BITHYNIA BÖLGESİ KALPE LİMANI

Year 2014, Issue: 22, 117 - 154, 01.05.2014

Erdoğan Aslan

Abstract

Antik Kalpe Limanı’na ait kalıntılar; Antik Çağ Bithynia Bölgesinin Karadeniz
sahilinde, günümüzde ise Kocaeli İli, Kandıra ilçesine bağlı Kerpe Beldesinde
bulunmaktadır. “Kalpe Limanı” (κάλπη) adıyla ilk olarak antik çağ kaynaklarından Ksenophon’un Anabasis’inde anılmıştır. Günümüzde ise bu Limana ait
mendirek blokları Kerpe Koyu’nun kuzey ucunda bulunan alan içerisinde kısmen
karada çoğunlukla ise sualtında dağılım gösterir ve yaklaşık 80 m. uzunluğunda ve
36 m. eninde bir alana dağılmış durumdadır. Ancak kıyıdaki ana kayada oluşturulan blok yatağına oturtulmuş duvar sırası halinde devam eden beş blok in-situ olarak
korunmuştur ve kıyıda bulunan çay bahçesinin çevre duvarı altında ise mendireğe
ait bloklar yine in-situ olarak görülebilmektedir. Kerpe koyunun kuzeydoğu ucunda
bulunan liman kalıntısı ana karanın denize çıkıntı yapan ucuna kuzeydoğu-güneybatı doğrultulu inşa edilmiştir. Kalpe limanı büyük oranda bütünlüğünü koruyamamış olmasına karşın eldeki veriler ışığında, mimarisi, yapım tekniği ve yaklaşık
ölçüleri hesaplanabilen bir limandır. Mendireğin inşa edildiği alanın ve mendireğin
doğrultusunun, bölgedehâkim olan kuzey rüzgârlarını engelleyerek antik çağ gemilerine hem barınak hem de yükleme boşaltma olanağı sunduğu anlaşılmaktadır. Ait
olduğu dönem, bulunduğu konum, yapım tekniği ve plan şeması açısından gerek
antik çağ Karadeniz Limanları gerekse antik çağ limanları için önemli bir örnek
olan mendireğin eldeki veriler doğrultusunda büyük oranda restitüsyonu yapılabilmektedir

Keywords

Karadeniz, Bithynia, Antik Liman, Kalpe, Mendirek, Pozzolona.

Port of Kalpe in the Bithynian Region

Abstract

The ancient port of Kalpe is located in the Black Sea coast of Bithynia (in the
Kocaeli Province, Kandıra town of Kerpe). “Kalpe Harbour” (κάλπη) was initially
mentioned in the Anabasis of Xenophon. Today, the blocks of the breakwater construction are distributed in the north end of the Bay of Kerpe and are partially on
land being mostly submerged; they are spread over a wide area of approximately
80 m. in length and 36 m. in width. However, five in situ stone blocks rest on the
bedrock on the shore; furthermore the breakwater blocks under the sourrounding
wall of the modern teahouse on the shore are also in situ. This port in the northeastern end of the Kerpe bay was constructed in the protruding end of the mainland
in northeast - southwest direction. Although not well preserved, in the light of
available data the architecture, building techniques and the approximate measures
of the port of Kalpe can be calculated. The area of construction and the run of the
breakwater was planned to serve the loading and unloading of ancient ships by
preventing the prevailing northern winds in the region and offering shelter at the
same time. In terms of the period to which it belongs, its location and its building
technique this port forms an important example for the ancient ports and for the
ports of the Black Sea where as the restitution of its breakwater can be largely
undertaken in line with the available data.

Keywords

Black Sea, Bithynia, Ancient Port, Kalpe, Mole, Pozzolona.