Antik Çağ Anadolusun’da Bazı Bebek ve Çocuk Mezarları ve Ölü Gömme Gelenekleri Üzerine Bir Değerlendirme

Year 2024, Volume: 16 Issue: 2, 167 - 183, 10.05.2024

Gülseren Mutlu

https://doi.org/10.9737/historystudies.1400546

Abstract

Antik Çağ bebek ve çocuk ölüm oranları yüksek oranda tespit edilmiştir. Arkeolojik buluntu olarak Anadolu’da ortaya çıkartılan mezarların ise sayı olarak çok fazla olmadığı bilinmektedir. Bu durumun etkenleri arasında bebek ve çocuk mezarlarının daha hassas olması ve çoğunlukla da tahrip edilmiş olmaları yer almaktadır. Buluntularda kronolojik bir sürekliliğin sağlanamaması ve sayının az olması konu üzerine yapılan değerlendirmeleri sınırlı bırakmaktadır. Bu sebeple bebek ve çocuk mezarlarının, gömü özellikleri ve buluntuları bakımından kültürlerarası karşılaştırmalarının yapılabilmesi daha olası sonuçların elde edilmesini sağlayacaktır. Bu çalışmada Anadolu’da ele geçirilmiş bebek ve çocuk mezar buluntuları arasında dikkat çeken bazı örnekler üzerinden değerlendirmeler yapılmaya çalışılacaktır. Bu buluntulardan biri olan horoz figüründen yola çıkılarak mekansal bağlamda benzerlikler ya da farklılıklara dikkat çekilmek istenilmiştir. 2013-2023 yılları arası Kazı Sonuçları Toplantısı verilerinden yararlanılarak yapılan değerlendirmelerde, arkeolojik malzemenin yetersiz kaldığı yerde antik ve modern kaynaklardan yararlanılmıştır.

Keywords

Antik Çağ, Anadolu, Bebek ve Çocuk, Mezar, Buluntu

An Evaluation on Some Infant and Child Graves and Burial Traditions in Ancient Anatolia

Abstract

Infant and child mortality rates in Antiquity were significantly high. It is widely acknowledged that the number of graves excavated in Anatolia as archaeological discoveries is largely inadequate. One of the contributing factors is that infants and children’s graves are more vulnerable and susceptible to destruction. The lack of a consistent chronological sequence of discoveries anr the limited number of antiques limit any comprehensive analysis of the subject. Fort his reason, cross-cultural comparisons of infant and child graves in terms of burial characteristics and antiques will provide more probable results. In this study, it will be tried to make evaluations on some remarkable examples among the infant and child grave antiques found in Anatolia. Based on one of these antiques, the cockerel figüre, it is aimed to draw attention to the similarities or differences in the spatial context. In the assessments based on data from the Excavation Results Meeting between 2013-2023, utilized both ancient and modern sources where archaeological material was inadequate.

Keywords

Antiquity, Anatolia, Infant and Child, Grave, Antique

References

• Antik Kaynakça
• Aeschylus. Eumenides. Herbert Weir Smyth, Cambridge: Harvard Üniversitesi Yayınları, 1926.
• Aristophanes. Birds. The Complete Greek Drama, Eugene O’Neill, New York: Random House, 1938.Vol. 2,
• Arrian. (Arrianus), İskender’in Seferleri, İstanbul: İdea Yayınları, 2005.
• Herodotos. Historia (Herodot Tarihi), İstanbul: Remzi Yayınevi, 1991.
• Pausanias. Description of Greece. English translated by W. H. S. Jones, Litt. D ve H. A. Ormerod, M. A., Vol. 4, London: Harvard University Press.
• Pindaros, The Olympian, Diane Arnson Svarlien (Eds), 1990.
• Platon, Laws. Translated By Rg Bury, Cambridge: Harvard University Press, 1967-1968.
• Pliny (Yaşlı Plinius/ Gaius Plinius Secundus), Naturalis Historia, John Bostock (Eds), M. D., F.R.S., H.T. Riley, Esq., B. A., 1855.
• Thukydides, Peloponnesos Savaşları, Çeviren Furkan Akderin, İstanbul: Belge Yayınları, 2019. Modern Kaynakça
• Albayrak, Yusuf, “Soğmatar Nekropolü 2017 Kazı ve Temizlik çalışmaları”, XL. Kazı Sonuçları Toplantısı, 3. Cilt, 07-11 Mayıs 2018, Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları, (2019): 651-668.
• Atalay, Süleyman, Ahmet Çelik ve Cumali Ayabakan, “Horoz Betimli Karabucak Lahdi”, Phaselis Disiplinlerarası Akdeniz Araştırmaları Dergisi VII, (2022): 109-125.
• Başaran, Cevat, Vedat Keleş, Hasan Kasapoğlu ve Hasan Ertuğ Ergürer, “Parion 2011 Kazı ve Restorasyon Çalışmaları”, XXXIV. Kazı Sonuçları Toplantısı, II. cilt, (28 Mayıs- 1Haziran 2012), Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları, (2013): 347-364.
• Beaumont, Lesley, Nicola Harrington ve Candaca Richards, “Children in Antiquity: Greece and Egypt”, Children in Antiquity, (2015): 1-16.
• Bıçakçı, Harun, “Antik Roma’da Aile, Aile Reisi ve Çocuk”, Geçmişten Günümüze Şehir ve Çocuk I, Ed. Osman Köse, Samsun: Canik Belediyesi kültür Yayınları, (2016): 591-598.
• Carroll, Maureen, “Infant Death and Burial in Roman Italy”, Journal of Roman Archaeology 24, (2011): 99-120. Doi: 10.1017/S1047759400003329
• Cömert, Bedrettin, Mitoloji Ve İkonografi, Ankara: De Ki Sanat Tarihi Yayınları, 2010.
• Csapo, Eric, “Cockfights, Contradictions, And The Mythopoetics Of Ancient Greek Culture”, Arts: The Journal Of The Sydney University Arts Association, 28, (2006): 9-41.
• Çakır, Ayşe, “Antik Yunan ve Roma’da Çocuk Oyunları ve Oyuncakları”, Aktüel Arkeoloji (2018): 60-73.
• Çevik, Özlem ve Osman Vuruşkan. Ulucak Höyük 2012-2013 Yılı Kazı Çalışmaları, XXXVI. Kazı Sonuçları Toplantısı, 1. Cilt, 02-06 Haziran, Gaziantep: Kültür Varlıkları Ve Müzeler Genel Müdürlüğü Ana Yayın, (2014): 583-600.
• Dasen, Veronique, “Childbirth And Infant in Greek And Roman Antiquity”, Blackwell Companion To Families İn The Greek And Roman World, (2011): 291-314. Doi: 10.1002/9781444390766.ch18
• Engin, Atilla, Engin Özgen, Olcay Zengin Koşan, F. Ay Şafak ve A. Bozkur, “Oylum Höyük 2014”, XXXVII. Kazı Sonuçları Toplantısı, 1. Cilt, 11-15 Mayıs, Erzurum: Kültür Varlıkları Ve Müzeler Genel Müdürlüğü Ana Yayın, (2016): 445-466.
• Erdemir Hatice, Erdemir Halil, Antikçağ da Çocuk Olmak Ölmek ya da Ölmemek, Kadına ve Çocuğa Şiddet, 2, (2012): 643-659.
• Erdemir Hatice, Mısra Çayakar, Antikçağ da Hellen ve Roma Toplumlarında Belli Başlı Çocuk Oyunları. Şehir ve Çocuk Sempozyumu-IV.Uluslararası Canik Sempozyumu, (2015): 1167-1179.
• Ergürer, H. E., Y. Arlı, M. Yıldızlı, U. Büyüme ve H. Ergürer, “Syedra 2020 Yılı Kazı Ve Restorasyon Çalışmaları”, 2019-2020 Yılı Kazı Çalışmaları, 2. Cilt, Ankara: Kültür Varlıkları Ve Müzeler Genel Müdürlüğü Ana Yayın, (2020): 289-310.
• Erkanal, Hayat, Ayşegül Aykurt, Kadir Büyükulusoy, İrfan Tuğcu, Rıza Tuncel ve Vasıf Şahoğlu, “Liman Tepe 2015 Yılı Kara Ve Sualtı Kazıları”, XXXVIII. Kazı Sonuçları Toplantısı, 3. Cilt, 23-27 Mayıs 2016, Ankara: T.C. Kültür Ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları Ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları, (2017): 133-150.
• Foça, Serhat, ve Mesut Mert Yenişehirli, Kyme (Aiolis) Güney Nekropolisi’nden Bir Çocuk Mezarı, Cedrus Ix, (2021): 151-167. Doi: 10.13113/CEDRUS.202108
• Freeman, Charles. “Mısır, Yunan ve Roma Antik Akdeniz Uygarlıkları, Çev. Suat Kemal Angı, Ankara: Dost Yayınları, 2003.
• Gallou, Chrysanthi, “Children And Death İn Bronze Age And Early Iron Age Greece”, Childhood İn Antiquity: Perspectives And Experiences Of Childhood İn The Ancient Mediterranean, London: Taylor & Francis Ltd., (2020): 1-29.
• Golden, Mark, “Other People’s Children”, A Companion To Families İn The Greek And Roman Worlds, (2011): 62-275.
• Gögebakan, Yüksel, “Dörtlü Atlı Grup Olarak “Quadriga” İle “Mahşerin Dört Atlısı”Nın İlişkilendirilmesi Ve Sanatsal Yansımaları”, Sanat Ve Tasarım Dergisi, (2017): 104- 127. Doi: 10.20488/sanattasarim.562960
• Grossman, Janet Burnett, “Forever young: an investigation of the depictions of children on Classical Attic funerary monuments”, Hesperia Supplements 41, (2007): 309-322.
• Kalaycı, Alaaddin, “Roma Askeri Sisteminde Emeklilik Ve Emekli Askerlerin Yaşantıları”, Amisos, 3, Sayı 5, (2018): 371-381.
• Kaya, Mehmet Ali, “Anadolu’da Roma Eyaletleri: Sınırlar Ve Roma Yönetimi”, Tarih Araştırmaları Dergisi, 24, Sayı 38, (2005): 11-30. Doi: doi.org/10.1501/Tarar_0000000229
• Kaya, Mehmet Ali, “Anadolu’da Roma Egemenliği (İÖ 205-25)”, Doğu Batı Dergisi, 49, (2009): 195-233.
• Kaya, Mehmet Ali, İlkçağ Tarihi Ve Uygarlıkları, İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yay., 2018.
• Kaya, Mehmet Ali, Ege ve Eski Yunan Tarihi-II Klasik ve Hellenistik Çağlar, İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları, 2022.
• Keleş, Vedat, Hasan Ertuğ Ergürer, Hasan Kasapoğlu, Ersin Çelikbaş, A.lper Yılmaz, Büşra Elif Kasapoğlu, Kasım Oyarçin, Michael Deniz Yılmaz ve İsmail Akkaş, “Parion 2015 Yılı Kazı Ve Restorasyon Çalışmaları”, XXXVIII. Kazı Sonuçları Toplantısı, I. Cilt, (23- 27 Mayıs 2016), Ankara: T.C. Kültür Ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları Ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları, (2017): 23-46.
• Keleş, Vedat, ve Ersin Çelikbaş, “Parion Roma Kolonizasyon Sikkeleri”, Arkeoloji Ve Sanat, 145, (2010): 1-10.
• Keleş, Vedat, ve Hasan Kasapoğlu, “Çocuk-Ölüm-Oyun Tezatında Parion’da Çocuk Oyuncakları”, Arkeoduvar 6, (2022): 41-48.
• Komijnen Berg, Marlies, I”Nfanticide And The Social Status Of Children As Reflected İn Child Burials”, Unpublished Ba Thesis, 2014.
• Ksenophon., Hellenika, Çeviren Okan Demir, İstanbul: Pinhan Yayıncılık, 2021.
• Kurtz, Donna C., ve John Boardman, “Greek Burial Customs”, Aspects Of Greek And Roman Life, Ed. H. H. Scullard, London: The Camelot Press, 1971.
• Küçükgüney, Zuhal ve Pınar Tunç Altun, “İdç Liman Kurtarma Kazısı (İzmir İli, Aliağa İlçesi, Çakmaklı Köyü, Kendirci Mevkii 613 Ve 68 Parsellere Ait)”, XVII. Müze Çalışmaları Ve Kurtarma Kazıları Sempozyumu, (28 Nisan- 1 Mayıs), Ankara: T.C. Kültür Ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları Ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları, (2009): 53-74.
• Laes, Christian, “Review: Children, Burial And Death”, L’antiquité Classique 84, (2015): 259-269.
• Martin, Thomas R., Eski Yunan Tarihöncesinden Hellenistik Çağ’a, İstanbul: Say Yayınları, 2009.
• McGeorge, Photini JP., “Intramural Infant Burials İn The Aegean Bronze Age”, 2èmes Rencontres D'archéologie De L'ıfea: Le Mort Dans La Ville Pratiques, Contextes Et İmpacts Des İnhumations İntra-Muros En Anatolie, Du Début De L'age Du Bronze À L'époque Romaine, (2011): 1-20.
• Norman, Naomi J., “Death And Burial Of Roman Children: The Case Of The Yasmina Cemetary At Carthage-Part I, Setting The Stage”, Mortality 7, Sayı 3, (2002): 302-323. Doi: 10.1080/1357627021000063115
• Özbal, Rana, ve Fokke Gerrıtsen, “2011 Yılı Barcın Höyük Kazıları”, XXXIV. Kazı Sonuçları Toplantısı, 1. Cilt, 28 Mayıs- 1 Haziran, Ankara: T.C. Kültür Ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları Ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları, (2012): 159-168.
• Özbal, Rana, Fokke Gerrıtsen ve Mücella Erdalkıran, “2015 Yılı Barcın Höyük Kazıları”, XXXVIII. Kazı Sonuçları Toplantısı, 3. Cilt, Ankara: T.C. Kültür Ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları Ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları, (2017): 17-32.
• Özer, Elif, “Aizanoi 2012 Yılı Çalışmaları”, XXXV. Kazı Sonuçları Toplantısı, Iı. Cilt, 27-31 Mayıs 2013, Muğla: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Basımevi, (2014): 324-342.
• Özer, Elif, “Aizanoi’dan Horozlu Mezar”, Art-Sanat Dergisi, 5, (2016): 1-24.
• Özer, Elif, “Aizanoi 2016 Sezonu”, XXXIX. Kazı Sonuçları Toplantısı, 3. Cilt, 22-26 Mayıs 2017, Bursa: Star Matbacılık, (2018): 207-228.
• Özer, Elif, ve Murat Taşkıran, “Aizanoi 2017 Sezonu Kazı Ve Araştırmaları”, Xl. Kazı Sonuçları Toplantısı, 1. Cilt, 07-11 Mayıs 2018, Ankara: T.C. Kültür Ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları Ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları, (2019): 581-602.
• Öztan, Aliye, “2010 Yılı Acemhöyük Kazıları”, XXXIII. Kazı Sonuçları Toplantısı, 2. Cilt, 23- 28 Mayıs, Malatya: Kültür Varlıkları Ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları, (2012): 393-412.
• Peck, Harry Thurston, Dictionary Of Classical Antiquities, Harper And Brothers, New York 1898.
• Pirson, Felix, “Pergamon”, Hellenistik ve Roma Dönemlerinde Anadolu, Krallar, İmparatorlar, Kent Devletleri. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2023: 61-77.
• Polat, Gürcan, ve Yasemin Polat, “Antandros Nekropolü 2001-2006 Yılları Ön Raporu”, Arkeoloji Dergisi, İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, (2007): 1-20.
• Polat, Gürcan, Yasemin Polat, Kahraman Yağız, Rabia Aktaş, Aslı Saka, Evren Açar, Ecem Baysu ve Ertuğrul Kıraç, “Antandros 2015-2016 Yılı Kazıları”, XXXIX. Kazı Sonuçları, 3. Cilt, 22-26 Mayıs 2017, Bursa: Star Matbaacılık, (2018): 477-502.
• Sayar, Mustafa Hamdi, “Hellenistik ve Roma Dönemlerinde Trakya”, Hellenistik ve Roma Dönemlerinde Anadolu, Krallar, İmparatorlar, Kent Devletleri. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2023: 45-60.
• Şimşek, Celal, “2013 Yılı Leodikeia Antik Kenti Kazı Ve Restorayon Çalışmaları”, Xxxvı. Kazı Sonuçları Toplantısı, Cilt 3, 02-06 Haziran 2014, Ankara: İsmail Aygül Ofset Matbaacılık, 2015.
• Tekin, Oğuz. “Büyük İskender: Doğu Seferi ve Hellenistik Çağ”, Hellenistik ve Roma Dönemlerinde Anadolu, Krallar, İmparatorlar, Kent Devletleri. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2023.
• Thomson, George, Eski Yunan Toplumu Üzerine İncelemeler Tarihöncesi Ege I, Çev. Celal Üster, İstanbul: Payel Yayınları, 1995.
• Topaloğlu Uzunel, Aysun, “Antik Yunan Ve Roma Oyuncakları Üzerine”, Uluslararası Oyun Ve Oyuncak Kongresi, 5-7 Mayıs, Erzurum: Atatürk Üniversitesi, 2015.
• Üreten, Hüseyin, “Review: Anadolu’da Roma Eyaletleri: Augustus Dönemi”, Journal Of History And Future, 3, Sayı 1, (2017): 291-294.
• Vitale, Marco, “Asya Eyaleti”, Hellenistik ve Roma Dönemlerinde Anadolu, Krallar, İmparatorlar, Kent Devletleri. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2023: 228-249.
• Wiesehöfer, Josef, Erken Pers Antik Bir Dünya İmparatorluğunun Tarihi, Çev. Nilgün Ersoy, İstanbul: Totem Yayınları, 2020.
• Yağız, Kahraman, “Antandros Nekropolisi Hellenistik Dönem Mezar Tipleri”, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2, Sayı 2, (2009): 136-144.
• Yaraş, Ahmet, ve Candan Yaraş, “Antik Çağ’da Oyuncaklar Ve Günümüze Yansıması”, Günümüzde Çocuk Oyunlarında Ve Oyuncaklarında Yaşanan Değişimler Sempozyumu, 09-10 Aralık, Ankara: T.C. Kültür Ve Turizm Bakanlığı Araştırma Ve Eğitim Genel Müdürlüğü, 2010.
• Yılmaz, Özge, ve Yılmaz Salim Erdal, “Antandros Antik Kentinde Ölü Yakma Geleneği”, XXIII. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, (28 Mayıs-1haziran 2007), Ankara: Kültür Ve Turizm Bakanlığı Dösimm Basımevi, (2008): 41-56.
• İnternet Kaynaklar
• (https://books.google.com.tr/books?redir_esc=y&hl=tr&id=emhDEAoFbmEC&q=cockerel#v=onepage&q=cock&f=false, 09.11.2023.)
• https://www.wildwinds.com/coins/greece/troas/dardanos/t.html.30.11.2023.
• https://www.sydney.edu.au/museums/collections_search/#search-results&view=details&modules=ecatalogue&irn=37551&id=f015.12. 11. 2023.