Ağrı Community Center and Its Activities as a Means of Implementation of the Republican Ideology (1934-1951).

Year 2023, Issue: 64, 118 - 136, 29.10.2023

Uğur Uçar

https://doi.org/10.47998/ikad.1334800

Abstract

With the proclamation of the Republic, the new understanding of the state aimed to reach the level of modern civilizations. In order to achieve the modern structure, it was necessary to first involve the people in this area. Various steps have been taken for this. People’s house played an important role in the establishment of the republican regime, in the acceptance of the reforms carried out by large segments of the society and in the achievement of the goals set in the social and cultural fields of the country. The People’s Houses, one of the modernization tools of the Turkish revolution, were among the most important cultural institutions of the Republican period, between 1932 and 1951. In this study, it was tried to determine the establishment processes of these institutions, the duties and responsibilities expected from them, and the establishment purposes of the community centers in the Ağrı Community Houses. As a result of the activities of the People’s House, many socio-cultural activities have been carried out in Ağrı. In this context, in order to raise future generations at a modern education level with the formal education model of Ağrı Community Center, learning and writing Turkish, sewing-embroidery courses, and all kinds of activities that ensure the integration of the people in the region were discussed.

Keywords

Community Centers, Ağrı People’s House, Republic, Modernization, Republican People’s Party.

Project Number

Proje numarası yok

Cumhuriyet İdeolojisinin Uygulama Aracı Olarak Ağrı Halkevi ve Faaliyetleri (1934-1951)

Abstract

Cumhuriyetin ilanıyla birlikte yeni devlet anlayışı çağdaş medeniyetler seviyesine ulaşmayı amaçlamıştı. Modern devlet yapısına ulaşmak için öncelikle halkın bu alana dahil edilmesi gerekliydi. Bunun için çeşitli adımlar atılmaya başlanmıştır. Cumhuriyet rejiminin yerleşmesinde, gerçekleştirilen inkılâpların toplumun büyük kesimleri tarafından kabul görmesinde ve ülkenin sosyal ve kültürel alanlarda belirlenen hedeflere ulaşmasında Halkevleri önemli rol oynamıştır. Türk İnkılâbı’nın modernleşme araçlarından biri olan Halkevleri, Cumhuriyet Dönemi’nin, 1932-1951 tarihleri arasında, en önemli kültür kurumları arasındadır. Bu çalışmada, Ağrı Halkevi özelinde bu kurumların kuruluş süreçleri, kendilerinden beklenen görev ve sorumluluklar, Halkevlerinin kuruluş amaçları tespit edilmeye çalışılmıştır. Bununla birlikte; bu kurumların faaliyet sahaları CHP hükümet programları, siyasi parti programları, tarih bilimi için birinci el kaynak olan Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri verileri ışığında ortaya konulmuştur. Bu bağlamda Ağrı Halkevinin örgün eğitim modeliyle gelecek nesillerin modern eğitim düzeyinde yetiştirilmesi için bölgede Türkçe öğrenme ve yazma, dikiş-nakış kursları ve halkın bütünleşmesini sağlayan her türlü faaliyetleri ele alınmıştır.

Keywords

Halkevleri, Ağrı Halkevi, Cumhuriyet, Modernleşme, Cumhuriyet Halk Partisi

Supporting Institution

Herhangi bir kurumdan destek alınmadı

Project Number

Proje numarası yok

References

• Ahmad, F. (2014). Modern Türkiye’nin oluşumu, 17. Basım, Kaynak Yayınları.
• Aksakal, E. (2018). Türkiye’de halkçılığın kaynağı ve tebaadan halka zihni dönüşüm. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22 (2), 917-932.
• Ali, N. (1933). Halkevleri. Ülkü, 2(9), 233-237.
• Alkan, N. (1974). Türk ocakları ve Halkevleri. Halkevleri Dergisi, 9(93), 12-16.
• Arar, İ. (1963). Atatürk’ün Halkçılık programı ve Halkçılık ilkesinin tarihçesi, Baha Matbaası.
• Arıkan, Z. (1999). Halkevlerinin kuruluşu ve tarihsel işlevi. Atatürk Yolu Dergisi. 6(23), 261-281.
• Aykaç, M. ve Aykaç, N. (2021). Hayat boyu öğrenme bağlamında Türkiye’nin modernleşmesinde Halkevleri ve Halkodaları (1932-1951). Trakya Eğitim Dergisi, 11(1), 532-549.
• Baltacıoğlu, İ. H. (1950). Halkınevi, Ulus Basımevi.
• Berkes, N. (1975). Türk düşününde batı sorunu, Bilgi Yayınevi.
• Berkes, N. (2002). Türkiye’de çağdaşlaşma. Ahmet Kuyaş (Yayına Hazırlayan), Yapı Kredi Yayınları.
• Clark, K. (2013). European and Russian cultural interactions with Turkey. Comperative Studies of South Asia, Atrica and teh Middle East, 33 (2), 201-213.
• Çavdar, T. (1981). Halkevleri. Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, 4, İletişim Yayınlar, 878-884.
• Çeçen, A. (1974). Atatürkçülük ve Halkevleri. Halkevleri Dergisi, 8(88), 4-6.
• Doğan, E. (2019). II. Meşrutiyet Dönemi’nden Cumhuriyet’in kuruluş yıllarına Halkçılık fikrinin gelişimi. İnsan ve İnsan, 6 (20), 131-144.
• Ertan, T.F. ve Örs, O (2018). Milliyetçiliğin müphemliği: Milliyetçilik nedir?. Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 16 (62), 39-84.
• Girgin, O. (2020). Türk modernleşmesini kavramsal olarak çözümlemeye yönelik bir tartışma. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (64), 227-246.
• Karadağ, N. (1988). 1932-1951 yılları arasında Halkevleri tiyatro çalışmaları. Tiyatro Araştırmaları Dergisi, 8 (8), 135-177.
• Karaömerlioğlu, M. A. (1998). The people’s houses and the cult of the peasent in Turkey. Middle Eastern Studies, 34 (4). 67-91.
• Karaömerlioğlu, M. A. (2009). Tek parti döneminde Halkçılık. Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce C. 2: Kemalizm, İletişim Yayınları.
• Kardaş, A. (2014). Cumhuriyet döneminde bir modernleşme hareketi olarak Siirt Halkevleri ve Halkodaları (1934-1951). Turkish Studies, 4 (7). 411-444.
• Karpat, K. H. (1963). The people’s houses in Turkey: establishment and growth. The Middle East Journal, 17(1/2), 55-67.
• Kili, S. (1983). Atatürk devrimi: bir çağdaşlaşma modeli. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Köprülü, M. F. (1939), Halkevlerimiz. Ülkü, 13(73), 5-6.
• Lewis, B. (1993). Modern Türkiye’nin doğuşu. Metin Kıratlı (çev.). Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Mardin, Ş. (2003). İdeoloji, İletişim Yayınları.
• Matevosyan, V. T. (2019). Turkey, kemalism and the Soviet Unıon, Springer International Publishing.
• Olgun, K. (2019). Türkiye’de Halkevleri gerçeği: teftiş raporları ışığında birinci yılında Halkevleri (Halkevleri ve Kocaeli Halkevi örneği), İksad Yayınevi.
• Oral, M. (2002). Halkevlerinin toplumsal ve kültürel işlevleri. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 18(53), 499-527.
• Özden, M. (2006). Türkiye’de Halkçılığın evrimi 1908-1918, Manas Üniversitesi sosyal Bilimler Dergisi, 8 (16), 89-100.
• Özdurğun, Y. (2017). Urfa’daki ilçe Halkevi teşkilâtları (1936-1951). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(35), 457-472.
• Özer, İ. (2010). İngiliz kültür heyeti (British Council) ile Halkevleri arasındaki kültürel münasebetler (1939-1950). Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl 14(2), 95-138.
• Özer, İ. (2020). Halkevleri, Selenge Yayınları.
• Özsoy, S. (2009). Türk modernleşmesi, demokrasi ve eğitim: Dewey perspektifinden bir çözümleme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9(4), 1895-1931.
• Sarınay, Y. (2005). Türk Milliyetçiliğinin tarihi gelişimi ve Türk Ocakları, Ötüken Yayınları.
• Sertel, S. (2013). Tunceli’de açılan Halkevleri ve Halkodaları (1937-1951). Tarih Okulu Dergisi, (XV), 205-260.
• Taşdemir, S. (2009). Tek parti yönetiminde Merzifon Halkevi. CTAD, Yıl 5(10), 51-70.
• Taşdemir, S. (2012). Amasya Halkevi ve Yeşilırmak dergisi. 38. ICANAS Tarih ve Medeniyetler Tarihi 10-15.09.2007, 6, 3047-3066.
• Tekeli, İ. ve Şaylan, G. (1978). Türkiye’de Halkçılık ideolojisinin evrimi. Toplum ve Bilim, (6-7), 44-110.
• Tekinsoy, B. (2022). Halk eğitiminin taşra uygulamalarına bir örnek: Çorum Halkevi halk dershaneleri ve kurslar şubesinin faaliyetleri. Amasya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (12), 49-65.
• Toksoy, N. (2007). Halkevleri: bir kültürel kalkınma modeli olarak, Orion Yayınevi.
• Toprak, Z. (1984). Osmanlı narodnikleri: halka doğru gidenler. Toplum ve Bilim, (24), 69-81.
• Tuğluoğlu, F. (2005). Türkiye’de Halkçılık ideolojisi ve Halkevleri. Erdem, 15 (42), 101-118.
• Türkmen, İ. (2010). Toplumsal ve kültürel işlevi yönünden yeni görüş dergisi. Gazi Türkiyat Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi. (7), 259-275.
• Türkmen, İ. (2013). Kastamonu Halkevi ve Türkiye’nin modernleşme sürecine katkıları (1932-1951). Berikan Yayınevi.
• Türkmen, İ. ve Tekinsoy, B. (2016). Cumhuriyetin ilk yıllarında Halkevlerinin tarih öğretimine katkılarına dair bir değerlendirme. Uluslararası Türk Dünyası Eğitim Bilimleri ve Sosyal Bilimler Kongresi Bildirileri, (2), Türk Eğitim Sen Yayınları. 155-165.
• Uluskan, S. B. (2010). Atatürk’ün sosyal ve kültürel politikaları, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
• Ünsaldı, L. ve Geçgin, E. (2014). Sosyoloji tarihi dünyada ve Türkiye’de, Heretik Yayınları.
• Üstel, F. (2010). İmparatorluktan ulus-devlete Türk Millîyetçiliği: Türk ocakları. İletişim Yayınları.
• Yeşilkaya, N. G. (1999). Halkevleri: ideoloji ve mimarlık. İletişim Yayınları.
• Yılmaz, M. (2017). Bir modernleşme projesi olarak Halkevleri: Ünye Halkevi ve faaliyetleri (1932-1950). Atatürk Yolu Dergisi, (62), 399-416.
• Zeyrek, Ş. (2006). Türkiye’de Halkevleri ve Halkodaları, Anı Yayınları.
• Zürcher, E. J. (2010). Modernleşen Türkiye tarihi, İletişim Yayınları.
• Zürcher, E. J. (2018). Millî Mücadelede ittihatçılık, İletişim Yayınları.