XIX. YÜZYILIN SONLARI-XX. YÜZYIL BAŞLARINDA RİZE HAPİSHANESİ’NİN GENEL DURUMU

Year 2021, Volume: 18 Issue: 69, 57 - 69, 15.03.2021

Murat Öntuğ , Banu Yılmaz

Abstract

Osmanlı Devleti, Tanzimat Fermanı sonrasında yapılan hukuki düzenlemelerle birlikte suç ve cezalandırma yöntemlerine bakış açısını değiştirmiştir. Bu kapsamda suçlunun cezasının belirlenmesine kadar kapatıldığı mekânlar olan mahbesler hapishanelere dönüştürülmeye ve yeni hapishane binaları yapılarak modern bir ceza infaz sistemi oluşturulmaya çalışılmıştır. Bu konuda en somut adım 1880 tarihinde Tevkifhane ve Hapishaneler Nizamnâmesi’nin yayınlanmasıyla atılmıştır. Buna göre; her vilayet, sancak ve kazada birer hapishane açılması kararlaştırılmış, bununla birlikte her kazada bir de kadın hapishanesi açılması düşünülmüştür. Bütün bu çalışmalarla birlikte hapishanelerin fiziki durumları hakkında bilgi veren “sual ve izahat varakaları”, mahkûm ve tutuklularla ilgili bilgi veren “hapishane istatistikleri” gibi yeni kaynak grupları ortaya çıkmıştır. Bu makalenin amacı; Osmanlı Arşivinde Rize Hapishanesi’ne ait belgeler ile yine Dâhiliye Nezâreti’nin alt fonlarında yer alan belgeler ışığında, hapishanenin fiziki yapısı, sağlık şartları, görevliler ve ücretleri ile asayişle ilgili hadiseleri ortaya çıkarmaktır. Bunun yanı sıra, mahkûm ve tutuklulara ait bilgilerin değerlendirilmesi ve hapishanenin Trabzon Vilayeti içindeki diğer hapishanelere göre genel durumu da izah edilmiştir. Bu bağlamda, Osmanlı Hapishaneleri üzerine yapılan çalışmalar ve Rize Hapishanesi’ne ait arşiv belgelerinin değerlendirilmesi ile hapishanenin genel durumu gösterilmiştir.

Keywords

Rize, Hapishane, Asayiş, Suç, Ceza.

References

• ACAR, İ. (2002). “Osmanlılarda Zina Suçu ve Cezası”. Türkler. X. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları: 83-90.
• AVCI, M. (2002a). “Osmanlı Uygulamasında İnfazı Özellik Gösteren Hapis Türleri: Kalebentlik, Kürek ve Prangabentlik”. Yeni Türkiye. 45: 128-147.
• AVCI, M. (2002b). “Osmanlı Hukukunda Para Cezaları”. Türkler. X. Ankara. 91-106.
• AVCI, M. (2014). Hukuk Tarihimizde Hapis. Ankara: Türkiye Adalet Akademisi. BARDAKOĞLU, A. (1997).“Hapis”. DVİA. XVI. İstanbul. 54-64.
• BOZKURT, G. (1996). Batı Hukukunun Türkiye’de Benimsenmesi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• ERİM, N. (1984). “Osmanlı İmparatorluğu’nda Kalebendlik Cezası ve Suçların Sınıflandırılması Üzerine Bir Deneme”. Osmanlı Araştırmaları. 4: 79-88.