POTANSİYEL ÇOKLU HAVALİMANI SİSTEMİNİN ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 2, 859 - 876, 07.08.2020

Esra Dilmen Tahsin Çetinyokuş

https://doi.org/10.28948/ngumuh.689887

Cited By: 2

Öz

Hava taşımacılığı talebindeki değişim ve hava ulaşımına olan talebin yıldan yıla büyük artışlar göstermesi, havalimanının artan talebi karşılamada zorlanması havalimanı sistemini daha da karmaşık hale getirmektedir. Bu nedenle; havalimanlarının yerleşimi, kapasitesi ve beklenen büyüme gibi konularının değerlendirilmesi bir zorunluluk haline gelmiştir. Bu çalışmada Ankara ilinde mevcut durumda sivil hava trafiğine hizmet veren Esenboğa Havalimanının yanı sıra ikinci bir havalimanı potansiyeli değerlendirilmektedir. Sosyo-ekonomik göstergelerle birlikte, mekânsal planlama, ulaştırma gelişimi, çevresel koruma ve finansal sürdürülebilirlik gibi kriterler havalimanı gelişiminde öne çıkmaktadır. Literatür taraması ve uzmanlarla yapılan görüşmeler sonrasında kriterler uzman anketleri ile belirlenmiş ve ağırlıklandırılmıştır. Anketlerden elde edilen verilere dayanarak çok kriterli karar verme tekniklerinden (ÇKKV) AHP, TOPSİS ve ELECTRE kullanılarak hangi trafik seviyesine kadar Ankara ilinin hava ulaşım talebini mevcut havalimanı ile karşılayabileceği değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV), Çoklu Havalimanı Sistemi, Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP), TOPSİS, ELECTRE

ASSESMENT OF POTENTIAL MULTI-AIRPORT SYSTEMS BY USING MULTIPLE CRITERIA DESICION MAKING METHODS

Öz

Changes in increasing demand for air transport from year to year-forced airports to meet the demand and makes airport system more complicated. Therefore; it becomes compulsory to assess the issues such as location and capacity of airports and expected growth. In this study, a second airport potential is evaluated as well as Esenboğa Airport that currently serves civil air traffic in Ankara. Criteria such as socio-economic indicators, spatial planning, transport development, environmental protection and financial viability stand out in airport development. After literature review and interviews with experts, the criteria were determined and weighted with expert questionnaires. Based on the data obtained from the questionnaires, it was evaluated by using AHP, TOPSİS AND ELECTRE methods from multi-criteria decision making techniques (MCDM) to which traffic level Ankara can meet the air travel demand with the existing airport.

Anahtar Kelimeler

Multi Criteria Decision Making (MCDM), Multi Airport System (MAS), AHP, TOPSIS, ELECTRE

Kaynakça

• A. Graham, “Demand for leisure air travel and limits to growth”, Journal of Air Transport Management, vol. 6, no. 2, pp.109-118, 2000.
• M. Brons,E. Pels, P. Nijkamp, and P.Rietveld, “ Price elasticities of demand for passenger air travel: a meta-analysis”, Journal of Air Transport Management, vol.8, no. 3, pp.165-175, 2002.
• N. Njegovan, “Elasticities of demand for leisure air travel: a system modeling approach”, Journal of Air Transport Management, vol.12, no. 1, pp. 33-39, 2006.
• International Civil Aviaiton Organization (ICAO), “Solid passenger traffic growth and moderate air cargo demand in 2018”. [Online]. Available: https://www.icao.int/Newsroom/Pages/Solid-passenger-traffic-growth-and-moderate-air-cargo-demand-in-2018.aspx . [AccessedApr.25, 2018].
• International Air Transport Association (IATA), “Cautious optimism extends into 2019 – airlines heading for a decade in the black, 2019. [Online]. Available: https://www.iata.org/pressroom/pr/Pages/2018-12-12-01.aspx. [AccessedApr. 25, 2018].
• L.Senn and R. Zucchetti, “Metodologie per valutarel’impatto economico prodotto dagli aeroporti sulla regione di appartenenza, in: Sinatra, A.(ed) Aeroporti e svilluppo regionale. Guerini, Italy, 2001, pp- 50-125.
• G. Siciliano and R. Zucchetti, “L’impatto economico degli aeroportiper il proprio territorio. Il casodi Orio al Serio”, Trasporti &Cultura, vol. 14, pp. 6-25, 2006.
• M. Percoco, “Airport activity and local development: evidence from Italy,” Urban Studies, vol. 47, no.11, pp.2427-2443, 2010.
• V. Fasone, T. Giuffrè, and P. Maggiore, “Multi-airport system as a way of sustainability for airport development: evidence from an Italian case study”, Procedia-Social and Behavioral Sciences, vol. 53, no 3, pp. 96-105, 2012.
• M.N. Postorino and F.G. Pratico, “An application of the multi-criteria decision making analysis to a regional multi-airport system”, Research in Transportation Bussiness& Management, vol. 4, pp. 44-52, 2012.
• P.A. Bonnefoy, R. de Neufville and R.J Hansman, ”Evolution and development of multi-airport systems: A worldwide perspective”, Journal of Transportation Engineering, vol. 136, pp. 1021–1029, 2010.
• D. Zietsman and M. Vanderschuren, “Analytic hierarchy process assessment for potential multi-airport systems- The case of Cape Town”, Journal of Air Transport Management, vol. 36, pp. 41-49, 2014.
• W. Wei, “A new approach to quantify the benefit to air travelers resulting from airport capacity expansion”, Journal of Air Transport Management, vol. 14, no. 1, pp. 47-49, 2008.
• T. Özcan, “A hybrid multi-criteria decision making approach for new destination selection in aviaiton industry”, The Journal of Operation Research, Statistics, Econometrics and Management Information Systems, vol. 6, no. 1, pp. 1-12, 2018.
• M. Bakır ve Ö. Atalık, “Entropi ve Aras yöntemleriyle havayolu işletmelerinde hizmet kalitesinin değerlendirilmesi”, Journal of Business Research Turk. vol. 10(1), pp. 617-638, 2018.
• F.G. Altın, M. Karaatlı, ve İ. Budak, “Avrupa’nın en büyük 20 havalimanının çok kriterli karar verme yöntemleri ve veri zarflama analizi ile değerlendirilmesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, vol. 22, no.4, pp. 1049-1064, 2017.
• R.Neufville, “Management of multi-airport systems: A development strategy,” Journal of Air Transport Management, vol. 2, no. 2, pp. 99-110, 1995.
• R. Neufville, “Amsterdam Multi-airport System Policy Guidelines”, Cambridge, U.S.A: Massachusetts Institute of Technology, pp. 6-10, 1995.
• B.Yılmaz, “Ekipman Seçimi Problemi İçin Bulanık PROMETHEE Ve 0-1 Hedef Programlama Yöntemlerinin Bütünleşik Kullanımı,” Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 2010, pp.34.
• K. Yaralıoğlu, “Performans değerlendirmede analitik hiyerarşi prosesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, vol.16, no.1, pp. 129-142, 2001.
• M. Saat, “Çok amaçlı karar vermede bir yaklaşım: analitik hiyerarşi yöntemi”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, vol. 2, no.2, pp. 149-162, 2000.
• B.E. Hacıköylü, “Analitik hiyerarşi karar verme süreci ile Anadolu Üniversitesinde beslenme ve barınma yardımı alacak öğrencilerin belirlenmesi,” Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir, 2006, pp.21-38.
• J. Razmi, H. Rahnejat, and M.K Khan, “The new concept of manufacturing “DNA” within an analytic hierarchy process-driven expert System”, European Journal of Innovation Management, vol. 3, no. 4, pp. 199-211, 2002.
• T.L. Saaty, “Decision making with the analytic hierarchy process,” International. Journal of Services Sciences, vol. 1, no. 1, pp. 83-98, 2008.
• M. Dağdeviren ve T. Eren, “Tedarikçi firma seçiminde analitik hiyerarşi prosesi ve 0-1 hedef programlama yöntemlerinin kullanılması,” Gazi Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Dergisi, vol. 16, no. 2, pp. 41-52, 2001.
• A.A. Supçiller ve O. Çapraz, “Ahp-Topsis yöntemine dayalı tedarikçi seçimi uygulaması,” İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, vol.13, pp.1-22, 2011.
• M. Toksarı, “Analitik hiyerarşi prosesi yaklaşımı kullanılarak mobilya sektörü için Ege Bölgesi’nde hedef pazarın belirlenmesi”, Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, vol. 14, no. 1, pp. 172-180, 2007.
• F. Urfalıoğlu, T. Genç, “Çok kriterli karar verme teknikleri ile Türkiye’nin ekonomik performansının Avrupa birliği üye ülkeleri ile karşılaştırılması”, Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, vol. 35, no. 2, pp. 329-360, 2013.
• E. Triantaphyllou, B. Shu, S. Nieto Sanche and T. Ray, “Multi-criteria decision making: An Operations research approach,” Encyclopedia of Electrical and Electronics Engineering, (J.G. Webster, Ed.), John Wiley&Sons, New York, vol. 15, pp.175-186, 1998.
• İ. Ertuğrul ve N. Karakaşoğlu, “Electre ve bulanık AHP yöntemleri ile bir işletme için bilgisayar seçimi,” Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, vol. 25, no. 2, pp. 23-41, 2010.
• M. Karacasu, “Kent içi toplu taşıma yatırımlarının değerlendirilmesinde karar destek modeli (Electre yöntemi) kullanımı,” In Proc. 7. Ulaştırma Kongresi, 2007, pp.155-164.
• N. Ömürbek, M. Karaatlı ve T. Yetim, “Analitik hiyerarşi sürecine dayalı TOPSIS ve VIKOR yöntemleri ile adım üniversitelerinin değerlendirilmesi”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Dr. Mehmet YILDIZ Özel Sayısı, pp. 189-207, 2014.
• J.S. Miller and L.D. Evans, “Divergence of potential state-level performance measures to assess transportation and land use coordination,” Journal of Transport and Land Use, vol. 4, no. 3, pp. 81–103, 2011.
• D. Zietsman, “Western Cape Airport analysis – A multi-criteria assessment of the development of a new airport versus the expansion of an existing airport in a majör metropolitan area, Thesis, Faculty of Engineering and The Built Environment Centrefor Transport Studies, University of Cape Town, 2013.
• Victoria Transport Policy Institute, “Victoria Transport Policy Institute: Transportation cost and benefit analysis.” (Second edition). Canada: VTPI, 2011, pp.5.
• The World Bank Social Development Department, “Social analysis in transport projects: Guidelines for incorporating social dimensions into bank-supported project”. Washington: The World Bank, 2006, pp.4-38.
• Council of Europe, “The European conference of ministers responsible for regional/spatial planning (CEMAT)”. Slovenia: Council of Europe, 2003, pp.401-410.
• E. Fleuti, “Local air quality: A growing concern to airport management,”.Journal of Airport Management, vol. 2, no. 2, pp. 115-119, 2008.
• International Civil Aviation Organisation (ICAO),”Airport Planning Manual. (Second edition, part 1)”.Canada: ICAO,1987, pp. 42.
• M.N. Postorino, F.G. Praticò, “An application of the multi-criteria decision making analysis to a regional multi-airport System”, Research in Transportation Business & Management, vol. 4, no. 1, pp. 44–52, 2012.
• T.L. Saaty, K.P. Kearns, Analytical Planning: The Organization of Systems. Oxford: Pergamon, 1985.
• S. Dumanoğlu ve E. Nuray, “İMKB’de işlem gören teknoloji şirketlerinin mali performans ölçümü”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, vol. 48, pp. 101-111, 2010.