ŞEYH ABDURRAHMAN TÂĞÎ VE NORŞİN TEKKESİ’NDEN YAYILAN KOLLAR

Year 2017, Volume: 3 Issue: 2, 26 - 53, 31.07.2017

Mehmet Saki Çakır

Abstract

Bitlis’in
Göroymak ilçesinin eski adı olan Norşin, bir dönemin ilim ve irfan merkezi
olmuştur. Şeyh Abdurrahman Tâğî’nin (v. 1886) burada kurduğu medrese ve tekke, bölgenin
toplumsal ve dini yapısında derin izler bırakmıştır. “Seyda” lakaplı Şeyh
Abdurrahman, burada yetiştirdiği on dokuz halifesi ve binlerce müridi ile
Bitlis ve çevresindeki illerin Nakşibendî-Hâlidî meşrebine göre bir tasavvufî
yaşantıyı benimsemesinde başrol almıştır. Ondan sonra tekkenin şeyhliğini oğlu “Hazret”
lakaplı Şeyh Muhammed Diyauddin (v. 1924) yapmıştır. Hazret de aynı şekilde
insanların ilim tahsil emek ve tasavvufî eğitim almak için buraya akın
etmesinde önemli faaliyetlerde bulunmuştur. Bu tekkenin meşhur son dönem şeyhi
ise Şeyh Maşuk Norşinî (v. 1975) olmuştur. Norşin Tekkesi, toplumsal olaylara
kayıtsız kalmayıp yeri geldiğinde Osmanlı tarafında cihada katılmış ve büyük
mücadeleler vermiştir.

               Tekkenin bir diğer
özelliği de buradan altı farklı kol oluşmasıdır. Türkiye’nin Doğu ve Güneydoğu
bölgesinde Halidîlik bu kollar ile daha da yaygınlaşmıştır.  Bunlar; Ohin,                Çokreş, Zokayd, Hezân,
Taşkesenli ve Kırtıloğlu dergâhlarıdır.

Keywords

Abdurrahman Tâğî, Norşin Tekkesi, Hâlidîli

References

• Adak, Abdurrahman, “Şeyh Cüneyd-i Zokaydî ve Mahtut Bir Şiir Mecmuası”, Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, S. I, Nisan 2009. Ahmed Muhtar Paşa, Anadoluda Rus Muharebesi 1876-1877, Sadeleştiren: Enver Yaşarbaş, İstanbul, Petek Yayınları, C. I, 1985 Albayrak, Nurettin, “Dede Paşa”, DİA, TDV, 1994, C. IX Ayte, Fethullah, “Medreseler”, Medrese Geleneği ve Modernleşme Sürecinde Medreseler, C. I, Muş Ünv. Yayınları, Muş 2013. Baz, İbrahim “Osmanlı’dan Cumhuriyete Norşin Dergâhı ve Şeyh Abdurrahman-ı Tâğî”, Tasavvuf, S. 34, 2014. Çokreşî, İbrahim, Kitâbu’l-İşârât (el-Kelimâtu’l-kudsiyye li’s-Sâdât-i’n-Nakşbendiyye içerisinde), Haz. Ahmed Hilmi Kûğî, y.y., 1979 Erdoğan, Abdülkerim, “Erzincanlı Salih Baba”, Türk Dünyası Bilgeler Zirvesi: Gönül Sultanları Buluşması, Eskişehir, 26-28 Mayıs 2014. Haznevî, Abdurrahim, et-Tarîkatu’n-Nakşbendiyye, , Mektebetu Seyda, Diyarbakır 2015. Haznevî, Alaeddin, Hazret ve Şah-ı Hazne: Hayat ve Menkıbeleri, Çev. Abdullah Demiray, Semerkand Yayınları, İstanbul 2012. Kavak, Abdulcebbar. Mevlânâ Hâlid-i Nakşibendî ve Hâlidîlik, Nizamiye Akademi, İstanbul, 2016. Kevmanî, Muhammed Hadiy-i, Divan, Haz. Muhammed Seydaoğlu, Nûbihar Yayınları, İstanbul 2011. Korkusuz, Şefik, Nehrî'den Hazne'ye Meşayih-i Nakşibendî, , Pak Ajans Yayıncılık Ltd. Şti., İstanbul 2010. ______________Tezkire-i Meşayih-i Amid, Kent Yayınları, İstanbul 2014. Norşinî, Muhammed Diyauddin, Risâletü Hazreti’ş-Şeyh Muhammed Diyauddin fî tercemeti âbâihi (el-Kelimâtu’l-kudsiyye li’s-Sâdât-i’n-Nakşbendiyye içerisinde), Haz. Ahmed Hilmi Kûğî, y.y. 1979. Nursî, Said, Mesnevî-i Nuriye, Envar Neşriyat, İstanbul 1995 Ohinî, Âsım, Birketü'l-kelimât, Bitlis Ohin Medresesi Kütüphanesi. Salih Baba, Salih Baba Divanı, Semerkand Yayınları, İstanbul 2015. Sevgili, Abid, “Şeyh Mahmud ez-Zokaydî ve ed-Dâ’ ve’d-Deva’ Adlı Eseri” (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Dicle Üniversitesi SBE, Diyarbakır 2011. Tahî [Tâğî], Şeyh Abdurrahman-ı, Mektûbât-ı Seyda-i Tahî, Çev. Ahmet Şahin, Semerkand Yayınları, İstanbul 2013. Taşkesenligil, Fuat, Silsile-i Aliye’nin Taşkesenli Halkası, Bakanlar Matbaacılık, Erzurum 2002. Taşkesenligil, İbrahim, “Taşkesenli”, DİA, TDV, 2011, C. XXXX. Tuygun, Ünal, Pir-i Sami Hazretleri, Kervan Yayınları, Erzincan 1997. Türk, Abdurrezak, Erzurum’un Kandilleri, Arı Sanat Yayınevi, İstanbul 2014.