Finansal İyilik ve Tükenmişlik İlişkisinin Kuşaklar Bazında İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma

Yıl 2018, Cilt: 29 Sayı: 84, 31 - 50, 06.07.2018

Gönen İlkar Dündar , Gülbeniz Akduman , Zeynep Hatipoğlu

Öz

Günümüz iş dünyasında gelişim ve rekabetin artan ivmesine karşın, kişilerin yaşam koşulları zorlaşmakta ve sosyoekonomik imkanları da her geçen gün daha da azalmaktadır. Artan ihtiyaçlar ve harcamalar karşısında yetersiz kalan gelir ve finansal imkanlar kişilerin gelir-gider dengesini sağlama konusunda sorunlar yaşamalarına ve mutsuz hissetmelerine sebep olmaktadır. Karşılanamayan istekler ve beklentiler sonucunda zamanla yıpranan, enerjisi ve gücü tükenen kişilerin iç kaynaklarında tükenmişlik yaşanmaya başlar. Bu bağlamda kişilerin tükenmişliklerini etkileyen en önemli etkenlerden biri olan finansal iyilik kavramının tükenmişlikle arasında ilişki olup olmadığını analiz etmek amacıyla yapılan anketimizin birinci bölümünde kişisel bilgi formu, ikinci bölümünde finansal iyilik hali ölçeği, üçüncü bölümünde tükenmişlik ölçeği kullanılmıştır. Araştırmamız sonucunda finansal iyilik hali ile duygusal tükenmişlik (r = 0,17), duyarsızlaşma (r = 0,15), tükenmişlik toplam puanları (r = 0,18) arasında pozitif yönlü ve anlamlı ilişki tespit edilmiştir (p < 0,01). Genel olarak finansal iyilik hali ile kişisel başarısızlık algısı arasında anlamlı ilişki bulunmamaktadır (p > 0,05). 

Anahtar Kelimeler

Finansal iyilik, Tükenmişlik, Kuşaklar

The Relationship of Financial Wellbeing to Burnout According to Generations

Öz

Despite the accelerating development and competition in today’s business world, people’s livelihood is getting harder, and socioeconomic opportunities are getting smaller day by day. Inadequate income and financial resources in the face of increased needs and expenditures are causing problems, unhappiness, and difficulty in providing income-expenditure balance. Unfulfilled wishes and expectations result in burnout of internal resources. People tire out over time and are depleted of energy. In this context, a personal information form was used in the first part of a questionnaire, a financial wellbeing scale in the second part, and a burnout scale in the third part to determine whether financial wellbeing is related to burnout. Our research shows a positive and significant relationship between financial wellbeing and emotional burnout (r = 0,17), total burnout (r = 0,18), and desensitization (r = 0,15), (p < 0,01). In general, there is no significant relationship between financial wellbeing and personal failure perception (p > 0,05). 

Anahtar Kelimeler

Financial wellbeing, Burnout, Generations

Kaynakça

• Adams, T., & Moore, M. (2007). High-risk health and credit behavior among 18 to 25 year-old college students. Journal of American College Health, 56(2), 101–108. http://dx.doi.org/10.3200/ JACH.56.2.101-108
• Akduman, G. (2015). Çalışan mutluluğunun işe ilişkin duyuşsal iyilik algısı ile ilişkisi ve kuşaklar arasındaki farklılıkların incelenmesi (Doktora tezi, İstanbul Arel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Yönetimi Anabilim Dalı, İstanbul). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
• Altay, H. (2009). Antakya ve İskenderun otel çalışanlarının tükenmişliği ve iş tatmini üzerine bir araştırma. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(12), 1–17.
• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2012). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri (7. basım). Adapazarı: Sakarya Yayıncılık.
• Avşaroğlu, S., Deniz, M. E. ve Kahraman, A. (2005). Teknik öğretmenlerde yasam doyumu, iş doyumu ve mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 115–129.
• Aydın, K. (2004). Beden eğitimi öğretmenlerinin tükenmişlik düzeyleri ve tükenmişliği etkileyen bazı faktörlerin incelenmesi (Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara). http://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
• Azizoğlu, Ö. ve Özyer, K. (2010). Polislerde tükenmişlik sendromu üzerine bir ampirik çalışma. Anatolia Turizm Araştırmaları Dergisi, 21(1), 137–147.
• Bakusic, J., Schaufeli, W., Claes, S., & Godderis, L. (2017). Stress, burnout and depression: A systematic review on DNA: Methylation mechanisms. Journal of Psychosomatic Research, 92, 34–44. http://dx.doi.org/10.1016/j.jpsychores.2016.11.005
• Baysal, A. (1995). Lise ve dengi okul öğretmenlerinde meslekte tükenmişliğe etki eden faktörler (Doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, SBE, İzmir). http://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
• Bilge, H. ve Aydilek, B. (2015). Polislerin demografik değişkenler açısından tükenmişlik düzeylerini belirlemeye yönelik bir araştırma. CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 167–186.
• Bradley, K., Seay, M., Sullivan, P., & Canale, A. (2014). The psychology of wealth: Psychological factors associated with high ıncome. Journal of Financial Planning, 27(12) 46–53.
• Budak, G. ve Sürgevil, O. (2005). Tükenmişlik ve tükenmişliği etkileyen örgütsel faktörlerin analizine ilişkin akademik personel üzerinde bir uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(2), 95–108.
• Büyüköztürk, Ş., Çokluk, Ö. ve Köklü, N. (2011). Sosyal bilimler için istatistik (7. basım). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Caputo, J. S. (1991). Stress and burnout in library service. Phoenix, AR: The Oryx Press.
• Çakır, İ. (2006). Polislerin iş stresi ve bazı değişkenlere göre stresle başa çıkma tarzlarının karşılaştırılması (Yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana). http://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
• Çakmak, F. ve Çelik, F. Y. (2017). Türkiye’de istihdamın kuşaklara göre analizi. Sayıştay Dergisi, 104, 65–86.
• Çam, O. (1991). Hemşirelerde tükenmişlik sendromunun araştırılması (Doktora tezi, Ege Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir). http://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
• Çam, O. (1992). Tükenmişlik Envanterinin geçerlik ve güvenilirliğinin araştırılması. R. Bayraktar ve İ. Dağ (Ed.), 7. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları içinde (s. 155–160). Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Çirkin, Z. (2015). Gelir ve mutluluk arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Ana Bilim Dalı, Ankara). http://tez.yok.gov.tr/ UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
• Diener, E. (1984). Subjective well-being. Psychological Bulletin, 95(3), 542–575. http://dx.doi. org/10.1037/0033-2909.95.3.542
• Doğan, A., Demir, R. ve Türkmen, E. (2015a). Akademisyenlerin tükenmişlik düzeylerinin demografik değişkenler açısından incelenmesi. International Journal of Social Sciences and Education Research, 1(4), 986–1008. http://dx.doi.org/10.24289/ijsser.279111
• Doğan, A., Demir, R. ve Türkmen, E. (2015b). Rol belirsizliğinin, rol çatışmasının ve sosyal desteğin tükenmişliğe etkisi: devlet ve vakıf üniversitelerinde çalışan akademik personelin tükenmişlik düzeylerinin karşılaştırılması. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 30(1), 37–67.
• Durak, H. Y. ve Seferoğlu, S. S. (2017). Öğretmenlerde tükenmişlik duygusunun çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. GEFAD/GUJGEF, 37(2), 759–788.
• Ekinci, H. ve Ekici, S. (2003). İşletmelerde örgütsel stres yönetim stratejisi olarak sosyal desteğin rolüne ilişkin görgül bir araştırma. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 27(1), 109–120.
• Erdemoğlu Şahin, D. (2007). Öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyleri (Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara). http://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
• Ertürk, E. ve Keçecioğlu, T. (2012). Çalışanların iş doyumları ile mesleki tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkiler: Öğretmenler üzerine örnek bir uygulama. Ege Akademik Bakış, 12(1), 39–52.
• Eryılmaz, A. (2011). Pozitif psikoterapi ve gelişimsel rehberlik bağlamında ergenler için bütçe yönetme konusunda sınıf rehberliği programı. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi Uluslararası E-Dergi, 1(1), 1–17.
• Freudenberger, H. J. (1974). Staff burnout. Journal of Social Issues, 30, 159–165.
• Gaines, J., & Jermier, J. (1983). Emotional exhaustion in a high stress organization. Academy of Management Journal, 26, 567–586. http://dx.doi.org/10.2307/255907
• Gençlerin iyilik halini sorguluyorlar. (2016). http://www.iha.com.tr/haber-genclerin-iyilik-halinisorguluyorlar-543200/ adresinden 18.20.2017 tarihinde edinilmiştir.
• Gezer, E. (2008). Stres veren yaşam olaylarının, öğretim elemanlarının, depresyon ve tükenmişlik düzeylerine etkisi (Doktora tezi, Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara). http:// tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
• Girgin, G. (2010). Öğretmenlerde tükenmişliğe etki eden faktörlerin araştırılması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9(32), 31–48.
• Golembiewski, R. T., Lloyd, M., Scherb, K., & Munzenrider, R. F. (1992). Burnout and mental health among police officers. Journal of Public Administration Research and Theory, 2, 424–439. http://dx.doi.org/10.1177/009102608801700207
• Göksel, A. ve Güneş, G. (2017). Kuşaklar arası farklılaşma: X ve y kuşaklarının örgütsel sessizlik davranışı bağlamında analizi. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 19(3), 807–828.
• Hazer, O. ve Özsungur, F. (2017). Kuşaklararası işbirliği ve geronteknoloji. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(11), 445–472.
• Hefferon, K. ve Boniwell, I. (2014). Pozitif psikoloji, kuram, araştırma ve uygulamalar (T. Doğan, Çev. Ed.). Ankara: Nobel Yayınları.
• Hock, R. R. (1988). Professional burnout among public school teachers. Public Personal Management; 17(2), 167– 189. https://doi.org/10.1177/009102608801700207
• Kılınç, H. (2017). Anadolu üniversitesi açıköğretim fakültesi öğrenenlerinin anadolum ekampüs öğrenme yönetim sistemine ilişkin görüşlerinin kuşaklar bağlamında incelenmesi. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 3(3), 104–124.
• Kuyucu, M. (2017). Y kuşağı ve teknoloji: Y kuşağının iletişim teknolojilerini kullanım alışkanlıkları. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 5(2), 845–872.
• Leiter, M. P., & Maslach, C. (2005). Banishing burnout: Six strategies for improving your relationship with work. San Francisco: John Wiley& Sons Inc.
• Lyons, A. (2007). Credit practices and financial education needs of Midwest college students. Indianapolis, IN: Networks Financial Institute, Indiana State University.
• Maraşlı, M. (2005). Bazı özelliklerine ve öğrenilmiş güçlülük düzeylerine göre lise öğretmenlerinin tükenmişlik düzeyleri. Türk Tabipler Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 23(3), 27–33.
• Maslach, C., & Leiter, M. P. (1997). The truth about burnout: How organizations cause personal stress and what to do about it. San Francisco, CA: Jossey-Bass.
• Maslach, C. (2003). Job burnout: new directions in research and ıntervention. Current Directions in Psychological Science, 12, 189–192. Maslach, C., & Jackson, S. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Occupational Behavior, 2, 99–113. http://dx.doi.org/10.1002/job.4030020205
• Mayer, R. N., Zick, C. D., & Marsden, M. (2011). Does calculating retirement needs boost retirement savings? The Journal of Consumer Affairs, 45(2), 175–200. http://dx.doi.org/10.1111/j.17456606.2011.01199.x
• Murat, M. (2000). Sınıf öğretmenlerinde 10 yıllık meslek sürecinde tükenmişliğin gelişiminin haritalanması ve bazı değişkenlere göre incelenmesi (Doktora tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon). http://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
• Murat, M. (2003). Emniyet görevlilerinin tükenmişlik durumları. Polis Bilimleri Dergisi, 5(2), 95–108.
• Onur, N. ve Nazik, M. H. (2014). Öğretmenler için Bireysel Finans Alanında Tutum Ölçeğinin geliştirilmesi (FTÖ): Geçerlik ve güvenilirlik çalışması. E-Journal of New World Sciences Academy (NWSA)Vocational Education, 9(4), 90–99.
• Otacıoğlu, S. G. (2008). Müzik öğretmenlerinde tükenmişlik sendromu ve etkileyen faktörler. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(15), 103–116.
• Pelit, E. ve Türkmen, F. (2008). Otel işletmeleri işgörenlerinin tükenmişlik düzeyleri: yerli ve yabancı zincir otel işletmeleri işgörenleri üzerinde bir araştırma. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(1), 117–139.
• Pines, A. M., & Keinan, G. (2005). Stres and burnout: The significant difference. Personality and Individual Differences, 39, 625–635.
• Roberts, R., Golding, J., & Towell, T. (1998). Student finance and mental health. The Psychologist, 11(10), 489–491.
• Ross, S. C., & Macleod, M. J. (2006). Stress, debt and undergraduate medical student performance. Medical Education, 40(6), 584–589.
• Sağlam, M. ve Sağlam, A. Ç. (2005). Öğretmenlik mesleğinin maddi yönüne ilişkin genel bir değerlendirme. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(3), 317–328.
• Sat, S. (2011). Örgütsel ve bireysel özellikler açısından iş doyumu ile tükenmişlik düzeyi arasındaki ilişki: Alanya’da banka çalışanları üzerine bir İnceleme (Yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana). http://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
• Sayıl, I. ve Harran, S. (1997). Ankara üniversitesinde çalışan doktor ve hemşirelerin tükenmişlik düzeyleri.
• Kriz Dergisi, 5(2), 71–77. Seferoğlu, S. S, Yıldız, H. ve Yücel, Ü. A. (2014). Öğretmenlerde tükenmişlik: Tükenmişliğin göstergeleri ve bu göstergelerin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 39(174), 348–364.
• Sevindik, D. (2015). Orta yaş dönemi bireylerde dindarlık-mutluluk ilişkisi: Denizli örneği (Yüksek lisans tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı, Isparta). http://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.