmelerin olması kaçınılmazdır.

Keywords

Din Eğitimi, İlahiyat Fakültesi, İlahiyat Fakültesi Dergisi, Dergiler-Türkiye, Din-Süreli Yayın

An Analysis on Articles about Religious Education in the Journals Published by Theology Faculties in Turkey

Abstract

Faculty journals are one of the necessary platforms for qualified academic production. Since 2018, the number of the published journals of theology faculty has reached 56. The purpose of this study is to analyze the articles on religious education published at journals of theology faculty between 1925 and 2017 by virtue of the used research methods such as qualitative and quantitative, and numerical distribution according to the journals, subject area diversity, scientific research methods used, contributions of different science branches, number of author and foreign language writing. Research is a type of descriptive and cross-sectional screening based on document analysis and content analysis. There are 604 articles on religious education published in journal of theology faculty. According to the results of the research, the religious education articles have a very wide subject network and the majority of the articles are the theoretical studies. Research is important in terms of revealing the current state of published works on religious education.

Summary

Religious education is quite old as the practice, but as a scientific discipline is an area that can be considered new in Turkey. However, it should be noted that religious education has left behind a process that lasts nearly 40 years and has been making a rapid progress towards becoming a scientific discipline. In Turkey, the first journal of the Republican period in theology is The Journal of Dârü'l-Fünûn Faculty of Theology. it published 25 issues until 1933 in which the Dârü’l-fünûn Faculty of Theology ended its education. 

In this research, covering the 92-year period between 1925-2017, articles on religious education published in the journals of the faculty of theology have been evaluated by document analysis and content analysis. During the research, databases of all theology journals were examined through their web pages. There are 604 articles on religious education published in journals of theology faculty. There are only a limited number of studies in the literature that subject the articles in the field of religious education to assessment. The most relevant one to this research is the article by Kaymakcan and Ünsal about the religious education published in the journals of the theology faculty in 1952-2003. A total of 213 articles published in 18 journals of faculties were listed in alphabetical order.

The purpose of this study is to analyze the religious education articles published at journals of theology faculty between 1925 and 2017 by virtue of the used research method such as qualitative and quantitative, and numerical distribution according to the journals, subject area diversity, scientific research methods used, contributions of different science branches, number of author and foreign language writing. Research is a type of descriptive and cross-sectional screening based on document analysis and content analysis. The scope of the research is limited to 57 faculties. All articles of all academicians working / had worked in main science branch of religious education were included in the research. In addition, articles of title of religious education / religious teaching which were written by academicians from other fields were also included in the study.

The evaluation process of the published articles on religious education in the journals of theology faculty from 1925 to 2017 is divided  into three parts. The first is the period from 1925 to 1980. In this period, a total of 17 articles have been published and each year an average of 0.3 percent of articles. The second part is between the years 1995 and 1995 when the new divinity magazines began to be published. In this process, 55 religious education articles were published in the journals of the faculty of theology. In this period, the average number of articles per year is 3,4. The third part is from 1996 to the present. In this period, a total of 532 articles were published and the average of articles per year was 24. One of the results of the study is that the articles on religious education published in the journals of the Faculty of Theology have a wide range of topics. When the subject classification of the articles is examined, it can be seen that the articles are divided into 10 main subject / problem areas. Foundations of religious Education history of religious education, formal religious education, common religious education, informal religious education, ethics and values education, education based on religion, development and religious education, religious education in the countries, person surveys are from these main subject areas. Formal religious education is the area where the most articles are produced (189 article). When we look into the faculty journals the most studies were published in the Journal of Faculty of Theology of Ankara University with 86 articles. With 59 articles Uludag, with 52 articles 19 May, with 51 articles The Republican Journal of Theology follow Ankara University Faculty of Theology Journal.  

65% of the articles (368) were written based on the literature review method. 23% of the articles were quantitative, 10% were qualitative and 2% had mixed methods. The number of articles using the qualitative method is 54 and the number of articles using the hash method is 14. According to the academic studies of the authors, the distribution of articles related to religious education is given. According to this, religious education branch constitutes 85% of all articles with 510 articles. 15% of them are composed of 89 articles which are contributed by 23 branches such as theology, philosophy, sociology, literature, educational sciences, and social services. When we look at the distribution of the articles according to the academic study areas of their authors, it is revealed that the science of religious education has an interdisciplinary aspect. It seems that there is an article level contribution to the field of religious education from almost every discipline in theology. When we analyze the articles about religious education published in the faculty of theology journals in terms of the number of authors, it is seen that only 43 of the 604 articles were carried out by more than one researcher. Of the 43 articles with more than one author, 8 were theoretical and the other 35 used empirical methods. 

When we look at the publication of the articles published in the journals of Theology Faculty in foreign languages, only 12 articles were published in foreign languages. This ratio corresponds to 2%. 7 of the 12 articles were published in German, 4 in English and one in Arabic. According to the results of the study, the rate of writing in a foreign language on the religious education is clearly insufficient. These two problems not only belong to the field of religious education, but also to all the disciplines of theology. In particular, production of articles in foreign languages is obvious that pose a problem for all academic fields in Turkey. In this issue, individual and institutional developments are highly needed.

Keywords

Religious Education, Faculty of Theology, Journal of Faculty of Theology, Jouurnals-Turkey, Religion-Perodical

References

• Akyürek, Süleyman. “Din Eğitimi Biliminin Alt Bilim Dallarına İlişkin Bir Analiz”. Kuram ve Eylem Yönüyle Din Eğitiminin Teolojik ve Felsefi Temelleri Sempozyumu Bildirileri (Konya, 8-9 Mayıs 2009). Haz. Mustafa Tavukçuoğlu - Muhiddin Okumuşlar. 95-113. Konya: Konya İlahiyat Derneği Yayınları, 2010.
• Altaş, Nurullah – Arıcı, İsmail. “Din Eğitiminin Bilimselleşme Süreci”. Din Eğitimi. Haz. Mustafa Köylü - Nu-rullah Altaş. 48-79. İstanbul: Ensar Yayınları, 2017.
• Ankara Üniversitesi Dergiler Veritabanı. “Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi”. Erişim: 14 Mayıs 2018. http://dergiler.ankara.edu.tr/detail.php?id=37
• Aşıkoğlu, Nevzat. “Din Eğitimi Bilimi’nin Türkiye’de Bağımsız Bir Bilimsel Disiplin Olarak Doğuşu ve Gelişi-mi”. Diyanet İlmi Dergi 30/3 (1994): 85-92.
• Aydın, Muhammed Şevki. Din Eğitimi Bilimi. Kayseri: Kimlik Yayınları, 2017.
• Bilgin, Beyza. Eğitim Bilimi ve Din Eğitimi. Ankara: Gün Yayınları, 1998.
• Büyüköztürk, Şener - Çakmak, Ebru - Akgün, Özcan - Demirel, Funda. Bilimsel Araştırma Yöntemleri. 23. Baskı. Ankara: Pegem Akademi, 2017.
• Cebeci, Suat. Din Eğitimi Bilimi ve Türkiye’de Din Eğitimi. İstanbul: Akçağ Yayınları, 2005.
• Erkuş, Adnan. Davranış Bilimleri İçin Bilimsel Araştırma. 3.Baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2011.
• Gündüz, Turgay. “Türkiye’de Cumhuriyet Dönemi Din Eğitimi ve Öğretimi Kronolojisi (1923-1998)”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/7 (1998): 543-558.
• İslamcı Dergiler Projesi. “Dârü’l-fünûn İlahiyat Fakültesi Mecmuâsı”. Erişim: 10.8.2018. http://katalog.idp.org.tr/dergiler/10/darulfunun-ilahiyat-fakultesi-mecmuasi
• Kayadibi, Fahri - Başkurt, İrfan - Furat, Ayşe Zişan. Cumhuriyet Dönemi Din Eğitimi Literatürü (1923-2007). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Rektörlük Yayınları, 2008.
• Kaymakcan, Recep – Ünsal, Bilal. “İlahiyat Fakülteleri Dergilerinde Yayımlanan Din Eğitimi Konulu Makaleler Üzerine Bir Değerlendirme”. Değerler Eğitimi Dergisi 2/6 (2004): 51-76.
• Karaca, Faruk. Din Psikolojisine Giriş. Erzurum: ATA-AÖF Yayınları, 2011.
• Kızılabdullah, Yıldız. “İlahiyat Fakültelerinin Kuruluşundan Bugüne Din Eğitimi Bilimi Alanında Yapılan Çalışmalar Üzerine Bir Değerlendirme”. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi 2/1(2009): 305-314.
• Kızılgeçit, Muhammed. Din Psikolojisinin 100’ü. Ankara: Otto Yayınları, 2017.
• Köksal, Handan. “Trakya Üniversitesi Öğretim Üyelerinin Yabancı Dil Seviyeleri İle Yabancı Dil Kullanım Amaçları Arasındaki İlişki”. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 18/1 (Haziran 2016): 101-115.
• Mayring, Philipp. Nitel Sosyal Araştırmaya Giriş. Trc. Adnan Gümüş - Sezai Durgun Ankara: Bilge Su, 2011.
• Okumuşlar, Muhittin - Genç, M. Fatih. “Din Eğitiminin Bilimselleşmesi/Neliği”. Din Eğitimi. Haz. Recai Doğan – Remziye Ege. 53-79. Ankara: Grafiker Yayınları, 2012.
• Öcal, Mustafa. “Türkiye’de Din Eğitimi Tarihi Literatürü”. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 6/12 (2008): 399-430.
• Poyrazlı, Şenel - Şahin, Ali E. “Uluslararası Dergiler İçin İngilizce Makale Yazma ve Yayımlama Sürecine İlişkin Temel Öneriler”. Eğitim ve Bilim 34/151 (2009): 117-131.
• Tosun, Cemal. “Bir Anabilim Dalı Olarak Türkiye’de Din Eğitiminin Doğuşu, Gelişmesi ve Alanına Katkıları”. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi 2/1 (2009): 293-303.
• Tosun, Cemal. Din Eğitimi Bilimine Giriş. 7.Baskı. Ankara: Pegem Akademi, 2012.
• Tok, Mehmet - Gönülal, Nuray. “Akademik Yazma Sürecine İlişkin Bir İhtiyaç Analizi”. Uluslararası Türkçe Eğitimi ve Öğretimi Dergisi 1 (Mart 2016): 142-161.
• Yıldırım, Ali - Şimşek, Hasan. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. 8. Baskı. Ankara: Seçkin Yayınları, 2011.
• Yıldız, Alim - Koçyiğit, Tahsin. İlahiyat Fakültesi Dergileri Makale ve Yazarlar Fihristi (1952-2002). Ankara: Anka-ra Okulu Yayınları, 2002.
• Yorulmaz, Bilal. “Türkiye’de Din Eğitimi Alanında Yapılan Lisansüstü Çalışmalar Hakkında Genel Bir Değer-lendirme”. Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi 12/46 (Temmuz 2016): 41-62.
• YÖK. Türkiye’nin Yükseköğretim Stratejisi. Ankara: YÖK Yayınları, 2007.
• YÖK. “Yükseköğretim Bilgi ve Yönetim Sistemi”. Erişim: 22 Mayıs 2018. https://istatistik.yok.gov.tr
• Ziegler, Jesse H. “Din Psikolojisi ve Din Eğitimi”. Trc. Hüseyin Yılmaz. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/1 (2003): 417-429.