FEN BİLİMLERİ ÖĞRETMENLERİNİN ÜSTÜN ZEKÂLI VE YETENEKLİ ÖĞRENCİLERLE İLGİLİ EĞİTİM DURUMLARI

Year 2022, Volume: 5 Issue: 1, 1 - 21, 09.08.2022

Erhan Ağca , Uğur Büyük , Nagihan Tanık Önal

Abstract

Ülkelerin gelişmesinde birer yer üstü hazinesi olarak görülen ve hediye olarak isimlendirilen üstün zekalı ve yetenekli çocukların hak ettikleri eğitimi almaları çok önemlidir. Bu eğitim onlara tanınan bir ayrıcalık değil onların hakkıdır. Dolayısıyla öğretmenlerinin üstün zekalı ve yetenklilerin eğitimi ile ilgili donanımları gerçekleştirecekleri eğitimin niteliği ile doğrudan ilişkilidir. Bu noktadan hareketle gerçekleştirilen bu çalışmanın amacı, ortaokullarda ve Bilim ve Sanat Merkez’lerinde (BİLSEM) görev yapan Fen Bilimleri öğretmenlerinin üstün zekâlı ve yetenekli öğrencilerle ilgili eğitim durumlarının belirlenmesidir. Bu kapsamda katılımcı öğretmenlerin hizmet öncesi ve hizmet içi dönemde üstün zekalı ve yetenekli öğrencilerle ilgili aldıkları eğitimler incelenmiştir. Nitel araştırma yöntemi fenomenoloji desenine dayalı olarak yürütülen araştırmaya Kayseri’de farklı okullarda görev yapmakta olan sekiz Fen Bilimleri öğretmeni ve BİLSEM’de görevli iki Fen Bilimleri öğretmeni katılmıştır. Araştırmanın verileri yarı yapılandırılmış görüşmeler ile toplanmış ve elde edilen veriler içerik analizi ile çözümlenmiştir. Araştırmadan elde edilen sonuçlar, katılımcıların üstün zekâlı ve yetenekli öğrenciler hakkında yeterli bilgi düzeyine sahip olmadıklarını göstermiştir. Bununla birlikte BİLSEM’de ve diğer okullarda görev yapmakta olan öğretmenlerin hizmet içi eğitim dönemlerinde de üstün zekâlı ve yetenekli öğrencilerle ilgili herhangi bir eğitim almadıklarını ifade etmiş olmaları oldukça dikkat çekicidir. Katılımcılar kendilerine verilmesini talep ettikleri eğitimin teori ve pratik şeklinde yürütülmesinin daha verimli olacağını ve bu eğitimlerin alan uzmanları tarafından uzun bir süreçte verilmesi gerektiğini düşündüklerini belirtmişlerdir. Eğitim içeriğinde ise kendilerinde gördükleri eksiklikler doğrultusunda; üstün zekâlı ve yetenekli öğrencilerin özellikleri, bu öğrencilerin tespiti, eğitimin hangi yöntem ve tekniklerle verileceği gibi konuların yer alması gerektiği önerisinde bulunmuşlardır.

Keywords

Üstün zekâ ve yetenek, üstün zekâlı ve yetenekli öğrenciler, fen bilimleri öğretmenleri, BİLSEM

References

• Alkan, A. (2013). Öğretmenler için üstün zekâlı/yetenekli öğrencilerin belirlenmesi eğitim yazılımının geliştirilmesi ve değerlendirilmesi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Akar, İ. ve Şengil Akar, Ş. (2012). İlköğretim okullarında görev yapmakta olan öğretmenlerin üstün yetenek kavramı hakkındaki görüşleri. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(2), 423-436.
• Akar, İ. (2015). Üstün yetenekli öğrencileri genel eğitim sınıfında destekleyecek sınıf öğretmeninin sahip olması gereken yeterlikler. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Christensen, L.B., Johnson, R.B., & Turner, L. (2014). Research methods, design and analysis (12th ed.). Upper Saddle River: Pearson.
• Çelik Şahin, Ç. (2014). Bilim ve Sanat Merkezi öğrencilerinin bu kurumlara ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 101- 117.
• Dağlıoğlu, H. E. (2010). Üstün yetenekli çocukların eğitiminde öğretmen yeterlilikleri ve özellikleri. Milli Eğitim Dergisi, 186, 72-84.
• Davaslıgil, Ü. ve Zeana, M. Z. (2004). Üstün zekâlıların eğitimi projesi. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
• Ekinci, A. (2002). İlköğretim okullarının üstün yetenekli çocukların eğitimine elverişlilik düzeyi ile ilgili öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi (Batman İli Örneği). Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Diyarbakır.
• Ergin, İ., Akseki, B. ve Deniz, E. (2012). İlköğretim okullarında görev yapan sınıf öğretmenlerinin hizmet içi eğitim ihtiyaçları. Electronic Journal of Social Sciences (Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi), 11(42), 55-56.
• Gökdere, M., Küçük, M. ve Çepni, S. (2003). Gifted science education in Turkey: Gifted teachers' selection, perspectives and needs. Asia-Pacific Forum on Science Learning and Teaching, 45.
• Gökdere, M. ve Ayvacı, H. Ş. (2004). Sınıf öğretmenlerinin üstün yetenekli çocuklar ve özellikleri ile ilgili bilgi seviyelerinin belirlenmesi. On dokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 17-26.
• Gökdere, M. ve Çepni, S. (2004). Üstün yetenekli öğrencilerin fen öğretmenlerinin hizmet içi ihtiyaçlarının değerlendirilmesine yönelik bir çalışma; Bilim Sanat Merkezi örneklemi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 1-14.
• Hammond, G. P. (2011). The condition of referral of intellectually gifted children for appropriate educational placement in one elementary school. Doktora Tezi, Mississippi State University.
• Hoover, S. M. (1989). The purdue three stage model as applied to elementary science for the gifted. School Science and Mathematics, 89(3), 244-250.
• Karakuş, F. (2010). Üstün yetenekli çocukların anne babalarının karşılaştıkları güçlükler. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 127-144.
• Kaya, N. G. (2013). Üstün yetenekli öğrencilerin eğitimi ve BİLSEM’ler. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1 (15), 115-122.
• Kılıç, C. (2010). Enderun mektebi örnekleminde günümüz üstün yetenekli çocuklarının eğitiminin değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• MEB, (2010). Bilim ve Sanat Merkezleri Süreçleri (Üstün Yetenekli Bireylerin Eğitimi) İç Denetim Raporu. T.C. Milli Eğitim Bakanlığı İç Denetim Birimi Başkanlığı
• Miles, M, B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded Sourcebook. (2nd ed). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Mosse, J. L. (2003). The nature of gifted education in the regular education classrooms in the elementary schools of a rural western pennsylvania school district: Implications for a staff development program. Doctoral Dissertation, University of Pittsburgh.
• Neumeister, K. L. S., Adams, C. M., Pierce, R. L., Cassady, J. C. & Dixon, F. A. (2007). Fourth-Grade teachers’ perceptions of giftedness: Implications for identifying and serving diverse gifted students. Ball State University Journal for the Education of the Gifted. Vol. 30, No. 4, pp. 479 - 499.
• Özer Keskin, M., Keskin Samancı, N. ve Aydın, S. (2013). Bilim ve Sanat Merkezleri: Mevcut durumları, sorunları ve çözüm önerileri. Üstün Yetenekli Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 1(2), Özel Sayı, 78-96.
• Ray, K. E. (2009). Competencies for teachers of gifted. Kerr, B. (ed). Encyclopedia of giftedness, creativity, and talent İçinde (pp. 164-165). Sage Publications, USA.
• Singh, A. (2008). Professional development and perspectives of science teachers: An extracurricular science program for gifted middle school students. Unpublished doctoral dissertation, The University of Lowa, ABD.
• Şenol, C. (2011). Üstün yeteneklilerin eğitim programlarına ilişkin öğretmen görüşleri. Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
• Tanık Önal, N. (2017). Üstün zekâlı öğrenciler için fen bilgisi eğitimi: öğrenci, veli ve öğretmen görüşleri. Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi, Eğitim Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Tortop, H.S. (2014). Öğretmen adaylarının üstün yetenekli ve çok kültürlü eğitime ilişkin tutumları. Journal of Gifted Education Research 2(2), 16-26.
• Vidergor, H., & Billie, E. (2010). Curriculum transformation: The Israeli teacher certification in gifted education. Gifted and Talented International, 25, 29-51.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (9. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, H. (2010). Üstün yeteneklilerin eğitiminde bir model olan bilim ve sanat merkezleri (BİLSEMLER) üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.