MARMARA HAVZASI’NDA KENTLEŞME - ATIK SU İLİŞKİLERİ VE ALICI ORTAM ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

Year 2016, Issue: 34, 147 - 159, 29.10.2016

NURİYE Garipağaoğlu

Abstract

Marmara Havzası alanı yaklaşık olarak 23 084,6 km² civarında olup, Türkiye’nin %2.96’sını karşılamaktadır. Havza, Marmara Denizi’ne dökülen Susurluk Nehri dışındaki tüm akarsuların yağış alanlarını kapsamaktadır. Marmara Havzası’nda, nüfusun zamanla önemli bir artış seyri göstermesi ve kentleşme süreci, diğer ortam sorunlarında olduğu gibi su kalitesini de önemli ölçüde belirlemiştir. Havzada evsel kökenli atık suların su kalitesi üzerindeki belirleyicilikleri, bir taraftan nüfusun dağılışına, diğer taraftan da arıtma tesislerinin olup olmayışına bağlı gözükmektedir. Marmara Havzası’nda, gerek nüfusun gerek şehirleşmenin ve endüstrileşmenin, doğu yarıda toplanması nedeniyle başta İstanbul ve onu izleyen Kocaeli İl sınırları içerisinde, evsel ve endüstriyel kökenli atıksu miktarları da daima daha yüksek seyretmektedir. Dolayısıyla Marmara Havzası genelinde, kirlenmiş durumda olan ve kirlenme riski taşıyan yüzeysel su kaynakları açısından, öncelikle İstanbul İli sınırları içerisinde kalan su ortamları gelmekte ve bunu Kocaeli İli izlemektedir. Ayrıca Yalova İli ile Çanakkale, Tekirdağ İlleri’nin, havza içerisinde kalan kısımlarındaki akarsular da kirlenmiştir. Atıksuların diğer etki alanları ise, İstanbul’un kıyı kesimleri, İzmit Körfezi ve Gemlik Körfezi’dir. Havzada bulunan illerden İstanbul, Kocaeli ve Bursa’da özellikle Büyükşehir Belediyesi kapsamındaki yerleşim yerlerinde arıtma hizmeti veren belediye sayısı, Türkiye ortalamasına göre yüksektir. Bu durum ise, havzanın atık su deşarj ortamlarının su kalitesinde, olumlu rol almaya başlamıştır.

Anahtar Kelimeler: Marmara Havzası, su kalitesi, kentleşme, atık su

Keywords

Marmara Havzası, su kalitesi, kentleşme, atık su

References

• D.İ.E. (1995). Çevre İstatistikleri, Ankara: Havza İstatistikleri.
• D.İ.E. Türkiye İstatistik Yıllığı, Ankara: 1994-2000.
• D.İ.E. Genel Nüfus Sayım Sonuçları, Ankara: 1927-2000.
• Garipağaoğlu N. (2012). Havza planlamalarında coğrafyanın rolü ve Türkiye’de havza planlamacılığı. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16 (2), 303-336.
• Garipağaoğlu, N. (2015). Türkiye Ortam Sorunları Coğrafyası (Hava-Su- Toprak Ekosistemleri Açısından). İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
• Garipağaoğlu, N. (2012). Meriç-Ergene Havzası su kalitesi üzerinde şehir, sanayi ve ziraat kaynaklı baskılar. Atatürk Üniversitesi Ulusal Coğrafya Sempozyumu bildiriler kitabı içinde, (s. 931-948). Erzurum.
• Garipağaoğlu, N. (2010). Türkiye’de kentleşmenin, kent sayısı, kentli nüfus kriterlerine göre incelenmesi ve coğrafi dağılışı. Marmara Coğrafya. Dergisi, 22, 1-42.
• T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, (2012). 81 il durum raporu: İstanbul, Yalova, Kocaeli, Bursa, Çanakkale, Balıkesir, Edirne, Kırklareli. 08 Temmuz 2014 tarihinde www.sanayi.gov.tr/.../81-il-durum-raporu adresinden edinilmiştir.
• T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, (2014). İl çevre durum raporları: İstanbul, Yalova, Kocaeli, Bursa, Çanakkale, Balıkesir, Edirne, Kırklareli. 06 Mart 2016 tarihinde www.csb.gov.tr/gm/ced/index adresinden edinilmiştir.
• T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü: Havza Koruma eylem final raporları. 13 Kasım 2015 tarihinde www.cygm.gov.tr adresinden edinilmiştir.
• T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, (2012). Ulusal havza yönetim stratejisi ve eylem planı. (2012-2023). 03 Ocak 2015 tarihinde www.ormansu.gov.tr adresinden edinilmiştir.
• TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi, (2015). 25 Ocak 2012 tarihinde http://www.mam.gov.tr/ce/index.html adresinden edinilmiştir.
• TÜİK Nüfus İstatistikleri, (2016). 10 Ocak 2016 tarihinde http: //www.tuik.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
• TÜİK Çevre İstatistikleri, (2016). 15 Şubat 2016 tarihinde http: //www.tuik.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.