TÜRKÇÜ BİR DERGİNİN TARİH ANLAYIŞI: BOZKURT (1939-1942)

Year 2023, Volume: 15 Issue: Cumhuriyetin 100. Yılı Özel Sayısı, 81 - 99, 29.10.2023

Hasan Dinçer

https://doi.org/10.9737/historystudies.1301984

Abstract

Türkiye, 1939-1945 yılları arasında yaşanan İkinci Dünya Savaşının dışında kalmıştı. Ancak Almanya’da etkin olan ırkçı ideoloji Türkiye’de taraftar bulmuştu. Reha Oğuz Türkkan’ın yayınlamaya başladığı Bozkurt (1939-1942) dergisinde ırkçı ve Turancı fikirler savunulmaktaydı. Dergide Reha Oğuz Türkkan, Hüseyin Namık Orkun, Nurullah Barıman, Sami Karayel, Nejdet Sançar gibi milliyetçilerin yazıları yayınlanmaktaydı.
Dergide, tarih, savaşlar toplamı olarak kabul edilmiştir. Sanat, sanayi, devlet, sosyal emniyet, intizam, asayiş gibi uygarlık unsurlarını savaşın yarattığı kabul edilmiştir. Türk tarihi, savaşlar ve zaferlerden oluşan bir bütün olarak değerlendirilmişti. Türkleri askeri başarıları, yönetim biçimi, askeri örgütlenme, ekonomik koşullar ile değil, Türk’ün üstün ırk olması ile açıklanmıştı. Osmanlı tarihi, devşirmelerin, ulema etkisiyle, Türkün dışlandığı, ulusal benliğini kaybettiği dönem olarak da değerlendirilmiştir.
Bozkurt dergisindeki tarihe, Türk tarihine savaş ve zafer merkezli bakıldığından, Türklerin uygarlığa katkıları yüzeysel olarak işlenmişti. İkinci Meşrutiyet, Cumhuriyet dönemine pek az değinilmişti. Türkiye’nin Avrupa ülkelerinin gerisinde olduğunu kabul edilirken, İkinci Dünya Savaşı’na katılmaktan yana olmuşlardı. Varılan kanaat odur ki, Bozkurt dergisinde somutlaşan; ırkçı ve Faşist ideolojiyle sarmalanmış, geçmişi tek boyutlu gören, yaşanılan zaman ve toplumsal gerçeklik ile bağı kopmuş bir tarih anlayışıdır.

Keywords

Reha Oğuz Türkkan, Bozkurt Dergisi, ırkçılık, Türkçülük, Türk Tarihi.

Historical Perception Of A Turkist Magazine: Bozkurt (1939-1942)

Abstract

Turkey remained outside of the Second World War, which took place between 1939 and 1945. However, the racist ideology prevalent in Germany found supporters in Turkey. The magazine Bozkurt (1939-1942), published by Reha Oğuz Türkkan, advocated racist and Turanian ideas. The writings of nationalists such as Reha Oğuz Türkkan, Hüseyin Namık Orkun, Nurullah Barıman, Sami Karayel, and Nejdet Sançar were published in the magazine.
In the magazine, history was accepted as a sum of wars. Civilization elements such as art,
industry, state, social security, order, and public safety were considered to be the result of war. Turkish history was evaluated as a whole consisting of wars and victories. The military
achievements, administrative style, military organization, and economic conditions of the Turks were explained not by these factors but by the superiority of the Turkish race. Ottoman history was also evaluated as a period in which the Turks were excluded and lost their national identity due to the influence of converts and religious scholars. Due to the war and victory-centric perspective on history in the Bozkurt magazine, the contributions of the Turks to civilization were superficially addressed. The Second Constitutional Period and the Republican era were barely touched upon. While it was acknowledged that Turkey lagged behind European countries, they were inclined to participate in the Second World War. The prevailing opinion is that the understanding of history embodied in the Bozkurt magazine is characterized by a racist and fascist ideology, a one-dimensional view of the past, and a disconnection from contemporary time and social reality.

Keywords

Reha Oğuz Türkkan, Bozkurt Magazine, racism, Turkish nationalism, Turkish History.

References

• Referans1 AKKAYA, Şükrü, “Namık Kemal ve Almanya”, Bozkurt, Sayı: 9, İlkkanun 1940.
• Referans2 AKÜN, Reşat Ş, “Eğer Biz Savaşırsak”, Bozkurt, Yıl: 3, Sayı: 10, Haziran 1941.
• Referans3 ATSIZ, Nihal, “İki Yıldönümü”, Bozkurt, Yıl: 2, Sayı: 9, Birinci Kanun 1940.
• Referans4 AYSAL, Necdet, “Yönetsel Alanda Değişimler ve Devrim Hareketlerine Karşı Gerici Tepkiler Serbest Cumhuriyet Fırkası-Menemen Olayı”, Atatürk Yolu, C.11, No. 44, (Güz/2010), s. 581-625.
• Referans5 AYSAL, Necdet, “Atatürk Döneminde İç Politika”, Başlangıcından Günümüze Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, (Editör, Prof. Dr. Temuçin Faik Ertan), 7. Basım, Siyasal Kitabevi, Ankara 2019, s. 165-170.
• Referans6 Bozkurt, “Aylık Olgular”, Bozkurt, Sayı: 3, Mayıs-Haziran 1940.
• Referans7 Bozkurt, “Birinci Cildin Kısa Tarihi”, Bozkurt, Yıl: 3, Cilt: 1, Sayı: 12, Birinci Kanun 1941.
• Referans8 Bozkurt, “Cumhuriyet 17 Yaşında”, Bozkurt, Sayı: 7, Birinci Teşrin, 1940.
• Referans9 Ergenekoncu, “Türk Tarihinde Dil Davası”, Bozkurt, Sayı:1, Mayıs 1939.
• Referans10 GLASNECK, Johannes Türkiye’de Faşist Alman Propagandası, (Çeviren: Arif Gelen), Onur Yayınları, Ankara (Tarihsiz).
• Referans11 JASCHKE, Gotthard, “Türk Kurtuluş Savaşında Milliyetçilik ve Din”, (Çeviren: Aytunç Ülker), Tarih Okulu, Sayı: II, (Kış 2009), s. 83-95.
• Referans12 KARAL, Enver Ziya, Atatürk ve Devrim (Konferanslar ve Makaleler) (1935-1978), TTK Basımevi, Ankara 1980.
• Referans13 KARAYEL, Sami, “Osmanlı Türkleri tarihinde Devşirmeler”, Bozkurt, Yıl: 3, Cilt: 1, Sayı: 12, Birinci Kanun 1941.
• Referans14 KARAYEL, Sami, “Devşirme Ruhu, Devşirme Kuvveti”, Bozkurt, Yıl: 4, Cilt: 2, Sayı: 5/17, 11 Haziran 1942.
• Referans15 KILIÇ, Murat, “Tek Parti Döneminde Milliyetçilik ve CHP’nin Yedinci Büyük Kurultayı”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, XII/24, (Bahar/2012), s.189-202.
• Referans16 KOÇLAR, Bekir, “Türk Milliyetçiliği Düşüncesini Tanımlama ve Temellendirme Çalışmalarına Bir Örnek: Ergenekon Dergisi”, History Studies, Volume 5, Issue 2, A Tribute to Prof. Dr. Halil İnalcık, (March, 2013), s. 263-286.
• Referans17 KÜÇÜKA, Necip Ali, “Cevaplar: Ziya Gakalp’a Saldıranlar”, Bozkurt, Sayı: 1, 1939.
• Referans18 MUMCU, Uğur, 40’ların Cadı Kazanı, 7. Basım, Tekin Yayınevi, İstanbul 1993.
• Referans19 “Namık Kemal Hayatı ve Hayatından Parçalar”, Bozkurt, Sayı: 9, İlkkanun 1940.
• Referans20 ORAN,Baskın, “İç ve Dış Politika Açısından İkinci Dünya Savaşı’nda Türkiye’de Siyasal Hayat ve Sağ-Sol Akımlar”,Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 24/3, (1969), s. 227-275.
• Referans21 ORKUN, Hüseyin Namık, “Her Irkın Üstünde Türk Irkı”, Bozkurt, Sayı: 2, Haziran 1939.
• Referans22 ORKUN, Hüseyin Namık, “Yaşayan Türkçüler: 3 - Besim Atalay”, Bozkurt, Sayı: 9, 1939.
• Referans23 ORKUN, Hüseyin Namık, “Yaşayan Türkçüler: 1 - Veled Çelebi İzbudak”, Bozkurt, Sayı: 7, 1939.
• Referans24 ORKUN, Hüseyin Namık, “Yaşayan Türkçüler: 2- Necip Türkçü”, Bozkurt, Sayı: 8, 1939.
• Referans25 ORKUN, Hüseyin Namık, Türk Tarihinde Kahramanlık, Bozkurt, Sayı: 5, Ağustos 1940.
• Referans26 ÖZCAN, Ömer, “Reha Oğuz Türkkan”, Türk Yurdu, Yıl: 99, Sayı: 271, Mart 2010, s. 72-74.
• Referans27 RASİN, İsmet, “Tehlikeli Hava”, Bozkurt, Sayı:3, Mayıs-Haziran 1940.
• Referans28 Reha Kurtuluş, “Ayın Yazıları, Hadiseleri”, Bozkurt, Sayı:2 Haziran 1939.
• Referans29 SABİS, Ali İhsan, “Türkün Hamaset Levhalarından: 18 Mart 1915 Zaferi”, Bozkurt, Yıl: 3, Cilt: 2, Sayı: 3/15, 19 Mart 1942.
• Referans30 SABİS, Ali İhsan, “Yurdumuzun Yükselmesi İçin Nasıl Çalışalım? A’dan Z’ye Kadar Bozukmuş Şu Halde Türkçü Ruh ile Ne Yapalım?”, Bozkurt, Yıl: 4, Cilt: 2, Sayı: 6-18, 25 Haziran 1942.
• Referans31 SABİS, Ali İhsan, “Yurdumuzun Yükselmesi İçin Nasıl Çalışalım? Savaş Nasıl Kazanılır? Nasıl Kaybedilir?”, Bozkurt, Yıl: 3, Cilt: 2, Sayı: 2/14, 12 Mart 1942.
• Referans32 SAFA, Peyami, “Çanakkale”, Bozkurt, Yıl: 3, Cilt: 2, Sayı: 3/15, 19 Mart 1942.
• Referans33 SANCAR, Nejdet, “Türklük ve Kahramanlık”, Bozkurt, Yıl: 2, Sayı: 9, Birinci Kanun 1940.
• Referans34 SANCAR, Nejdet, “Namık Kemal’e Saldıranlar”, Bozkurt, Sayı: 1, Mayıs 1939.
• Referans35 ŞAMLI, Emre, “Bir Türkçünün Portresi: Reha Oğuz Türkkan”, Türklük Bilimi Araştırmaları, Sayı: 44, (2018), s. 193-214.
• Referans36 TEVET, Fethi, “Türkçülükte Milli Kin”, Bozkurt, Yıl: 2, Sayı: 8, İkinci Teşrin 1940.
• Referans37 TOPRAK, Zafer, “Fikir Dergiciliğinin Yüz Yılı”, Türkiye’de Dergiler Ansiklopediler (1849-1984), Gelişim Yayınları, İstanbul 1984, s. 13-54.
• Referans38 TOPRAK, Zafer, Darwin’den Dersim’e Cumhuriyet ve Antropoloji, Doğan Kitap, İstanbul 2012.
• Referans39 TUNAYA, Tarık Zafer, Siyasi Müesseseler ve Anayasa Hukuku, 2. Basım, Sulhi Garan Matbaası, İstanbul 1969.
• Referans40 TURAN, Şerafettin, Türk Devrim Tarihi, 3. Kitap (Birinci Bölüm) Yeni Türkiye’nin Oluşumu (1923-1938), Bilgi Yayınevi, Ankara 1995.
• Referans41 TÜRKAN, Coşkun, “Millî Mücadele Dönemi Söyleminde Millet ve Milliyetçilik (1919-1923)”,Tarih ve Günce,Sayı: 8, (Kış/2021), s.160-179.
• Referans42 “Türkçüleri Tanıyalım: 1-Dr. Rıza Nur”, Bozkurt, Sayı: 5, 1939.
• Referans43 TÜRKKAN, Reha Oğuz, “Savaşçılık Savaş Bir Felaket midir?”, Bozkurt, Sayı: 6, Eylül 1940.
• Referans44 TÜRKKAN, Reha Oğuz, “Son Vaziyetler Karşısında Türkçüler”, Bozkurt, Sayı: 7, Birinci Teşrin, 1940.
• Referans45 TÜRKKAN, Reha Oğuz, “Türkçüleri Tanıyalım: 2-Atsız”, Bozkurt, Sayı: 6, 1939.
• Referans46 TÜRKKAN, Reha Oğuz, “Türkçülüğünün Ana Hatları: 1. Milliyetçilik (Milliyetçiliğin Şartları)”, Bozkurt, Yıl: 3, Cilt: 2, Sayı: 2/14, 12 Mart 1942.
• Referans47 TÜRKKAN, Reha Oğuz, “Türk Tarihi”, Bozkurt, Yıl: 2, Sayı: 8, İkinci Teşrin 1940.
• Referans48 TÜRKKAN, Reha Oğuz, Tabutluktan Gurbete, Boğaziçi Yayınları, İstanbul 1975.
• Referans49 UZUN, Hakan, “İktidarını Sürdürmek İsteyen Bir Partinin Kimlik Arayışı: Cumhuriyet Halk Partisi’nin 1947 Olağan Kurultayı”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, XII/25, (Güz/ 2012), s. 101-139.
• Referans50 Yetkin, Çetin, “Türkiye’de Tek Parti Yönetimi (1930-1945)”, Altın Kitaplar Yayınevi, İstanbul 1983.
• Referans51 YUND, Kerim, “Savaş”, Bozkurt, Yıl: 2, Sayı: 8, İkinci Teşrin 1940.
• Referans52 KAYA, Murat, Reha Oğuz Türkkan and Pan-Turkists movement in Turkey (1938-1947), (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Boğaziçi Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, İstanbul 2005.