Bursa Hanlarının Güncel Kullanım Pratikleri ve Ziyaretçi Görüşlerinin Kültürel Mirasın Yaşatılması Bağlamında Değerlendirilmesi

Year 2022, Issue: 71, 128 - 143, 28.01.2022

Sercan Eklemezler , Selda Adiloğlu

https://doi.org/10.51290/dpusbe.992540

Abstract

Kültürel miras mekânları ve daha özelde tarihî alanlar, bir kentin kimliği, bilinirliği, turizm potansiyeli ve kent ekonomisi açısından önem taşırlar. Bununla birlikte söz konusu alanlar, bazen o yerin sakinleri bazense turistler için bir odak noktası ya da gelip geçilen bir mekân olabilmektedirler. Bu çalışma, bir kültürel miras mekânı olan Bursa Hanlar Bölgesi’ndeki hanların korunması ve yaşatılması için verilecek kararlara katkı sunmayı amaçlamaktadır. Bu amaca yönelik olarak hanların ziyaretçi profili, kullanım pratikleri ve bilinirliği ile ziyaretçilerin mekân kullanımına dair görüş, tutum ve önerileri ortaya konmaya çalışılmıştır. Araştırma mekânı olarak Koza Han, Pirinç Han ve Fidan Han seçilmiş; seçilen hanların ziyaretçilerinden yüz yirmi katılımcıya anket uygulanmıştır. Anketlerden elde edilen veriler çapraz tablolar, ki-kare, t-testi, tek yön anova ve korelasyon analizleri ile yorumlanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre hanların kullanıcı profilleri ve kullanım amaçları birbirinden farklılaşmakla birlikte, daha ziyade ücretli çalışanlar, ev hanımları ve öğrencilerden oluşan kent sakinleri tarafından ziyaret edilmektedirler. Ziyaretçilerin görüşleri, hanları mimarî ve tarihî açıdan yeterince ilgi çekici bulmadıklarını yansıtmaktadır. Ziyaretçilerce Bursa hanlarının miras değerinden ziyade gündelik işlevlere yanıt verebilmesi öncelenmiştir. Hanların gündelik yaşamla süregelen bağı koparılmadan, turistik ve miras potansiyellerinin iyileştirilmesine ihtiyaç duyduğu görülmüştür.

Keywords

Kültürel Miras, Bursa Hanları, Mekân Kullanımı, Kullanıcı Görüşleri.

Supporting Institution

-

Project Number

-

Thanks

Bu çalışmaya, anketlerin uygulanması ve verilerin girilmesi aşamalarında katkı sağlayan, sosyoloji bölümü mezunları Emine Akbaş, Beyza Sözübir, Ezgi Tekin, Edanur Semiz, Tuğba Doğan, Merve Yılmaz, H. Zeynep Güler, Sibel Çakmak, Kübra Yiğit, Betül Güler, Yaprak Yıldız ve Ceyda Savaş’a teşekkür ederiz.

The Evaluation of the Current Usage Practices and Visitor's Opinions of Bursa Khans with the Context of Keeping the Cultural Heritage on

Abstract

Cultural heritage sites, particularly historical areas are important in terms of the identity, awareness, tourism potential, and economy of a city. However, these areas can be a focal point for the inhabitants, and tourists or a place to come, and go. This study aims to contribute to decisions about the protection, and survival of the inns in Bursa Khans Area. For this purpose, visitor profile, usage practices, awareness of the inns, and the views, attitudes, suggestions of the visitors regarding were tried to be revealed. Koza Han, Pirinç Han, Fidan Han were selected as research sites; a questionnaire was applied to 120 participants from the visitors of them. The data were interpreted with cross tables, chi-square, t-tests, one-way anova, and correlation analysis. According to the results obtained, although the user profiles, and usage purposes of the inns differ from each other, they are generally visited by the city residents consisting of wage earners, housewives, and students. Visitors' views reflect that the inns aren’t interesting enough in terms of architecture or history. It was prioritized by the visitors that they could respond to daily functions rather than heritage value. It is thought that the inns need to improve their touristic also heritage potential without breaking the ongoing connection with everyday life.

Keywords

Cultural Heritage, Bursa Khans, Use of Space, User Opinions.

Project Number

-

References

• Ağın, S. (2014). Bursa Hanlar Bölgesi’ndeki kentsel dış mekânların kalite açısından değerlendirilmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Alkan, F. (2019). Günümüze ulaşmayan Bursa hanları. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Arabacıoğlu, F. P. ve Aydemir, I. (2007). Tarihi çevrelerde yeniden değerlendirme kavramı. Megaron: YTÜ Mim. Fak. Dergisi, 2(4), 204-212.
• Aygen, Z. (1996). Kentlerin tarihi dokusu korunmalı mıdır? Cogito: Kent ve Kültürü, (8), 43-62.
• Tabachnick, B. G. ve Fidell L. S. (2007). Using multivariate statistics. (5. bs.). Boston: Pearson. (Orijinal eserin yayın tarihi 1983).
• Baykal, K. (1982). Bursa ve anıtları. İstanbul: Türkiye Anıt Çevre Turizm Değerlerini Koruma Vakfı.
• Bilgin, N. (2011). Sosyal düşüncede kent kimliği. İdealKent, 2(3), 20-47.
• Bursa Hanlar Bölgesi’ndeki Hanların Konumları. (2021, Mayıs). Erişim adresi: https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/bursa/turizmaktiviteleri/hanlar-bolgesi.
• Çakır, Z. G., Altınöz, G. B. ve Özüduru, B. H. (2020). Ankara Hanlar Bölgesi’nin mekânsal gelişimi ve bugünkü kullanıcı profilinin değerlendirilmesi. TÜBA-KED Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi, (20), 175-201.
• Değirmenci, T. ve Köşklük-Kaya, N. (2019). Somut ve somut olmayan değerler ve bir yerin miras niteliğine katkısı: UNESCO Dünya Miras Alan Örnekleri. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, 6, 20-34.
• Gedik, G. S. (2015). Tarihi çevrelerin sürdürülebilir yeniden canlandırılmasında kullanıcı görüşlerinin değerlendirilmesi: Bursa Hanlar Bölgesi örneği. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Gümüşçü, O. (2018). Tarihi coğrafya ve kültürel miras. ERDEM, (75), 99-120.
• Harvey, D. (2015). Sermayenin mekânları: Eleştirel bir coğrafyaya doğru. (D. Koç, K. Tanrıyar, A. Kıcır, S. Yüksel, Çev.) İstanbul: Sel Yayıncılık. (Orijinali 2001’de yayımlanmıştır).
• Herbert, D. T. (1995). Heritage, places, leisure and tourism. Heritage, tourism and society içinde (ss. 1-20). (Ed. D. T. Herbert). London: Manseli Publishing Limited.
• Kültürel Varlıkların Korunması ve Onarımı Araştırma Merkezi (2005). Definition of cultural heritage, references to documents in history. J. Jokilehto (Ed.). Roma: ICCROM Working Group Heritage and Society. Erişim adresi: http://cif.icomos.org/pdf_docs/Documents%20on%20line/Heritage%20definitions.pdf.
• İstanbul Sismik Riskin Azaltılması ve Acil Durum Hazırlık Projesi (2014). Kültürel mirasın korunması. İstanbul: İSMEP Rehber Kitaplar. Erişim adresi: https://www.guvenliyasam.org/wp-content/uploads/2016/02/KULTUREL.
• Karaderi-Özsoy, Ş. (2017). Tarihsel süreçten günümüze Büyük Han ve yeniden kullanıma adaptasyonda sosyokültürel sürdürülebilirlik bağlamında mekân işlevlendirilmesi. The Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 7(4), 634-655.
• Kırayoğlu, K. (2004). Bir Osmanlı şehri Bursa’da şehir merkezi/hanlar bölgesi sorunsalı. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Koçak-Turhanoğlu, F. A. (2014). Kentsel mekânın üretim sürecinde tarihsel ve kültürel miras. Folklor/Edebiyat, 20(78) , 71-82.
• Koçan, N. (2016). Kültürel miras ve koruma bağlamında Uşak Tarihi Kent Merkezi yayalaştırma projesi. International Journal of Cultural and Social Studies, 2(1), 117-124.
• Kökden, U. (1996). Kentler üreten tarih - tarih üreten kentler. Cogito: Kent ve Kültürü, (8), 37-42.
• Köprülü-Bağbancı, Ö. (2007). Bursa Hanlar Bölgesi değişim ve dönüşüm sürecinin incelenmesi üzerine bir araştırma. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Lin, N. (1976). Foundations of Social Research. New York: Mc Graw-Hill.
• Oğuz, M. (1999). Bursa Tarihi Kent Merkezi ve yakın çevresini oluşturan MİA alt bölgesi (Hanlar Bölgesi- Reyhan-Kayhan) işlevsel, mekânsal ve mimari analizi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi] Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Polat, S., Tümer-Yıldız, H. Ö. ve Dostoğlu N. (2018). Kültürel miras alanları için kullanıcı odaklı bir kentsel tasarım rehberi modeli: Bursa Hanlar Bölgesi örneği. MEGARON, 13(4), 584-596.
• Polat, S., Çahantimur, A., Atanur, G. ve Tümer-Yıldız H. Ö. (2019). A quest for sustainability of cultural heritage sites: The Hanlar District of Bursa, Turkey. International Journal of Architecture & Planning, 7(1), 1-29.
• Shaukland, G. (1996). Tarihi değeri olan kentlere neden el atmalıyız (K. Tuncay, Çev.). Cogito: Kent ve Kültürü, (8), 17-36.
• Yalçıner, U. G. (1997). Han. Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi içinde (C. 2, ss. 753), İstanbul: Yapı Endüstri Merkezi Yayınları.