ALTERNATİF ÖLÇME VE DEĞERLENDİRMENİN 7. SINIF ÖĞRENCİLERİNİN FEN DERSİNE YÖNELİK BİLGİ, TUTUM VE MOTİVASYON DÜZEYLERİNE ETKİSİ

Year 2023, Volume: 22 Issue: 88, 1717 - 1738, 20.10.2023

İlkay Kuzğun , Halil İbrahim Yıldırım

https://doi.org/10.17755/esosder.1284427

Abstract

Bu araştırma alternatif ölçme ve değerlendirmenin 7. Sınıf öğrencilerinin fen bilimleri dersine yönelik bilgi, tutum ve motivasyon düzeylerine etkisini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmada yarı deneysel yöntem, öntest-sontest kontrol gruplu deneysel desen kullanılmıştır. Araştırma Van ilindeki bir devlet ortaokulunda yürütülmüş ve 14 hafta sürmüştür. Kontrol grubunda 35, deney grubunda 37 öğrenci bulunmaktadır. Veriler Bilgi Testi, Tutum ve Motivasyon Ölçeği ile toplanmıştır. Kontrol grubunda geleneksel ölçme ve değerlendirme araçlarının kullanıldığı öğrenci merkezli öğretim, deney grubunda ise alternatif ölçme ve değerlendirme tekniklerinin kullanıldığı öğrenci merkezli öğretim uygulanmıştır. Araştırmada hem kontrol hem de deney grubunda bilgi düzeyinde anlamlı seviyede artış saptanmıştır. Deney grubunun tutum ve motivasyon düzeyinde anlamlı bir artış gerçekleşirken, kontrol grubunun tutum ve motivasyon düzeyinde anlamlı bir artış gerçekleşmemiştir. Ayrıca deney grubunun bilgi, tutum ve motivasyon son ve izleme testi puanları kontrol grubundan anlamlı seviyede daha yüksektir. Bu durum alternatif ölçme ve değerlendirme tekniklerinin bilgi, tutum ve motivasyon düzeyine katkı sağladığını göstermektedir.

Keywords

Alternatif ölçme ve değerlendirme, ölçme ve değerlendirme, tutum, motivasyon, bilgi

THE EFFECT OF ALTERNATIVE MEASUREMENT AND EVALUATION ON KNOWLEDGE, ATTITUDE AND MOTIVATION LEVELS OF 7th GRADE STUDENTS TOWARDS SCIENCE LESSON

Abstract

This research was conducted to determine the effects of alternative measurement and evaluation on the knowledge, attitude and motivation levels of 7th grade students towards science lesson. In the research, quasi-experimental method, pretest-posttest experimental design with control group was used. The research was conducted in a public secondary school in Van and lasted for 14 weeks.There are 35 students in the control group and 37 students in the experimental group. Data were collected with Knowledge Test, Attitude and Motivation Scale. In the control group, student-centered teaching using traditional measurement and evaluation tools was applied, and in the experimental group, student-centered teaching using alternative measurement and evaluation techniques was applied. In the study, a significant increase was found in the level of knowledge in both the control and experimental groups. While there was a significant increase in the attitude and motivation level of the experimental group, there was no significant increase in the attitude and motivation level of the control group. In addition, the knowledge, attitude and motivation post-test and follow-up test scores of the experimental group were significantly higher than the control group. This shows that alternative measurement and evaluation contribute to the level of knowledge, attitude and motivation.

Keywords

Alternative measurement and evaluation, measurement and evaluation, attitude, motivation, knowledge

References

• Abalı Öztürk, Y. (2014). Beşinci sınıf matematik dersinde uygulanan alternatif ölçme değerlendirme yöntemlerinin akademik başarı, kalıcılık, özyeterlilik algısı ve tutum üzerine etkisi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Avan, Ç., Akbaş, V., & Gülgün, C. (2019). Öğretmenlerin ölçme değerlendirmeye yönelik tutumları: Kastamonu örneği. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(3), 20-31. https://dx.doi.org/110.30855/gjes.2019.05.03.002
• Bağcı, İ. (2009). Sosyal bilgiler dersinde Türk tarihinde yolculuk ünitesinin alternatif değerlendirme ile( portfolyo) işlenmesinin öğrenci başarısı ve tutumuna etkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Baysan, B. (2019). İlkokullarda ölçme değerlendirme amaçlı yapılan deneme sınavlarının öğretmen, öğrenci ve veli görüşlerine göre değerlendirilmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Buldur, S. (2009). Fen bilgisi öğretmen adaylarının alternatif ölçme ve değerlendirme yaklaşımlarına yönelik okuryazarlık ve öz yeterlik düzeylerinin geliştirilmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas.
• Buluş-Kırıkkaya, E., & Vurkaya, G. (2011). Alternatif değerlendirme etkinliklerinin fen ve teknoloji dersinde kullanılmasının öğrencilerin akademik başarıları ve tutumlarına etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11, 985-1004.
• Büyüköztürk, Ş. (2023). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı istatistik, araştırma deseni SPSS uygulamaları ve yorum. Pegem.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2023). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem.
• Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences. Hillsdale, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates, Inc.
• Çepni, S., & Ayvacı, H. Ş. (2007). Fen ve teknoloji eğitiminde alternatif (performans) değerlendirme yaklaşımları. S. Çepni (Ed.), Fen ve teknoloji öğretimi içinde (s. 390-406). Ankara: Pegem.
• Çepni, S., Bayrakçeken, S., Yılmaz, A., Yücel, C., Semerci, Ç., Köse, E., Sezgin, F., Demircioğlu, G., & Gündoğdu, K. (2007). Ölçme ve değerlendirme. Ankara: Pegem.
• Çoruhlu, Ş, T., Nas, E. S., & Çepni, S. (2009). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin alternatif ölçme değerlendirme tekniklerini kullanmada karşılaştıkları problemler: Trabzon örneği. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 122-141.
• Dede, Y., & Yaman, S. (2008). Fen öğrenmeye yönelik motivasyon ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 2(1), 19-37.
• Demirci, N., & Çınkı, A. (2009). V-diyagramları kullanımının ilköğretim 6. sınıf öğrencilerinin fen deneylerindeki başarılarına etkisi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 23‐36.
• Duban, N., & Küçükyılmaz, E. A. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının alternatif ölçme-değerlendirme yöntem ve tekniklerinin uygulama okullarında kullanımına ilişkin görüşleri. İlköğretim Online, 7(3), 769-784.
• Duran, M., Mıhladız, G., & Ballıel, B. (2014). İlköğretim öğretmenlerinin alternatif değerlendirme yöntemlerine yönelik yeterlilik düzeyleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(2), 26-37.
• Durmuş, F. (2013). Çoklu zekâ kuramıyla öğretimde bazı alternatif değerlendirme teknikleri kullanımının öğrencilerin matematik başarı, tutum, hatırlama ve üst biliş becerilerine etkileri (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Elharrar, Y. (2006). Theacher assessment practices and perceptions: The use of alternative assessment within the quebec educational reform (Unpublished Doktoral Dissertation). Universite du Quebec a Montreal, Canada.
• Er, Ö. (2018). Fen ve teknoloji dersi 7.sınıf ışık ünitesinde alternatif değerlendirme yaklaşımları temelli öğretimin öğrencilerin akademik başarıları ve tutumları üzerine etkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Manisa Celal Bayar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Manisa.
• Er, Ö., & Şaşmaz Ören, F. (2015). Fen ve teknoloji dersi 7.sınıf “ışık” ünitesinde alternatif değerlendirme yaklaşımları temelli öğretimin öğrencilerin akademik başarı ve tutumları üzerine etkisi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(4), 135-163. https://doi.org/10.18026/cbusos.17987
• Erdin, Y. (2010). Tamamlayıcı ölçme ve değerlendirme yaklaşımının verimli çalışma alışkanlıkları ve öğrenmenin kalıcılığı üzerine etkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Gelbal, S., & Kelecioğlu, H. (2007). Öğretmenlerin ölçme ve değerlendirme yöntemleri hakkındaki yeterlik algıları ve karşılaştıkları sorunlar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(33), 135-145.
• Gozuyesil, E., & Tanriseven, I. (2017). A Meta-analysis of the effectiveness of alternative assessment techniques. Eurasian Journal of Educational Research, 70, 37-56. http://dx.doi.org/10.14689/ejer.2017.70.3
• Göçer, A. (2019). Türkçe eğitiminde ölçme ve değerlendirmenin işlevselliğine etki eden önemli bir uygulama tekniği olarak geri bildirim kullanımı. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (KÜSBD), 9(1), 111-126.
• Göçer, A., Arslan, S., & Çaylı, C. (2017). Türkçe eğitiminde öğrenci gelişim durumunun belirlenmesinde süreç temelli tamamlayıcı ölçme değerlendirme yöntem ve araçları. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (28), 263-292.
• Gömleksiz, M. N., Yetkiner, A., & Yıldırım, F. (2011). Hayat bilgisi dersinde alternatif ölçme değerlendirme tekniklerinin kullanımına ilişkin öğretmen görüşleri. Education Sciences, 6(1), 823-840.
• Hancock, C. R. (1994). Alternative assessment and second language study: What and why? ERIC Digest.
• Herman, J.L., Klein, D.C., & Wakai, S.T. (1997). American students’ perspectives on alternative assessment: Do they know it’s different? Assessment in Education, 4(3), 339-351.
• İnce, E. (2007). İlköğretim öğrencilerinin fen ve teknoloji dersine karşı olumlu tutum geliştirmelerinde ve sınav kaygısının giderilmesinde portfolyo tekniğinin etkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• İzgi, Ü. (2007). Fen eğitiminde alternatif değerlendirme yaklaşımlarının öğrencilerin sınav kaygısına ve öğrenmede kalıcılığa etkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kalaycı, Ş. (2018). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Ankara: Asil Yayın.
• Kanatlı, F. (2008). Alternatif ölçme ve değerlendirme konusunda sınıf öğretmenlerinin görüşlerinin değerlendirilmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hatay.
• Kantar, N. (2019). Alternatif ölçme ve değerlendirme etkinliklerinin 6. sınıf öğrencilerinin fen bilimleri dersindeki başarısına ve tutumuna etkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Karahan, U. (2007). Alternatif ölçme ve değerlendirme metotlarından grid, tanılayıcı dallanmış ağaç ve kavram haritalarının biyoloji öğretiminde uygulanması (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Karamustafaoğlu, S., Çağlak, A., & Meşeci, B. (2012). Alternatif ölçme değerlendirme araçlarına ilişkin sınıf öğretmenlerinin öz yeterlilikleri. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2), 167-179.
• Karasar, N. (2023). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar ilkeler teknikler. Nobel.
• Kavaliauskienė, G., Kaminskienė, L., & Anusienė, L. (2007). The challenges for ESP learners: alternative assessment of performance and usefulness of class activities. Studies About Languages, 10, 75-81.
• Keçeci, G., & Zengin, F. K. (2015). Ortaokul öğrencilerine yönelik fen ve teknoloji tutum ölçeği: Geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Turkish Journal of Educational Studies, 2(2), 143-168.
• Kepek, T. (2019). Alternatif değerlendirme yöntemlerinin öğrenci başarısına etkisinin ve bu yöntemlerle ilgili öğretmen ve öğrenci görüşlerinin incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Korkmaz, H. (2004). Fen ve teknoloji eğitiminde alternatif değerlendirme yaklaşımları. Ankara: Yeryüzü Yayınevi.
• Köklükaya, A. N. (2010). Alternatif ölçme ve değerlendirme teknikleri ile ilgili fen bilgisi öğretmen adaylarının yeterliklerinin belirlenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Kutlu, Ö. (2006). Üst düzey zihinsel süreçleri belirleme yolları. Yeni durum belirleme yaklaşımları. Çağdaş Eğitim Dergisi, 31(335), 15-21.
• Kutlu, Ö., Doğan, C. D., & Karakaya, İ. (2023). Ölçme ve değerlendirme. Performansa ve portfolyoya dayalı durum belirleme. Ankara: Pegem.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2006). İlköğretim kurumları fen bilgisi dersi öğretim programı. Ankara: Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2018). Fen bilimleri dersi öğretim programı (İlkokul ve ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Ankara: Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Oğuz Tunç, H. (2019). Alternatif ölçme değerlendirme etkinliklerinin sosyal bilgilerde başarı ve kalıcılığa etkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Niğde.
• Olkun, S., & Toluk-Uçar, Z. (2007). İlköğretimde etkinlik temelli matematik öğretimi. Ankara: Maya Akademi.
• Onat Cihanoğlu, M. (2008). Alternatif değerlendirme yaklaşımlarından öz ve akran değerlendirmenin işbirlikli öğrenme ortamlarında akademik başarı, tutum ve kalıcılığa etkileri (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Orhan, A. (2012). Alternatif ölçme ve değerlendirme etkinliklerinin 6. Sınıf fen ve teknoloji dersi yaşamımızdaki elektrik ünitesindeki öğrenci başarısına etkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ahi Evran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kırşehir.
• Orhan, A. T. (2007). Fen eğitiminde alternatif ölçme ve değerlendirme yöntemlerinin ilköğretim öğretmen adayı, öğretmen ve öğrenci boyutu dikkate alınarak incelenmesi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Öncü, H. (2009). Ölçme ve değerlendirmede yeni bir yaklaşım: Portfolyo değerlendirme. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(1), 103-130.
• Özcan, F. (2011). 9. Sınıf öğrencilerinin kimyasal değişimler konusundaki kavramsal başarıları üzerine alternatif değerlendirme tekniklerinin etkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Öztürk, H., & Uysal, M. (2019). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Nobel.
• Semerci, Ç. (2008). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. E. Karip (Ed.). Ölçme ve değerlendirme içinde (ss. 1-15). Ankara: Pegem.
• Stears, M., & Gopal, N. (2010). Exploring alternative assessment strategies in science classrooms. South African Journal of Education, 30, 591-604.
• Şahingöz, Ş., & Yıldırım, H. İ. (2022). Fen bilimleri öğretmenlerinin ölçme ve değerlendirme öz-yeterlik inançlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(4), 1467-1493. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2022.22.74506-920706
• Şanlı, C., & Pınar, A. (2017). Tamamlayıcı ölçme ve değerlendirme gelişim programının coğrafya öğretmen adaylarının yeterlik algısı üzerine etkisi. Marmara Coğrafya Dergisi, (35), 21-39.
• Şeker, F. (2012). İlköğretim fen ve teknoloji dersinde tamamlayıcı ölçme ve değerlendirme yaklaşımlarının tutum ve başarıya etkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Şenel, T. (2008). Fen ve teknoloji öğretmenleri için alternatif ölçme ve değerlendirme tekniklerine yönelik bir hizmet içi eğitim programının etkililiğinin araştırılması (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş, temel ilkeler ve LISREL uygulamaları. Ankara: Ekinoks.
• Tatar, N., & Şaşmaz Ören, F. (2009). İlköğretim sınıf öğretmenlerinin alternatif değerlendirme yaklaşımlarına ilişkin görüşleri-II. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(3), 781-798.
• Turan Oluk, N., & Ekmekçi, G. (2017). Alternatif değerlendirme teknikleri ile klasik değerlendirme tekniklerinin öğrenci başarısını ölçme açısından karşılaştırılması. Eğitim ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 4(2), 172-199.
• Türktan, R. (2011). Yapılandırılmış grid test tekniğinin Türkçe eğitiminde kavram öğretimine katkısı (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Vurkaya, G. (2010). Alternatif değerlendirme etkinliklerinin fen ve teknoloji dersinde kullanılmasının öğrencilerin başarı ve tutumlarına etkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kocaeli Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kocaeli.
• Wikström, N. (2007). Alternative assessment in primary years of international baccalaureate education. (Unpublished master's thesis). University of the Stockholm, Stockholm, Sweden.
• Yapalak, S. (2009). Fen bilgisi öğretmen adaylarının alternatif ölçme ve değerlendirme yeterliklerinin tespiti ve geliştirilmesine yönelik bir eylem araştırması (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yıldız İ., & Uyanık N. (2004). Matematik eğitiminde ölçme değerlendirme üzerine. Gazi Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 12(1), 97-104.
• Yunus, Ö. (2018). Alternatif ölçme ve değerlendirme tekniklerinin 6. sınıf bitki ve hayvanlarda üreme, büyüme ve gelişme ünitesinde kullanılmasının öğrencilerin akademik başarılarına etkisinin incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mustafa Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Hatay.