Malatya İli Çayırköy Mahallesi’ndeki Donatısız Yığma Yapıların Hasar Tespit Çalışmaları Örneği Üzerinden Mimarın Rolünün Değerlendirilmesi

Year 2024, Volume: 9 Issue: Special Issue, 106 - 125, 06.02.2024

Mehmet Onur Üstün , Asena Soyluk , Gizem Özkan Üstün

https://doi.org/10.30785/mbud.1332478

Cited By: 1

Abstract

Çalışma, mimarların deprem sonrası hasar tespitindeki kritik rolüne odaklanmaktadır. Hasar tespit çalışmaları sırasında mimarlar, inşaat mühendisleriyle iş birliği içinde deprem sonrası yapı hasarlarını analiz ederek, duvarlardaki çatlaklar ve taşıyıcı elemanların durumunu detaylı bir şekilde inceleyerek, yapının hasar derecelerini belirlemektedirler. Bu çalışma, mimarların, yapıların deprem sonrası durumunu değerlendirme sürecinde önemli bir rol üstlenebileceğini ve deprem risklerine karşı alınacak önlemlerde multidisipliner çalışmaların önemini, Malatya İli Çayırköy Mahallesi’ndeki Donatısız Yığma Yapılar hasar tespit çalışmaları özelinde, vurgulamaktadır. Sahadan örneklerle birlikte donatısız yığma yapı stoğunun deprem sonrası durumunun gösterildiği bu çalışmada, mevcut kırsal konut stoğunun deprem yüküne dayanıksız olduğu bir kez daha ortaya konmuştur. Afet sonrasında ve hatta afet öncesinde yapılı çevrenin oluşumunda ve korunmasında mimar – mühendis işbirliğinin önemini gösteren bu incelemenin, ileride yapılacak farklı araştırmalar içinde önemli bir bilgi kaynağı olacağı düşünülmektedir.

Keywords

Hasar tespit, mimarların rolü, yığma yapılar, deprem hasarları, multi-disipliner çalışma

Thanks

Bu çalışmada, Malatya Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü koordinasyonunda hasar tespit çalışmaları kapsamında görevlendirilen Mimar Mehmet Onur Üstün ve İnşaat Mühendisi Kadir Bostancı’nın saha çalışması alan çalışması olarak seçilmiştir. Bu kapsamda Malatya ili hasar tespit çalışmaları koordinasyonunu sağlayan T.C. Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Afet Hasarları Tespiti Daire Başkanı Sn. Tuğrul Sezdirmez’e, T.C. Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Malatya İl Müdürü V. Sn. Kâtip Çiçek’e, T.C. Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Artvin İl Müdür Yardımcısı Sn. Ender Öz’e ve yurt genelinde hasar tespit çalışmalarına katılan tüm saha ekiplerine teşekkür ederim. Saha çalışmalarını beraber yaptığım ekip arkadaşım İnşaat Mühendisi Sn. Kadir Bostancı’ya hasar tespit çalışmalarında gösterdiği özverili çalışmaları ve Çayırköy Mahallesi ihtiyar heyeti üyesi Celal Erol’a emekleri için çok teşekkür ederim. Bu makale, 6 Şubat 2023 depremlerinde yaşamını yitiren vatandaşlarımıza olan saygı ve anma duygularıyla yazılmıştır. Makalede ulusal ve uluslararası araştırma ve yayın etiğine uyulmuştur. Çalışmada etik kurul izni gerekmemiştir.

Evaluation of the Role of the Architect through the Example of Damage Assessment Studies of Unreinforced Masonry Buildings in Çayırköy District of Malatya Province

Abstract

The study focuses on the critical role of architects in post-earthquake damage assessment. During damage assessment studies, architects, in collaboration with civil engineers, analyse the post-earthquake damage to the building and determine the extent of the damage by examining in detail the cracks in the walls and the condition of the load-bearing elements. This study emphasises that architects can play an important role in the process of assessing the post-earthquake condition of buildings and the importance of multidisciplinary studies in the measures to be taken against earthquake risks, with a special focus on the damage assessment of unreinforced masonry structures in the Çayırköy district of Malatya province. This study, which presents the post-earthquake condition of the unreinforced masonry building stock with examples from the field, shows once again that the existing rural housing stock is not resistant to earthquake loads. It is believed that this study, which demonstrates the importance of collaboration between architects and engineers in the design and protection of the built environment after and even before disasters, will be an important source of information for future studies.

Keywords

Damage assessment, role of architects, masonry structures, earthquake damages, multi-disciplinary study

References

• AFAD. (2023). 06 Şubat 2023 Kahramanmaraş (Pazarcık ve Elbistan) Depremleri Saha Çalışmaları Ön Değerlendirme Raporu, İçişleri Bakanlığı Afet Ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Ankara.
• Akıncıtürk, N. (2003). Yapı Tasarımında Mimarın Deprem Bilinci, Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 8 (1), 189-201.
• Ateş, T. ve Karataş L. (2023). 6 Şubat 2023 depreminden sonra hasar tespit çalışmalarında izlenen sorunlar ve çözüm önerileri. Erişim Adresi (20.07.2023): https://www.researchgate.net/profile/Lale-Karatas- 2/publication/369733406_6_Subat_2023_Depreminden_Sonra_Hasar_Tespit_Calismalarinda_Izlenen_Soru nlar_ve_Cozum_Onerileri/links/64296d1e315dfb4ccec84ce7/6-Subat-2023-Depreminden-Sonra-Hasar- Tespit-Calismalarinda-Izlenen-Sorunlar-ve-Coezuem-Oenerileri.pdf,
• Ayyıldız Potur, A. ve Metin, H. (2021). Mimarlık eğitiminde depremin yeri ve depremin eğitsel boyutu: Küresel gündem ve Türkiye bağlamı üzerine bir değerlendirme. Megaron. 16(2), 223-254. doi: 10.14744/MEGARON.2020.94210. Erişim Adresi (17.08.3023): https://megaronjournal.com/jvi.aspx? pdir=megaron&plng=eng&un=MEGARON-94210
• Cansız, S. (2022). Türkiye’de Kullanılan Deprem Yönetmeliklerinin Özellikleri ve Eşdeğer Yatay Deprem Yükü Hesabının Değişimi. Uluslararası Mühendislik Araştırma ve Geliştirme Dergisi, 14(1), 58-71. doi: 10.29137/umagd.948025
• Çırak, İ. (2011). Yığma yapılarda oluşan hasarlar, nedenleri ve öneriler. SDU International Technologic Science. 3 (2), 55-60.
• ÇSB. (2023). Deprem bölgelerinde, 830 bin 783 binadaki 3 milyon 273 bin 605 bağımsız birimde hasar tespit çalışması yapıldı. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Ankara. Erişim Adresi (20.07.2023): https://www.csb.gov.tr/deprem-bolgelerinde-830-bin-783-binadaki-3-milyon-273-bin-605-bagimsiz- birimde-hasar-tespit-calismasi-yapildi-bakanlik-faaliyetleri-38439
• Dallı, M. ve Soyluk, A. (2022). Ethical analysis of architecture on structural irregularities in major earthquakes in Turkey. International Journal Of Disaster Resilience In The Built Environment. doi: 10.1108/IJDRBE-01-2022-0012
• Grünthal, G. (1998). European macroseismic scale 1998. 9-20. Erişim Adresi (20.07.2023): http://lib.riskreductionafrica.org/bitstream/handle/123456789/1193/1281.European%20Macroseismic%20Scale%2 01998.pdf?sequence=1
• İlki, A., Demir C., Cömert M. ve Halıcı Ö. F. (2019). Betonarme ve yığma binalarda deprem kaynaklı hasarlar ve hasar tespiti. Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Hasar Tespit Çalışmaları Eğitimi. 140.
• İnan, N. ve Yıldırım, T. (2009). Mimari tasarım sürecinde disiplinlerarası ilişkiler ve eşzamanlı-dijital ortam tasarım olanakları. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergis. 24 (4), 583-595.
• İncir, A., Doğan A, Duran A., İlki A., Yazgan U., Kocaman C., Demir C. (2016). Depremin etkilediği betonarme ve yığma yapılarda hasar tespiti, Ankara: TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası Yayınları. Erişim Adresi (20.07.2023): https://istanbul.imo.org.tr/Eklenti/482,depremin-etkiledigi-betonarme-ve-yigma-binalarda-hasar-tespiti- imo-merkezpdf.pdf?0
• Kara, H. (2009). Tarihi Yığma Yapıların Taşıyıcı Sistemleri, Güvenliğin İncelenmesi, Onarımı Ve Güçlendirilmesi (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 16.
• Karadoğan, S. (2007, Kasım). Malatya kenti ve yakın çevresi için olası doğal riskler ve afet yönetimi (GIS ortamında örnek bir uygulama). TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemleri Kongresinde sunulan bildiri, KTÜ, Trabzon.
• Malatya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, (2023). İlçe haritası. Erişim Adresi (20.07.2023): https://malatya.ktb.gov.tr/TR-58282/ilce-haritasi.html
• MTA, (2023). Türkiye diri fay haritası serisi. Erişim Adresi (20.07.2023): https://www.mta.gov.tr/v3.0/sayfalar/hizmetler/doc/diri_fay_haritalari/malatya.pdf
• Özgünler, M. (2017). Kırsal sürdürülebilirlik bağlamında geleneksel köy evlerinde kullanılan toprak esaslı yapı malzemelerinin incelenmesi. Mimarlık Bilimleri ve Uygulamaları Dergisi, 2 (2), 33-41. doi: 10.30785/mbud.353949
• Özkan Üstün, G. ve Dinç Kalaycı, P. (2023). Visibility and globalization levels of architectural firms under the ınfluence of ınternet and ınternationalization: A speculative research. Iconarp International Journal Of Architecture And Planning, 11 (1), 498-511.
• Snøhetta. (2022). About Snøhetta. Erişim Adresi (20.07.2023): https://snohetta.com/about
• Şimşek, Ç. (2005). Kırsaldaki Yığma Yapılar ve Deprem Güvenliklerinin Sağlanmasındaki Sosyal ve Kurumsal Etmenler. Yığma Yapıların Deprem Güvenliğinin Arttırılması Çalıştayı, 17 Şubat, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara, 49-63.
• T.C. İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı Deprem Dairesi Başkanlığı, (2023). 06 Şubat 2023 Kahramanmaraş (Pazarcık ve Elbistan) Depremleri Saha Çalışmaları Ön Değerlendirme Raporu. Erişim Adresi (20.07.2023): https://deprem.afad.gov.tr/assets/pdf/Arazi_Onrapor_28022023_surum1_revize.pdf