Türk Dizilerinin Tarih Kurgusu: “Muhteşem Yüzyıl”, “Payitaht Abdülhamid”, “Kuruluş Osman”

Year 2022, Issue: 8, 130 - 150, 28.06.2022

Fatma Murat , Gökhan Gökgöz

Abstract

Bu çalışma, Türk dizilerindeki tarih anlatısını ele alan ve bu doğrultuda farklı televizyon kanallarında yayınlanan üç dönem dizisine odaklanan bir temsil araştırmasıdır. Örnek olarak alınan Muhteşem Yüzyıl, Payitaht Abdülhamid, Kuruluş Osman dizilerinde büyütülen hikâye gerek tarihsel gerçekliğin bütünü gerekse de hükümdarların konumu açısından mukayeseli olarak incelenmiş ve en nihayetinde ortaya çıkan televizyon gerçekliğinin içerimlerine ulaşılmıştır. Osmanlı İmparatorluğunun kuruluş, yükseliş ve düşüş dönemlerini ele alan bu üç televizyon dizisinin anlatısına genel olarak bakıldığında, sahici tarihsel gerçeklerden farklı bir güzergâhı takip ettiği görülmektedir. Dizilerin yayınlandığı kanallarının kurumsal niteliği ve yayın politikaları, televizyon kanallarının ilişkili olduğu izleyici kitlesinin kültürel özellikleri, medyanın ekonomi-politiğine de bükülecek biçimde daha fazla reyting/reklam için izleyiciyi gıdıklayan ve çoğunluk izleyicinin kültürel kodları ile onun tarih sahnesindeki tekabülünü yücelten bir medya söylemi, kendi geçmişiyle medya üzerinden melankolik bir ilişki kuran ve bu vasıtayla mevcut gündelik hayatın yükünü telafi eden izleyici profili, en nihayetinde ülkedeki politik iklim, tarihsel gerçeklik ile televizyon gerçekliği arasındaki bu mesafenin temel motivasyonları olarak okunabilir.

Keywords

televizyon, medya, tarih, Türk dizileri, ideoloji

The History Fiction of Turkish TV Series: “Muhteşem Yüzyıl”, “Payitaht Abdülhamid”, “Kuruluş Osman”

Abstract

This is a representational study that deals with the historical narrative in Turkish TV series and focuses on three period series that are broadcast in this direction on different television channels. The stories expanded in the series Muhteşem Yüzyıl, Payitaht Abdülhamid and Kuruluş Osman were compared and examined both in terms of historical reality and the position of the sultan, and finally the implications of the emerging television reality were reached. If we look at the narrative of these three television series, which deal with the founding, rise and fall of the Ottoman Empire, in general, we find that it differs from the real historical facts. The institutional nature and broadcasting policies of the channels on which the TV 's series are aired; the cultural characteristics of the audiences with which the television channels are associated; a media discourse that tickles audiences for more ratings/advertising and glorifies the cultural codes and correspondences of the majority audience on the stage of history in a way that switches over to the political economy of the media; the audience profile, which builds a melancholic relationship with its own past through the media and in this way compensates for the burden of contemporary everyday life, and finally the political climate in the country can be read as the main motivations for this distance between historical reality and television reality.

Keywords

television, media, history, Turkish series, ideology

References

• Arnold, J. N. (2007). Tarih (S. Çalışkan, Çev.). Ankara: Dost Kitabevi.
• Assmann, J. (2015). Kültürel bellek (A. Tekin, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Beratlı, N. (2006, Yaz-Güz). Bilim mi – sanat mı – propaganda mı? Tarih Nedir?. Kıbrıs Yazıları, (3), 3-20.
• Bilis, A. E. (2013). Popüler televizyon dizilerinden Muhteşem Yüzyıl dizisi örneğinde tarihin yapısökümü. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 0 (45), 19-38. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/iuifd/issue/22895/245046
• Bodur, O. (Senarist), Uzunok, U. (Senarist) ve Akar, S. (Yönetmen). (2017a). 1. Bölüm [Televizyon dizisi bölümü]. Y. Esenkal (Yapımcı), Payitaht Abdülhamid içinde. İstanbul, İstanbul: ES Film.
• Bodur, O. (Senarist), Uzunok, U. (Senarist) ve Akar, S. (Yönetmen). (2017b). 8. Bölüm [Televizyon dizisi bölümü]. Y. Esenkal (Yapımcı), Payitaht Abdülhamid içinde. İstanbul, İstanbul: ES Film.
• Bodur, O. (Senarist), Uzunok, U. (Senarist) ve Akar, S. (Yönetmen). (2017c). 14. Bölüm [Televizyon dizisi bölümü]. Y. Esenkal (Yapımcı), Payitaht Abdülhamid içinde. İstanbul, İstanbul: ES Film.
• Bozdağ, M. (Senarist), Engin, A. (Senarist) ve Günay, M. (Yönetmen). (2019a). 1. Bölüm [Televizyon dizisi bölümü]. M. Bozdağ (Yapımcı), Kuruluş Osman içinde. İstanbul, İstanbul: Bozdağ Film.
• Bozdağ, M. (Senarist), Engin, A. (Senarist) ve Günay, M. (Yönetmen). (2019b). 3. Bölüm [Televizyon dizisi bölümü]. M. Bozdağ (Yapımcı), Kuruluş Osman içinde. İstanbul, İstanbul: Bozdağ Film.
• Bozdağ, M. (Senarist), Engin, A. (Senarist) ve Günay, M. (Yönetmen). (2019c). 5. Bölüm [Televizyon dizisi bölümü]. M. Bozdağ (Yapımcı), Kuruluş Osman içinde. İstanbul, İstanbul: Bozdağ Film.
• Deringil, S. (2019, Ocak). Memalik-i Mahsura: Yirmi yıl sonra. Toplumsal Tarih Dergisi, (301), 40-41.
• Emir, İ. Y. (2003). Kitle iletişiminde imaj. İstanbul: İM Yayınları.
• Erman, S. (2016). Propaganda aracı olarak tarihi diziler: “Diriliş Ertuğrul” ve “Filinta” örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Radyo TV ve Sinema Anabilim Dalı, İstanbul.
• Gazi, F. (2010). Gösterilen tarih “dönem dizileri”: Senaryoya aktarılan tarih anlatımı, tarihin hikâyeleştirme içerisindeki yorumu ve inandırıcılığı; “Bu Kalp Seni Unutur mu?” örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Georgeon, F. (2006). Sultan Abdülhamid (A. Berktay, Çev.). İstanbul: Homer Kitabevi.
• Hobsbawm, E. J. (2009). Tarih üzerine (O. Akınhay, Çev.). İstanbul: Agora Kitaplığı.
• İnalcık, H. (2007). Osmanlı Beyliği'nin kurucusu Osman Beg. Belleten, 71 (261), 479-536. doi:10.37879/belleten.2007.479
• Kütükoğlu, M. S. (1990). Tarih araştırmalarında usul. İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi.
• Okay, M. (Senarist), Taylan, Y. (Yönetmen) ve Taylan, D. (Yönetmen). (2011a). 9. Bölüm [Televizyon dizisi bölümü]. T. Savcı (Yapımcı), Muhteşem Yüzyıl içinde. İstanbul, İstanbul: TIMS Productions.
• Okay, M. (Senarist), Taylan, Y. (Yönetmen) ve Taylan, D. (Yönetmen). (2011b). 29. Bölüm [Televizyon dizisi bölümü]. T. Savcı (Yapımcı), Muhteşem Yüzyıl içinde. İstanbul, İstanbul: TIMS Productions.
• Okay, M. (Senarist), Taylan, Y. (Yönetmen) ve Taylan, D. (Yönetmen). (2012). 49. Bölüm [Televizyon dizisi bölümü]. T. Savcı (Yapımcı), Muhteşem Yüzyıl içinde. İstanbul, İstanbul: TIMS Productions.
• Ortaylı, İ. (2013, 25 Ağustos). Muhteşem Yüzyıl ve tarihi olaylar [Video]. A. Güçlü (Ed.), Genç Bakış programı içinde. Erişim adresi: https://www.youtube.com/watch?v=-SQ8n84uPck
• Ortaylı, İ. (2018, 25 Aralık). Ulu Hakan mı Kızıl Sultan mı? [Video]. D. Bayramoğlu (Ed.), Gündem Özel programı içinde. Erişim adresi: https://www.youtube.com/watch?v=1jsZjDuJlFo
• Oskay, Ü. (2014). Yıkanmak istemeyen çocuklar olalım. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Sevim, A. ve Yücel, Y. (1991). Klasik dönemin üç büyük hükümdarı: Fatih, Yavuz, Kanuni. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Şahin, Y. (Senarist), Taylan, Y. (Yönetmen) ve Taylan, D. (Yönetmen). (2013). 102. Bölüm [Televizyon dizisi bölümü]. T. Savcı (Yapımcı), Muhteşem Yüzyıl içinde. İstanbul, İstanbul: TIMS Productions.
• Şahin, Y. (Senarist), Baykal, M. (Yönetmen) ve Akaydın, Y.A. (Yönetmen). (2014a). 127. Bölüm [Televizyon dizisi bölümü]. T. Savcı (Yapımcı), Muhteşem Yüzyıl içinde. İstanbul, İstanbul: TIMS Productions.
• Şahin, Y. (Senarist), Baykal, M. (Yönetmen) ve Akaydın, Y.A. (Yönetmen). (2014b). 129. Bölüm [Televizyon dizisi bölümü]. T. Savcı (Yapımcı), Muhteşem Yüzyıl içinde. İstanbul, İstanbul: TIMS Productions.
• Şahin, Y. (Senarist), Baykal, M. (Yönetmen) ve Akaydın, Y.A. (Yönetmen). (2014c). 133. Bölüm [Televizyon dizisi bölümü]. T. Savcı (Yapımcı), Muhteşem Yüzyıl içinde. İstanbul, İstanbul: TIMS Productions.
• Thompson, P. (1999). Geçmişin sesi (Ş. Layıkel, Çev.). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Yazıcı, Ş. (2014). Televizyon dizilerinde oryantalizm etkisi: Muhteşem Yüzyıl dizisinde “harem temsili” (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.