ÖZEL SAĞLIK HİZMETLERİ SUNAN KURUMLARDA REKLAM YASAKLARI VE HUKUKİ YÖNDEN İNCELENMESİ

Year 2021, Volume: 4 Issue: 2, 101 - 123, 27.10.2021

Alpaslan İlhami Motur , Erdem Tatlı

Abstract

Günümüzde sağlıkta dönüşüm programları ile birlikte dünyada ve ülkemizde özel sağlık kurumları yaygınlaşmıştır. İstihdam ettikleri doktor ve personel yatırımları da artmıştır. Özellikle modern tıbbi cihazların teşhis ve tedavilerde kullanılması hizmetlerini de tüketicilere iletmek maksadıyla bu kurumların reklam isteği ortaya çıkmıştır. Öte yandan 1928 yılında yayımlanan Tababet ve Şuabatı San'atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun ve sonradan yayımlanan mevzuatlarda reklam yasakları yürürlüğe girmiştir. Özel sağlık kuruluşları, ticari bir işletme olarak Türk Ticaret Kanununa göre kurulduklarını belirterek reklam yasağının kaldırılmasını talep etmektedirler.

Çalışmamızda sağlık reklamları konusundaki literatür taranarak kanun ve yönetmelikler incelenmiştir. Sağlıkla ilgili tüm tarafların görüşlerine yer verilmeye çalışılarak sağlık reklamları ile ilgili sorunun çözümüne katkı sağlanması amaçlanmıştır. Tüketiciler sağlıkla ilgili bilgi edinmek için özellikle dijital iletişim kanallarına yönelerek, aradıkları bilgilere sağlık kurumlarının reklamları ya da hekimlerin açıklamaları vasıtasıyla ulaşmaya çalışmaktadırlar. Sağlık kurumları da daha çok tüketiciye ulaşmak için verdikleri hizmetin halka tanıtılmasını istemektedirler. Yasalar, sağlık meslek örgütleri, bu tür reklamların etik kurallara aykırı olduğunu belirtmektedir. Haksız rekabete yol açabileceği gibi nedenlerle reklam yasağının devam etmesini savunmaktadırlar. Sağlık okuryazarlığı artmış, bu kapsamda sağlık reklamları ile ilgili denetimler sıkılaştırılmıştır. Reklamlarda kurallara uymayanlara caydırıcı cezalar verilmektedir. Sağlık reklamlarında yasaklar sınırlandırılarak kısmen yumuşatılması sağlanabilir.

Keywords

Sağlık Reklamları, Reklam Yasakları, Reklam Düzenlemeleri

References

• Açıkel, E. ve Çelikol, M. (2014). Dijitoloji Kitabı İstanbul, Medaicat Kitapları, s.23.
• Akten, E. (2008), (2021, 4 Mayıs). Erişim Adresi: www.adissad.org/saglik-hukukunda-hastanelerin-reklam-yasagi
• Alarçin, E. (2020), (2021, 1 Haziran). Erişim Adresi: auzefkitap.istanbul.edu.tr/kitap/saglikkurumlariisletmeciligi_ao/saglikhiz.pazarlamasi.pdf s:16-17
• Amerika’da sağlıkta reklam (2021), (2021, 1 Haziran) Erişim Adresi 1:www.smallbusiness.chron.com/advertising-pharmaceutical-industry-74991.html Erişim Adresi 2: www.healthcaresuccess.com/blog/healthcare-marketing/marketing-ethics-in-healthcare.html
• Ankara Barosu, (2021), (2021, 5 Mayıs). Erişim Adresi: www.ankarabarosu.org.tr/siteler/2012yayin/2011sonrasikitap/tuketici-kitap-web.pdf
• Ayakta Teşhis ve Tedavi Kuruluşları Yönetmeliği, (2020), (2021, 2 Haziran). Erişim Adresi: www.tumsad.org/sayfalar/haber/06_02_2020_ayakta_teshis_ve_tedavi_yapilan_ozel_saglik_kuruluslari_hakkinda_yonetmelikte_degisiklik
• Aygün, E. (2007). Sağlık Sektöründe Reklam (Yüksek Lisans Tezi), Yök Tez Merkezi veri tabanından erişildi(191888)
• Bayat, A. (2016).Tıp Tarihi, Üçer Matbaacılık, 3. Baskı, İstanbul s:15-85
• Çelik,T. (2018), Sağlık Alanında Bilgiye Ulaşma Aracı Olarak İnternetin Rolü (İnönü Üniversitesi Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma) (Yüksek Lisans Tezi), Yök Tez Merkezi veri tabanından erişildi (514253)
• Danıştay 10. Daire, (2005), (2021, 2 Haziran). Erişim Adresi : www. resmigazete.gov.tr/eskiler/2005/06/20050626-6.htm
• Deontoloji Nizamnamesi, (2005), (2021, 2 Haziran). Erişim Adresi : www.agriism.saglik.gov.tr/TR,69196/tibbi-deontoloji-nizamnamesi.html
• Diş Hekimleri Kanunu,(2015), (2021, 3 Haziran). Erişim Adresi: www.tdb.org.tr/tdb/v2/ekler/Mevzuat/mevzuat_2015.pdf
• Diş sağlığı kuruluşları yönetmeliği,(2015), (2021, 3 Haziran). Erişim Adresi: www.adissad.org/agis-ve-dis-sagligi-yonetmeliginde-yapilan-degisiklik
• Dişhekimleri denetim, (2021), (2021, 3 Haziran). www.tdb.org.tr/mevzuat_goster.php?Id=39
• Dişhekimleri klavuz, (2014), (2021, 3 Haziran). Erişim Adresi: www.ido.org.tr/mevzuat_tur_goster.php?Id=10
• Döviz Kazandırıcı Hizmet Genelgesi, (2015), (2021, 3 Haziran).Erişim Adresi : www.deik.org.tr/duyurular-doviz-kazandirici-hizmet-ticaretinin-desteklenmesi-hakkinda-karar-ve-doviz-kazandirici-hizmet-sektorleri-markalasma-destekleri-hakkinda-karar-2-haziran-2015
• Ejder,N. (2014). Hukuki Boyutlarıyla Sağlıkta Reklam (Yüksek Lisans Tezi), Yök Tez Merkezi veri tabanından erişildi (379112).
• Ekiyor, A. ve Tengilimoğlu, D. (2014). Sağlıkta Reklam Serbest Olmalı mı? Tüketici Görüşleri, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 16/2 s: 45-71
• ERDEM, R (2017). Hastanelerin Tarihsel Gelişimi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı:27, s.7-21 )
• Eren, N. ve Tanrıtanır, N. (1998). Cumhuriyet ve Sağlık Kitabı Ankara; TTB Yayınları, s:12-19
• Etik Kurallar, (2018), (2021, 3 Haziran). Erişim Adresi: www.tdb.org.tr/mevzuat_goster.php?Id=210
• Genelge,(2011), (2021, 3 Haziran). Erişim Adresi: www.saglik.gov.tr/TR,11043/bilgilendirme-ve-tanitim-faliyetleri-konulu-201159-sayili-genelge.html
• Giritlioğlu ,H.(2021), (2021, 4 Haziran)Erişim Adresi: www.ttb.org.tr/makale_goster.php?Guid=95b4cbc4-cb75-11e7-9277-41cb35a9b17b)
• Gürdin, B. (2017). Sosyal Ve Beşeri Bilimleri Dergisi Online, Sayı:2, s.17-30
• Hacıoğlu N. (2000), Turizm Pazarlaması, Uludağ Üniversitesi Güçlendirme Vakfı Yayınları, Yayın no:160
• Hastaneler denetim, (2021, 3 Haziran). Erişim Adresi : www.ozelhastaneler.org.tr/wp-content/uploads/2019/08/SEV%C4%B0L-SER%C4%B0N-%C3%96ZEL-SA%C4%9ELIK-KURULU%C5%9ELARI-MEVZUATI-VE-DENET%C4%B0M%C4%B0.pdf
• Herkese Sağlık, (2015). (2021, 2 Haziran)Erişim Adresi : www.sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/Yayin/124
• İletişim Nedir, (2016), (2021, 3 Mayıs 26). Erişim adresi : www.iletisim.nedir.org/#:~:text=En%20g%C3%BCncel%20ve%20geni%C5%9F%20tan%C4%B1m,i%C5%9Faret%20eden%20en%20g%C3%BCncel%20tan%C4%B1md%C4%B1r.
• İnanç, H. (2007), (2021, 3 15 Mayıs ). Erişim Adresi: www.hayatiinanc.com/damlalar/muhibbi-kanuni-sultan-suleyman/
• İstiroti, M.(2017). Sağlık Hizmetleri Pazarlamasında Bütünleşik yaklaşım Pusula, Akademisyen Kitabevi s:115
• İş ve görev yönetmeliği, (2014), (2021, 3 Haziran)Erişim Adresi: www.mevzuattakip.com.tr/mevzuat/saglik-meslek-mensuplari-ile-saglik-hizmetlerinde-calisan-diger-meslek-mensuplarinin-is-ve-gorev-tanimlarina-dair-yonetmelik
• Kavuncubaşı, Ş. ve Yıldırım, S. (2012), Hastane ve Sağlık Kurumları Yönetimi, Siyasal Yayınevi, 3. Baskı, Ankara s:45
• Lokalklick, (2020), (2021, 4 Haziran). Erişim Adresi : www.lokalklick.eu/2020/06/10/kampagne-zur-rueckkehr-in-die-krankenhaeuser/
• Meschke, A. ve Netzer J. (2014), (2021, 3 Haziran).Erişim adresi: www.thieme.de/de/radiologie/werbung-was-ist-erlaubt-61207.htm
• Mesleki Etik Bildirge, (2020), (2021, 3 Haziran). Erişim adresi: www.tard.org.tr/assets/pdf/EtikBildirgeler2020.pdf
• Ne demek?, (2021), (2021, 3 Haziran).Erişim Adresi: www.nedemek.org/Tababet+ve+%C5%9Fuabat+nedir
• Özdoğan, G.(2020), (2021, 3 Haziran). Erişim Adresi: www.tdb.org.tr/menu_goster.php?Id=34
• Özel Hastaneler Yönetmeliği, (2021, 3 Haziran). Erişim Adresi: www.istanbulsaglik.gov.tr/w/mev/mev_yon/ozel_hast_ist_ted.pdf
• Özgener, Ş. ve Küçük, F. (2008), Hastanelerde Modern Yönetim Felsefesinin Verimliliğe Etkisi: Gevher Nesibe Hastanesinde Bir Uygulama, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 20, s; 543-560.
• Özmen, U.(2021, 3 Haziran). Erişim Adresi: www.uzaktancrmegitimi.com/543/musteri-kimdir
• Radyo ve Televizyon yayınları,(2001) Erişim Adresi :www.tbmm.gov.tr/kanunlar/k4676.html
• Reklam Kurulu denetim, (2020), (2021, 3 Haziran). Erişim adresi: www.ticaret.gov.tr/data/5d1c99da13b87615344cd4a3/6502_kanun_uygulama_yonetmelik_nisan_2020.pdf
• Reklam nedir?, (1999). (2021, 5 Mayıs). Türk Dil Kurumu, Erişim adresi : www.sozluk.gov.tr,
• Reklam Özdenetim Kurulu, (2014), (2021, 3 Haziran). Erişim adresi: www.rok.org.tr/reklam-mevzuati/
• Sağlık Bakanlığı Tüm Mevzuat, (2021, 3 Haziran). Erişim Adresi 1: www.saglik.gov.tr/TR,10358/kanunlar.html, Erişim Adresi 2: www.saglik.gov.tr/TR,10413/yonetmelikler.html
• Sağlık iletişim sempozyumu ,(2020), (2021, 6 Haziran). Erişim adresi: www.trthaber.com/haber/saglik/istanbulda-6-saglik-iletisimi-sempozyumu-basladi-534310.html
• Sağlık İstatistiği, (2019) (2021, 5 Haziran). Erişim Adresi: www.dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/40564,saglik-istatistikleri-yilligi-2019pdf.pdf?0
• Sağlık terimleri sözlüğü, (2011), (2021, 5 Mayıs). Erişim adresi: www.sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/kitaplar/Sa%C4%9Fl%C4%B1%C4%9F%C4%B1n%20Te%C5%9Fviki%20S%C3%B6zl%C3%BCk.pdf
• Sağlık turizmi yönetmeliği,(2020), (2021, 3 Haziran) Erişim Adresi: www.shgmturizmdb.saglik.gov.tr/TR-84076/uluslararasi-saglik-turizmi-ve-turistin-sagligi-hakkinda-yonetmelik.html
• Sığırcı, İ.(2017), Göstergebilim Uygulamaları, 2.Baskı, İstanbul; Seçkin Yayıncılık s:115-124
• Şahbaz, İ. (2009). TBB Dergisi Sayı 86 s:405
• Tababet Kanunu,(2020), (2021, 3 Haziran). Erişim Adresi : www.saglik.gov.tr/TR,10385/sayisi1219--rg-tarihi04041928--rg-sayisi863-tababet-ve-suabati-sanatlarinin-tarzi-icrasina-dair-kanun.html
• Tabipler Birliği Kanunu, (2021, 3 Haziran) Erişim Adresi: www.teftis.saglik.gov.tr/TR,7813/turk-tabipleri-birligi-kanunu.html
• Tabipler denetim, (2009), (2021, 3 Haziran). Erişim Adresi : www.ttb.org.tr/makale_goster.php?Guid=10352f84-b306-11e7-965b-3e055bbc9cd9
• Ticari reklam ve haksız ticari uygulamalar, (2015, 10 Ocak). Resmi Gazete Sayı: 29232 Erişim adresi: www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/01/20150110-5.htm
• Tüketicinin korunması hakkında kanun, 2013, (2021, 3 Haziran). Erişim Adresi: www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6502.pdf
• Yıldız, G. (2018), Anı Kitabı Erişim adresi: www.researchgate.net/publication/331831880_SAGLIK_ILETISIMI/link/5c8f4b00a6fdcc38175a7650/download s:1-20