Urban Agriculture Practices in the Transmission of Intangible Cultural Heritage

Year 2025, Volume: 19 Issue: 145, 48 - 60, 19.03.2025

Gözde Tekin

https://doi.org/10.58242/millifolklor.1477940

Abstract

Cities, whose production and consumption activities have undergone major changes with industrializa-tion, were shaped by agricultural and non-agricultural activities. While cities were the places of factoriza-tion, mass production and non-agricultural activities, the countryside remained the place of agriculture and animal husbandry activities. However, despite this differentiation, in countries like Türkiye, where the peasant population is rapidly urbanizing, it has been very difficult to demarcate agricultural activities as belonging to the village or the city. In Türkiye, the relationship between the city and agriculture has not been severed; it has continued in shantytowns and urban peripheries in big cities, and in the gardens of houses and even apartment buildings in small cities. However, these activities are production activities carried out by individual efforts to meet the needs of the family. However, urban agriculture, which is the subject of this article, is the expansion of agricultural production activities from residential gardens to urban spaces and is largely implemented by community members to meet the various needs of a community such as learning, producing, socializing and sharing. The agricultural and traditional production relationship, which fundamentally expresses the connection between humans, nature, and production and was historical-ly associated with rural areas, has increasingly been replaced by urban agriculture and traditional produc-tion relationships in contemporary times. These areas, often referred to as urban gardens, urban orchards, neighborhood orchards, community gardens, etc., offer many cultural as well as agricultural, economic and social benefits. Due to these benefits, they need to be considered as a place of traditional knowledge and the ways of transmitting this knowledge in the city. This article discusses the aspects of urban agricultural practices that can contribute to the safeguarding of intangible cultural heritage. It is known that the measures to be taken against the climate and food crisis are a priority for cities and they are priority spaces in this regard. In this respect, urban gardens are areas that can be associated with many Sustainable Devel-opment Goals, including responsible production and consumption, sustainable cities and communities, and healthy and quality living. On the other hand, they should be evaluated within the framework of the Conven-tion for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage due to their relationship with the use, transmis-sion and preservation of traditional knowledge and community participation. In this respect, this study, through examples from Türkiye and around the world, has addressed many positive functions of urban agriculture such as teaching and passing on traditional knowledge and production methods from generation to generation, developing a sense of community belonging and solidarity, raising awareness about environ-mental awareness and nature conservation, providing urbanites with access to clean and healthy food, contributing to the development of cultural spaces by creating a sharing environment in cities, and making suggestions related to the safeguarding of cultural heritage.

Keywords

Urban agriculture, intangible cultural heritage, sustainable cities, traditional knowledge, Sustainable Development Goals

Somut Olmayan Kültürel Mirasın Aktarımında Kentsel Tarım Uygulamaları

Abstract

Sanayileşme ile üretim ve tüketim faaliyetleri önemli değişikliklere uğrayan kentlerin, kır ve köyden ayrılan yönleri tarım ve tarım dışı faaliyetlerle şekillenmiştir. Kentler; fabrikalaşmanın, seri üretimin ve tarım dışı faaliyetlerin mekânı iken kır ise tarım ve hayvancılık faaliyetlerinin mekânı olarak kalmıştır. Ancak bu ayrışmaya rağmen Türkiye gibi köylü nüfusun hızla kentlileştiği ülkelerde tarımsal faaliyetlerin köy ya da kente ait bir faaliyet olarak sınırlarının çizilmesi oldukça zor olmuştur. Türkiye’de kent ve tarım ilişkisinin tam olarak kopmadığı, büyük kentlerde gecekondu mahallelerinde ve kent çeperlerinde, küçük kentlerde ise konutların bahçelerinde devam ettiği söylenebilir. Ancak bu faaliyetler, bireysel çabalarla yapılan, ailenin kendi ihtiyaçlarını karşılamak için gerçekleştirdiği üretim faaliyetleridir. Oysaki makalenin konusunu oluşturan kentsel tarım; tarımsal üretim faaliyetinin konut bahçelerinden kentsel mekânlara doğru genişledi-ği, bir topluluğun kendi gıdasını üretmesinin yanında öğrenme, sosyalleşme ve paylaşma gibi çeşitli ihtiyaç-larını karşılamak için yine büyük oranda topluluk üyeleri tarafından hayata geçirilen oluşumlardır. Genellik-le kent bahçesi, kent bostanı, mahalle bostanı, topluluk bahçesi gibi isimlerle anılan bu alanlar; tarımsal, ekonomik, sosyal ve kültürel açıdan pek çok fayda barındırır. Bu katkıları dolayısıyla kentte geleneksel bilgi ve bu bilginin aktarım biçimlerinin mekânı olarak ele alınmayı gerektirmektedir. Bu makale de kentsel tarım uygulamalarının somut olmayan kültürel mirasın korunmasına katkı sağlayabilecek yönlerini ele almaktadır. Diğer taraftan kentsel nüfus artışına bağlı olarak artan ihtiyaçların karşılanması noktasında özellikle iklim ve gıda krizine karşın alınacak önemlerin kentler için öncelikli olduğu bilinmektedir. Dolayısıyla kentler, bu krizden en çok etkilenen ve etkilerin azaltılmasında öncelikli mekânlar olarak kabul görmüştür. Bu bakım-dan da kent bahçeleri, sorumlu üretim ve tüketim, sürdürülebilir şehirler ve topluluklar, sağlıklı ve kaliteli yaşam başta olmak üzere pek çok sürdürülebilir kalkınma hedefi ile ilişkilendirilebilecek alanlardır. Diğer taraftan geleneksel bilginin kullanımı, aktarımı, yaşatılması ve topluluk katılımıyla ilişkisi dolasıyla Somut Olmayan Kültürel Mirasın (SOKÜM) Korunması Sözleşmesi çerçevesinde değerlendirilmelidir. Bu doğrul-tuda, çalışmada dünyadan ve Türkiye’den örnekler üzerinden kentsel tarımın geleneksel bilgiyi ve üretim biçimlerini öğretme ve kuşaktan kuşağa aktarma, topluluk aidiyeti ve dayanışma bilincini geliştirme, çevre bilinci ve doğanın korunması konusunda farkındalık yaratma, kentlilerin temiz ve sağlıklı gıdaya erişimini sağlama, kentlerde paylaşım ortamı yaratarak kültürel mekânların gelişimine katkı sunma gibi pek çok olumlu işlevine değinilmiş ve kültürel mirasın korunmasıyla ilişkili önerilerde bulunulmuştur.

Keywords

Kentsel tarım, somut olmayan kültürel miras, sürdürülebilir kentler, geleneksel bilgi, Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri

References

• Bahçeci, Devin. “İklim Değişikliği ve Kent Bahçeleri”. Kent Bahçeleri İstanbul Deneyimi (Ed. Devin Bahçeci). İstanbul: Yeryüzü Derneği Yayınları. 2023: 41-53.
• Bahçeci, Devin. Bir İklim Eylemi Olarak Kent Bahçeleri. İstanbul: Yeni İnsan Yayınları. 2023.
• Çelen, Esen. “Agroekoloji ve Döngüsel Tarım”. Agroekoloji Başka Bir Tarım Mümkün. (Ed. Tayfun Özka-ya, Mesut Yüce Yıldız vd.). İstanbul: Metis Yayınları. 2021: 78-86.
• FAO. The Place of Urban and Peri-Urban Agriculture (UPA) in National Food Security Programmes. Roma: FAO. 2011.
• FAO, Ricolto ve RUAF. Urban and Perı-Urban Agrıculture Sourcebook from Productıon to Food Systems. Rome: FAO and Rikolto. 2022. https://openknowledge.fao.org/server/api/core/bitstreams/0bd766db-e6e7-4e53-860b-248de7e983e8/content (Erişim Tarihi: 4 Eylül 2024).
• İstanbul Kent Konseyi. Tarım Yapan Kent İstanbul: Bugünden Yarına Müşterek Hayatlar. İstanbul. 2021.
• Kayasü, Serap ve Büşra Durmaz. “Türkiye’de Kentsel Tarımın Yapısal ve Oluşumsal Çerçevesi”. İdeal-kent Dergisi 12/34 (2021): 1358-1389.
• Kayasü, Serap, vd. Kentsel Tarım Strateji Belgesi, Çankaya İlçesi Uygulama Örneği. Ankara: Ankara Kalkınma Ajansı Yay. 2020.
• Keleş, Ruşen. Kentbilim Terimleri Sözlüğü. 3. Baskı. İstanbul: İmge Yayınevi. 1980.
• Kunt, Sinan. Küba’da Sürdürülebilir Kent Tarımı (Çev. Cengiz Yücel). İstanbul: Yeni İnsan Yayınları. 2021.
• Oğuz, M. Öcal. Somut Olmayan Kültürel Miras Nedir? 2. Baskı. Ankara: Geleneksel Yayıncılık. 2013.
• Oğuz, M. Öcal. Paldır Kültür Kentleşmeler. Ankara: Geleneksel Yayıncılık. 2020.
• Ölçer Özünel, Evrim. Gelecekten Ödünç Almak: Somut Olmayan Kültürel Miras ve Sürdürülebilir Kalkın-ma. Ankara: Grafiker Yayınları. 2023.
• Özkaya, Tayfun, Fatih Özden. “Agroekoloji: Br Bilim, Bir Uygulama ve Bir Hareket”. Agroekoloji Başka Bir Tarım Mümkün. (Ed. Tayfun Özkaya, Mesut Yüce Yıldız vd.). İstanbul: Metis Yayınları. 2021:17-46.
• UN. Climate change and its possible security implications, Report of the Secretary-General. 2009. https://digitallibrary.un.org/record/667264?v=pdf (Erişim Tarihi: 28 Eylül 2024).
• UN. World Urbanization Prospects. 2014. https://www.compassion.com/multimedia/world-urbanization-prospects.pdf (Erişim Tarihi: 10 Ağustos 2024).
• UN. Yeni Kentsel Gündem. 2017. https://habitat3.org/wp-content/uploads/NUA-Turkish.pdf (Erişim Tarihi: 30 Haziran 2024).
• UN. Dünyamızı Dönüştürmek: Sürdürülebilir Kalkınma İçin 2030 Gündemi. 2015.
• UNESCO. Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi. 2003. https://ich.unesco.org/doc/src/00009-TR-PDF.pdf (Erişim Tarihi: 17 Eylül 2023).
• UNESCO. Hangzhou Declaration. Hangzhou Bildirgesi, Placing Culture at the Heart of Sustainable Deve-lopment Policies. (Sürdürülebilir Gelişme Politikalarının Kalbine Kültürü Yerleştirmek). 2013.
• https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000221238?posInSet=1&queryId=N-EXPLORE-71661765-add0-4c24-aa0e-baa04690a8bd (Erişim Tarihi: 4 Temmuz 2024).
• URL1: https://www.wri.org/insights/rosario-urban-farming-tackles-climate-change (Erişim Tarihi: 20 Eylül 2024).
• URL2: https://bostan.kadikoy.bel.tr/ (Erişim Tarihi: 20 Eylül 2024).
• URL3: https://www.nilufer.bel.tr/kategoriler/tesisler/tarim-uretim- mekanlari/kent-bostanlariLDJHP (Erişim Tarihi: 20 Eylül 2024).
• URL4: https://www.atasehir.bel.tr/haber/180-aile-istanbul-un-gobeginde-ucretsiz-bostan-sahibi-oldu (Erişim Tarihi: 20 Eylül 2024).
• URL5: https://www.cankaya.bel.tr/news/1950/Cankayanin-Kent-Bostani-Acildi/ (Erişim Tarihi: 20 Eylül 2024).
• URL6: https://www.cigdemim.org.tr/?p=12937 (Erişim Tarihi: 20 Eylül 2024).
• URL7: https://www.bugday.org/blog/istanbulta-bir-ekolojik-bahce-modeli/ (Erişim Tarihi: 20 Eylül 2024).
• URL8: https://www.akmerkez.com.tr/terastatarim (Erişim Tarihi: 20 Eylül 2024).
• URL9: https://tohumkumbaram.com.tr/proje-hakkinda/ (Erişim Tarihi: 20 Eylül 2024).
• URL10: https://www.instagram.com/iytebostani?igsh=MW9hbjh0ZzAzaXd1eA== (Erişim Tarihi: 20 Eylül 2024).
• URL11: https://www.instagram.com/tarlatabanbogazici?igsh=YmdwMzIwbjVmcnZv (Erişim Tarihi: 20 Eylül 2024).
• URL12: https://www.instagram.com/odtubostan?igsh=MXM2bWw1NnZkc2EycQ== (Erişim Tarihi: 20 Eylül 2024).
• URL13: https://beykoz.bel.tr/icerik/detay/beykoz-engelsiz-tarim-atolyeleri-nde-ilk-fideler-dikildi/1/n401 (Erişim Tarihi: 20 Eylül 2024).
• URL14: https://www.aa.com.tr/tr/yasam/ozel-ogrenciler-serada-tarimsal-uretim-yapiyor/2757599# (Erişim Tarihi: 20 Eylül 2024).
• URL15: https://agubostan.wixsite.com/website (Erişim Tarihi: 30 Ocak 2024).
• Yıldız, Tuna. “Hızlı Dünyanın Yavaşları: Sakin Şehir, Yavaş Yemek Hareketleri ve Somut Olmayan Kültü-rel Mirasla İlişkiler”. Millî Folklor. 136 (2022): 15-24.