YABANİ BİTKİLERİN VE YEREL OTLARIN GİRESUN YEMEK KÜLTÜRÜNDEKİ YERİ

Year 2025, Volume: 9 Issue: 1, 30 - 48, 25.03.2025

Zeynep Sude Önal , Mustafa Sandıkcı

https://doi.org/10.32958/gastoria.1598742

Abstract

Giresun, doğal coğrafyasının zengin bitki örtüsüne sahip olması nedeniyle yabani bitkilerin ve yerel otların yaygın olarak tüketildiği bir bölgedir. Bu yenilebilir bitkiler, yerel mutfakların tanıtımı ve bölge mutfağının gastronomik imajının geliştirilmesi açısından son derece önemli bir rol oynamaktadır. Ancak, yapılan literatür taramasında bu otların yemeklerde kullanımı üzerine yapılan çalışmaların sınırlı olduğunu ve var olan çalışmaların daha çok etnobotanik veya tıbbi yönlerine vurgu yapıldığını ortaya koymaktadır. Bu çalışma, Giresun'un yenilebilir ot çeşitliliği göz önünde bulundurularak, Giresun'da yapılan yemekler hakkında bilgi verilmesi açısından önem taşımaktadır. Makalenin amacı Giresun'da yabani bitkilerin ve yerel otların yemek kültüründeki önemini araştırmaktır. Bu çalışmada nitel araştırma yöntemleri kullanılarak, veriler doküman analizi ve yarı yapılandırılmış görüşme tekniği ile elde edilmiştir. Görüşmeler, Giresun mutfak kültürüne hâkim, yerli halk içerisinden seçilen 10 kişiden oluşan katılımcı grubu ile birebir gerçekleşmiştir. Bulgulara betimsel analiz yöntemi ile ulaşılmıştır. Giresun'un zengin biyolojik çeşitliliği ve yöreye özgü yabani bitki ve yerel otlar, bölgenin mutfak kültürünün önemli bir parçasını oluşturmakta ve bu değerli varlıkların korunması, sürdürülebilir kullanımı ve tanıtılması gelecek nesillere aktarılması açısından büyük önem taşıdığı sonucuna ulaşılmıştır.

Keywords

Giresun Yemek Kültürü, Yerel Otlar, Yabani Bitkiler, Yöresel Mutfak.

Ethical Statement

"Giresun'da Yabani Bitkilerin ve Yerel Otların Yemek Kültüründeki Yeri" başlıklı makale çalışması kapsamında yapılan başvuruda yer alan veri toplama araçlarının, etik açıdan sakıncalı olmadığına, katılanların oy birliği ile karar verildi.

Supporting Institution

AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL VE BEŞERİ BİLİMLERİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA VE YAYIN ETİĞİ KURULU

THE ROLE OF WİLD PLANTS AND LOCAL HERBS İN GİRESUN’S CULİNARY CULTURE

Abstract

Giresun is a region where wild plants and local herbs are widely consumed due to the rich vegetation cover of its natural geography. These edible plants play a crucial role in promoting local cuisines and enhancing the gastronomic image of the region. However, a literature review reveals that studies on the use of these herbs in dishes are limited, and existing studies tend to focus more on the ethnobotanical or medicinal aspects. This study is important in terms of providing information about the dishes made in Giresun, considering the diversity of edible herbs in Giresun. The aim of this study is to investigate the importance of wild plants and local herbs in the culinary culture of Giresun. In this study, qualitative research methods were used, and the data were obtained through document analysis and semi-structured interview techniques. The interviews were conducted with a participant group consisting of 10 individuals selected from the local population, who are well-versed in the culinary culture of Giresun. The findings were obtained through descriptive analysis. It has been concluded that the region's rich biological diversity and the local wild plants and herbs constitute a significant part of the culinary culture. Therefore, the preservation, sustainable use, and promotion of these valuable resources are of great importance for their transmission to future generations.

Keywords

Giresun Culinary Culture, Local Herbs, Wild Plants, Regional Cuisine.

References

• Alçı, Ş. K., & Karataş, H. Ö. (2024). Coğrafi İşaretli Ürünlerin Şehir Markalaşmasındaki Önemi: Giresun Fındığı Örneği Üniversite Öğrencileri Bakış Açısıyla Değerlendirilmesi. Giresun Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 10(2), 377-403.
• Anonim. (2008). Giresun Yemekleri. Giresun: Giresun Valiliği Bilgi Ajansı.
• Avcıoğlu, İ. (2022). Giresun Yöresi Vejetaryen Mutfak Kültürü Üzerine Halkbilimsel Bir Araştırma. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 53, 1-20.
• Baydeniz, E. (2024). Fast-food restoranlardaki gıda israfının planlı davranış teorisi kapsamında incelenmesi: Ankara örneği. Journal of Travel and Tourism Research, 24(24), 86-105.
• Baydeniz, E., & Kılıcı, L. (2023). The Effect of Locavorism on Behavior Intention in The Scope of Goal-Directed Behavior Theory: Alaçati Herb Festival Case of Study. International Journal of Contemporary Economics and Administrative Sciences, 13(1), 226-251.
• Baysal, A. (2003). Beslenme Kültürümüz. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Baytop, T. (1999). Türkiye'de Bitkiler ve Tedavi. İstanbul: Nobel Kitapevi.
• Bekdemir, Ü., & Sezer, İ. (2016). Giresun İlinin Turizm Potansiyeli. Ankara: Nobel Bilimsel Eserler.
• Çalış, M. (2019). Giresun Bitki Kültürü. Giresun: Giresun Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çelebi, Y. K. (2024). Geleneksel Köy Pazarlarından Modern İşletmelere: Giresun İli Örneği. Culture Academy, 4(2), 113-142.
• Çetinkaya, N., & Yıldız, S. (2018). Erzurum’un Yenilebilir Otları ve Yemeklerde Kullanım Şekillerine Yönelik Bir Araştırma. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(1), 482-503.
• Çoban, M., & Süer, S. (2018). Destinasyon Markalaşmasında Festival Turizminin Rolü: Alaçatı Ot Festivali Üzerine Bir Çalışma. International Journal of Contemporary Tourism Research, 1, 58-67.
• Çolakoğlu, Ü., & Atabey, S. (2020). Yeni Mutfak Eğilimlerinden Moleküler Gastronomi Konusunda Mutfak Personelinin Bilgi ve Görüşlerinin Belirlenmesi, Dalaman Örneği. Gastroia: Journal of Gastronomy and Travel Research, 4(2), 322-336.
• Demir, E., Sürmen, B., Özer, H., & Kutbay, H. G. (2017). Salıpazarı ve Çevresinde (Samsun/Türkiye) Doğal Olarak Yetişen Bitkilerin Etnobotanik Özellikleri. Karadeniz Fen Bilimleri Dergisi, 7(2), 68-78.
• Demirel, H., & Ayyıldız, S. (2017). Mutfak Kültürü ve Değişimi; Giresun İli Örneği. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 5(4), 280-298.
• Eriş, M. (2013). 81 İlde Kültür ve Şehir Giresun. Giresun: Giresun Valiliği.
• Ertaş, Y., & Karadağ, M. (2013). Sağlıklı Beslenmede Türk Mutfak Kültürünün Yeri. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(1), 117-136.
• Faydalıoğlu, E., & Sürücüoğlu, M. S. (2011). Geçmişten Günümüze Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Kullanılması ve Ekonomik Önemi. Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 11(1), 52-67. Giresun İl Özel İdaresi Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü (2019). Giresun'un Yeşil Lezzetleri. Giresun: Giresun İl Özel İdaresi.
• Gökışık, C. D. (2023). Giresun Yöresinde Bitki Biyoçeşitliliğine Bağlı Beslenme Kültürünün Geleneksel Bilgideki Yeri. Bıdge Publication, 78-100.
• Güldemir, O., Haklı, G., & Işık, N. (2018). Türk Mutfağı’nda Kahvaltıda Tüketilen Çorbalar ve İllere Göre. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 39, 56-66.
• Gürsoy, Y. (2017). Giresun Merkez Yöresinde Gastronomi Turizmi Üzerine Genel Bir Değerlendirme. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(51), 1296-1304.
• Kallas, J. (1996). Edible Wild Plants from Neighborhood to Wilderness: A Catalyst for Experiential Education. In 1996 Association for Experiential Education, (S. 140-144). Spokane, Wa.
• Karabak, S. (2017). Economic and Socio-Cultural Importance of Edible Wild Species. Anadolu Journal Of Aegean Agricultural Research Institute, 27(2), 26-38.
• Karahan, G. (2019). Gastronomi Turizminin Yerel Halk Üzerindeki Algısı ve Sürdürülebilirliği: Giresun İli Örneği. İstanbul: İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Karakayalı, Z. (2022). Giresun'da Doğal Olarak Yetişen Yenilebilir Bitkilerin Gastronomik Değeri. Giresun: Giresun Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Karakayalı, Z., Enes, K., & Kanca, B. (2022). Giresun'da Doğal Olarak Yetişen Yenilebilir Mantarların Gastronomik Değeri. Odü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 12(2), 593-618.
• Noyan, E., & Dizdar, A. (2023). Yerel İşletmelerin ve Yöresel Mutfakların Gastronomi Turizmine Etkileri: Giresun İli Örneği. Safran Kültür Ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 6(1), 154-169.
• Özdemir, G., & Çelebi, Y. (2021). Gastronomi Destinasyonu Olarak Bolu ile İlgili Turist Bakış Açıları ile Davranışsal Niyetlerinin Belirlenmesi. Gastroia: Journal of Gastronomy and Travel Research, 5(1), 23-44.
• Özer, Ç., & Karadağ, Ü. (2022). Gastronomi Turizmi Açısından Yenilebilir Otların Önemi: Ege Bölgesi Örneği. Asya Studies-Academic Social Studies / Akademik Sosyal Araştırmalar, 6(22), 249-256.
• Özmen, N. (2022). Moleküler Gastronomi Yöntemi Kullanılarak Yapılan Yemek Fotoğraflarının Göstergebilim (Semiyotik) Tekniği İle İncelenmesi. Gastroia: Journal of Gastronomy and Travel Research, 6(2), 421-430.
• Sunar, H., & Gökçe, H. (2019). Giresun Mutfak Kültürünün Gastronomi Turizmi Açısından Değerlendirilmesi. International Journal of Disciplines Economics & Administrative Sciences Studies, 5(12), 204-210.
• Şahin, Y. (2013). Giresun Yöresindeki Bazı Yenilebilir Bitkilerin Farklı Çözücülerdeki Ekstrelerinin Anti-Üreaz Aktivitelerinin İncelenmesi. Giresun: Giresun Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Tekin, F., & Cantürk, S. (2018). Giresun ve Yöresi Ağız Sözlüğü. İstanbul: Arı Sanat Yayınevi.
• Tığlı, G. (2019). Geleneksel Giresun Mutfağından Seçilen Yemeklerin Kalori ve Besin Değerlerinin Hesaplanması ve Düşük Kalorili Yeni Tariflerin Geliştirilmesi. İstanbul: İstanbul Okan Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Tuzlacı, E. (2011). Türkiye'nin Yabani Besin Bitkileri ve Ot Yemekleri. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Uysal, G. (2008). Köyceğiz (Muğla) İlçesinin Etnobotaniği. Muğla: Muğla Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Yücel, E., Şengün, İ., & Çoban, Z. (2012). The Wild Plants Consumed as a Food in Afyonkarahisar/Turkey and Consumption Forms of These Plants. Biological Diversity and Conservation, 5(2), 95-105.