Türk Aydınına Göre Din Eğitiminin Gerekliliği

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 1, 77 - 95, 30.07.2018

Ali Kemal Acar

Öz

Bu çalışma
Cumhuriyet döneminde yaşayan, din eğitimi konusunda görüşleri bulunan, dünü ya
da bugünü kısmen de olsa fikirleriyle ya da uygulamalarıyla etkilemiş yaklaşık
40 Türk aydınının görüşlerinden yararlanılarak oluşturulmuştur. Cumhuriyet dönemi kendi içinde ilk (1920-1946), orta
(1946-1980) ve son dönem (1980-2018) olmak üzere üç alt başlıkta ele alınmıştır.
Dönem boyunca aydınların üzerinde durdukları ve öne çıkan hususlara, karşılaştırmalara
sonrasında ilahiyat eğitimi alan ve diğerleri tasnifiyle aydınların görüşlerine
yer verilmiştir.

Türk aydınında dinin ya da din eğitiminin temellendirilmesinde
pozitivizm etkileriyle din ve din eğitimine karşıt duruşun çok sınırlı olduğu görülür.
Aydınlar tarafından; din / din eğitiminin var oluşuyla bireye ve topluma
faydaları, olmayışıyla karşılaşılan veya karşılaşılabilecek sonuçları, din
eğitiminin var olduğu ya da olmadığı ülke ve toplum karşılaştırmalarıyla,
tarihsel tecrübeden hareketle ve hukuki düzenlemelere atıfla temellendirilmeye
çalışılır. Bazıları ise dinin vicdan işi olduğunu bu nedenle örgün eğitimde
değil de aile veya camilerde verilmesini, onu görmezden gelerek bir eğitim
sistemini kurgulayışı ve nihayetinde çağdaşlık, modernlik, laiklik vb.
gerekçelerle din eğitiminin olmaması gerektiğini savunur.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, Türk Aydını, Cumhuriyet Döneminde Din Eğitimi, Din Eğitiminin Gerekliliği

Necessity of Religious Education According to Turkish Intellectual

Öz

This study was carried out by taking the perspectives of about 40 Turkish intellectuals who lived in the Republican era, had opinions about religious education and influenced the past or the present, partly by their ideas or practices. The Republican period was dealt with in three subheadings, first (1920-1946), middle (1946-1980) and last period (1980-2018). Throughout the republic period, it has been addressed the subjects which intellectuals have dealt with, featured questions and comparative studies and it has been cited opinions of the intellectuals who are classified theologian and the others.

The effects of posivitism on Turkish intellectuals are very limited and they stand rarely against religious education. They try ro ground the benefits of religion/religious education to the induvidual and society; results that could be in the absence of religion/religious education. They compare countries and societies where religious education exists or not. Some think that religion is the work of conscience which must be given in the family or the mosques rather than in the formal education and defend that education system must be constructed without religion. On the grounds that modernity, and secularism religious education has no place in formal education.

Anahtar Kelimeler

Religious Education, Turkish Intellectuals, Religious Education in the Republican Era, Necessity of Religious Education;

Kaynakça

• Açıkgöz, H. (2013). Cemil Meriç İle Sohbetler. 2 Ağustos 1977 Sohbeti. İstanbul: Doğu Kütüphanesi.
• Akseki, A. H. (1969). İslam Dini. Ankara: DİB Yayınları.
• Akseki, A. H. (2014). İslam Dini: İtikat, İbadet, Ahlak. İstanbul: Yeniakım Yayınları.
• Akyürek, S. (2012), İlk ve Ortaöğretimde Din Öğretimi: Kuramsal Çerçeve, R. Doğan, R. Ege (Ed.), Din Eğitimi El Kitabı. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Arslan, H. (2017). Anayasa Din Olma Talebinde Bulunamaz. Erişim tarihi: 04.05.2017, http://www.yenisoz.com.tr/anayasa-din-olma-talebinde-bulunamaz-makale-12856.
• Aşkun, İ. C. (1981). “Laiklik ve Din Eğitimi”, Türkiye 1. Din Eğitimi Semineri 23-25 Nisan 1981, Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.
• Atay, H. (2017). Türkiye’de Yüksek Din Eğitimi ve İslam’da Eğitim. Erişim tarihi: 23.07.2017, http://www.atam.gov.tr/dergi/sayi-35/turkiyede-yuksek-din-egitimi-ve-islamda-egitim.
• Baltacıoğlu, İ. H. (1961). Büyük Tefsir-Birinci Kitap: Allah Nedir?, Ankara: Ayyıldız Matbaası.
• Başgil, A. F. (1955a). “Din Hürriyeti: Türk Anayasasının 75. Maddesi üzerinde Etüd”, Medeni Hukuk Profesörü A. Samim Gönensoy’a Armağan, İstanbul, 1955.
• Başgil, A. F. (1955b). Türkiye’de Din ve Vicdan Özgürlüğü, Medeni Hukuk Profesörü A. Samim Gönensoy’a Armağan, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları.
• Başgil, A. F. (2005). Din ve Laiklik. İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı.
• Berkes, N. (1944). Darwinizm Karşısında İleri ve Geri Düşünüşler. Yurt ve Dünya, S.39.
• Berkes, N. (1973). Türkiye’de Çağdaşlaşma. İstanbul: Bilgi Yayınevi.
• Berkes, N. (1984). Teokrasi ve Laiklik. İstanbul: Adam Yayınları.
• Bilgin, B. (1980). Türkiye’de Din Eğitimi ve Liselerde Din Dersleri. Ankara: Emel Yayıncılık.
• Bilgin, B. (2001). Eğitim Bilimi Ve Din Eğitimi, İstanbul: Gün Yayıncılık.
• Cebeci, S. (1990). Türkiye’de Ortaöğretimde Mesleki Din Eğitimi. Diyanet Dergisi, 26 (3). 29-45.
• Cebeci, S. (2004). Din Eğitiminde Medreseden Mektebe, Mektepten Nereye?. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 10. 197-201.
• Cebeci, S. (2008). Milli Kimlik Bağlamında Din Kültür İlişkisi. Akademik İncelemeler, 3 (2). 1-11.
• Cebeci, S. (2011). İnsan Hakları ve İnanç Özgürlüğü Bağlamında Din Öğretiminin Statüsü Ne Olmalı?, R. Kaymakcan vd. (Ed.) Türkiye’de Okullarda Din Öğretimi, İstanbul: Dem Yayınları.
• Ceren, T. (2017). Türkiye’nin Gizli Sorunu: Alevilik – Binnaz Toprak Söyleşisi, Erişim tarihi: 09.05.2017, http://cerenterziahmetoglu.blogspot.com.tr/2012/12/ turkiyenin-gizli-sorunualevilikbinnaz.html.
• Çetin, A. (2010). Şerif Mardin’in Modernlik Anlayışı (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Durmuş, A. (2003). Türk Din Eğitiminde Öncü Bir İsim: Beyza Bilgin. Değerler Eğitimi Dergisi, 1 (3). 145-168.
• ERG Raporu. (2017). Din Eğitimi Ayrı Dinler Kültürü Ayrı. Erişim tarihi: 08.05.2017, http://bianet.org/bianet/egitim/55569-din-egitimi-ayri-dinler-kulturu -ayri.
• Ergün, M. (2017). Atatürk Devri Eğitimi-II. Erişim tarihi: 02.03.2017, http://www.egitim.aku.edu.tr/ata2.htm.
• Ersoy, M. A. (2011). Safahat. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Genç, A. R. (2008). Nurettin Topçu’nun Din Eğitimi İle İlgili Görüşleri (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Göçeri, N. (2002). Din Eğitimi Bilimine Giriş, Adana: Çukurova Üniversitesi Basımevi.
• Göçgün, Ö. (1992). Hususi Mektuplarına Göre Ziya Gökalp’ın Hayat Görüşü, Ankara: Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Gökalp, Z. (1976). Din, İlmin Bir Netice-i Zaruriyyesidir. Ş. Beysanoğlu (Haz.), Makaleler I, İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Gökalp, Z. (1976). Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak. İ. Kutluk (Haz.), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Gökalp, Z. (1982). Millet Nedir?. M. A. Çay (Haz.), Makaleler VII, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Göle, N. (2000). Melez Desenler: İslam ve Modernlik Üzerine, İstanbul: Metis Yayınları.
• Güngör, E. (2007). Dünden Bugünden Tarih Kültür Milliyetçilik. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• İnam, A. (2017). Gönül ve Din. Erişim tarihi: 24.04.2017, http://phil.metu.edu.tr/ahmet-inam/din.htm.
• İnam, A. (2017). Mizah Kaynağı Olarak Eğitim Sorunlarına Genel Bir Bakış. Erişim tarihi: 14.04.2017, http://phil.metu.edu.tr/ahmet-inam/mizahkaynagi.htm.
• Karaman, H. (1995). Diyanet, Dini Hürriyet, Baskı ve Hoşgörü Üzerine. Kollektif. Hz Muhammed ve Gençlik, Ankara: TDV Yayınları.
• Karaman, H. (2016a). Din Dersi. Erişim tarihi: 14.11.2016, www.hayrettinkaraman.net/yazi/laikduzen/1/0316.htm.
• Karaman, H. (2016b). Din Eğitimi ve Öğretimi. Erişim tarihi: 14.11.2016, www.hayrettinkaraman.net/yazi/laikduzen/4/0390.htm.
• Karaman, H. (2016c). Tevhîd-i Tedrîsat Kanunu Ve Din Eğitimi. Erişim tarihi: 15.11.2016, www.yenisafak.com/yazarlar/detayscroll/45038?n=1.
• Kısakürek, N. F. (2007). Sahte Kahramanlar. İstanbul: Büyük Doğu Yayınları.
• Meriç, C. (2004). Bir Dünyanın Eşiğinde. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Meriç, C. (2007). Jurnal. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Meriç, C. (2017a). Kültürden İrfana. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Meriç, C. (2017b). Sosyoloji Notları ve Konferanslar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Nursi, S. (2005). Lemalar. İstanbul: Sözler Yayınevi.
• Okumuşlar, M. ve Genç, F. (2012). Din Eğitiminin Bilimselleşmesi/Neliği. R. Doğan, R. Ege (Ed.), Din Eğitimi El Kitabı. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Şenel, A. (2010) Cemil Meriç Sözlüğü, M. Yılmaz (Ed.), Cemil Meriç. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Telli, A. (2003). Ziya Gökalp’in Din Eğitimine Tesiri (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Terziahmetoğlu, C. (2017). Türkiye’nin Gizli Sorunu: Alevilik, Binnaz Toprak Söyleşisi. Erişim tarihi: 09.05.2017, http://cerenterziahmetoglu.blogspot.com.tr/2012/12/ turkiyenin-gizli-sorunualevilik-binnaz.html
• Tonguç, E. (2001). Bir Eğitim Devrimcisi: İsmail Hakkı Tonguç, Ankara: Güldikeni Yayınları.
• Tonguç, İ. H. (1990). Mektuplarla Köy Enstitüsü Yılları, İstanbul: Çağdaş Yayınları.
• Topçu, N. (2004). Kültür ve Medeniyet, İstanbul: Dergah Yayınları.
• Tosun, C. (2008). Türkiye’de Eğitimin Laikleşmesi ve Din Öğretimi, A. İ. Güngör (Haz.), Dinler Tarihi Araştırmaları VI- Sekülerleşme ve Dinî Canlanma. Ankara: Türkiye Dinler Tarihi Derneği Yayınları.
• Tunaya, T. Z. (2003). İslamcılık Akımı, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Unan, F. ve Özdan, M. (1998). Erol Güngör ve Bir Medeniyet Amili Olarak Din, B. Yediyıldız, M. Ç. Özdemir, F. Unan (Ed.), Milli Kültürler ve Küreselleşme: Prof. Dr. Erol Güngör'ün Hatırasına: Milliyetçilik ve Milliyetçilik Tarihi Araştırmaları İlmi Kongresi. Ankara: Türk Yurdu Yayınları.
• Ülken, H. Z. (1963). Tarihi Maddeciliğe Reddiye. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Ülken, H. Z. (2001). Eğitim Felsefesi. İstanbul: Ülken Yayınları.
• Yıldırım, E. (2013). Erken Cumhuriyet Yılları Milli Kimlik Tartışmaları, Hasan Ali Yücel ve Türkiyede Hümanizma Arayışları. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8 (7). 745-763.
• Yılmaz, S. (2008). Şerif Mardin’e Göre Din ve İdeoloji (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Yücel, H. A. (1993). Milli Eğitimle İlgili Söylev ve Demeçler, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Yücel, H. A. (1995). Öğretmen-Öğrenci Köşesi, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Yücel, H. A. (1994). Türkiye’de Ortaöğretim, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.