الدولة المدنية وموقف الإسلام منها

Year 2018, , 19 - 39, 27.06.2018

Ahmet Muhammed Said Al Saadi

https://doi.org/10.17120/omuifd.405373

Abstract

شاع بعد سقوط الخلافة العُثمانيَّةِ مصطلحُ الدولة
المدنيَّة بين الباحثين العرب ـ إسلاميين وعلمانيين ـ وزادت حدَّة النقاش حول هذا
المصطلح بعد ما جرى في السنوات الأخيرة من تغيرات مفاجئة في عالمنا العربي، وأودُّ
في هذا المقال عرض أهمِّ مقوِّمات هذه الدولة في الفكر الغربي والعربي، وتحديد
الموقف الإسلاميِّ منها، لأصل من خلال ذلك إلى نتيجة تحكم على هذا المفهوم ومكانه
من السياسة الشرعيَّة الإسلاميَّة. وسأمهِّد لذلك ببيان معنى الدولة وتطورها في
الفكر الغربي، ثم سأستعرض أهمَّ مقومات الدولة المدنيَّة التي يكاد يجمع عليها
الباحثون، لأبيِّن أين تتفق وأين تختلف مع الرؤية الإسلاميَّة.

Keywords

الدولة المدنية, المواطنة, حقوق الإنسان, التداول السلمي للسلطة, العلمانية

The Civil State and the Islamic Attitude towards it

Abstract

After the fall of the Ottoman Caliphate, the
term "civil state" has become popular among Islamist and secularist
Arab scholars, and the debate on this term became more acute after recent
changes in the Arab world during the past few years. In this article, I would
like to present the most crucial elements of this state in Western and Arab
thought, and specify the Islamic attitude towards it in order to get to the
result that would analyze this concept and its position in the Islamic legal
policy. Also, I will discuss this statement by clarifying the meaning of the
state and its development in Western thought, and then review the most
significant elements of the civil state, which have almost been agreed upon by
researchers, to show where they agree or disagree in terms of the Islamic
vision.   

Keywords

Civil State, Citizenship, Human Rights, Peaceful Transformation of Power, Secularism

Sivil Devlet ve İslam'ın Bu Konuya Bakışı

Abstract

Osmanlı hilafetinin yıkılışından sonra Arap
yazarları –İslami ya da seküler eğilimli Arap yazarları– tarafından sivil
devlet teriminin kullanımı yaygınlık kazanmış; Arap âleminde son yıllarda
aniden meydana gelen olaylardan sonra da bu terim etrafında tartışma dozu
epeyce yükselmiştir. Bu makalede Arap ve Batı düşüncesinde sivil devletin en önemli
unsurlarını ve İslam’ın bu konuya bakışını ele almayı hedeflemekteyiz.
Böylelikle; temelde İslami hukuk siyasetinin konuya bakışını irdelemek
istemekteyiz. Çalışmamızın başında devlet
olgusunun manasına ve Batı dünyasındaki fikri gelişmelerine değinilecektir.
Daha sonra da neredeyse çoğu araştırmacının üzerinde ittifak ettikleri sivil
devletin en önemli unsurlarını incelenerek, bunların İslâm devlet mefhumuna
yönelik bilgilerle ne derece uyuşup uyuşmadığı inceleme konusu yapılacaktır.   

Keywords

Sivil Devlet, İnsan Hakları, Otoritenin Barışçıl Uygulamaları, Sekülarizm

References

• Abdullatif, Samir Müeyyid, el-Muvatane ve İşkaliyyetüha fi Zılli’d-Devleti’l-İslamiyye, Mecelletü’l-Fırat, s. 7, 2011.
• Ed-Darukutni, Ali bin Ömer, Sünenü’d-Darikutni, Müessesetü’r-Risale, 2004.
• Ed-Diyaru’l-Londoniyye, el-Üsüsü’n-Nazariyye li’d-Devleti’l-Medeniyye beyne Thomas Hobies ve Jhon Look, yayın tarihi: 10/05/2012, .http://www.aldiyarlondon.com.
• El-Buhari, Muhammed bin İsmail, el-Cami’u’s-Sahih, Beyrut, Daru Tavkı’n-Necat, 1424 h.
• El-Cevheri, İsmail bin Hammad, es-Sıhah (Tacü’l-Lüğati ve Sıhahi’l-Arabiyyeti), Beyrut, Daru’l-İlmi li’l-Melayin, 1987.
• El-Cezire net, Beyne’l-Muvataneti ve’l-Muhassa, yayın tarihi: 21/6/2013, http://www.aljazeera.net.
• El-Ensari, Ahmed Buışrin, Mefhumu’d-Devleti’l-Medeniyye fi’l-Fikri’l-Ğarbiyyi ve’l-İslami, el-Merkezu’l-Arabiyyi li’l-Ebhasi ve’d-Dirasetü’s-Siyasat, 2014.
• El-Hakim, Muhammed bin Abdullah, el-Müstedrek ‘ala’s-Sahiheyni, Beyrut, Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1990.
• El-Maverdi, Ali bin Muhammed bin Habib, el-Ahkami’s-Sultaniyye, el-Kuveyt, Daru ibn Kuteybe, 1989.
• Es-Sallabi, Ali, eş-Şura faridatun İslamiyye, el-Kahire, Müessesetü İkra, 2009.
• Eş-Şafii, Muhammed bin İdris, el-Ümm, Beyrut, Daru’l-Marife, 1990.
• Eş-Şatıbi, İbrahim bin Musa, el-Muvafakat, Daru ibn Affan, 1997.
• Eş-Şerif, Muhammed bin Şakir, ed-Devletü’l-İslamiyye veyne’d-Diniyyeti ve’l-Medeniyye, Mecelletü’l-Beyan, s.283, (Cumada’l-Ahire 1432h):22.20,
• Et-Tirmizi, Muhammed bin İsa, sünenü’t-Tirmizi, Beyrut, Daru’l-Ğarbi’l-İslami, 1998.
• Hadi, Riyad Aziz, Mine’l-Hizbi’l-Vahid ile’t-Taaddüdiyye, Bağdat, Daru’ş-Şuuni’s-Sekafiyyeti’l-Amme, 1995.
• Ileyyan, İbrahim Halil, ed-Devleti’d-Diniyye ve’d-Devleti’l-Medeniyye, sunum; Beytü’l-Makdis III. Sempozyumu, 2012.
• İbn Asakir, Ali bin el-Hasan bin Hibetullah, Tarihu Dımeşk, Beyrut, Daru’l-Fikr, 1995.
• İbn Ebi Şeybe, Abdullah bin Muhammed bin İbrahim, El-Musannaf, Beyrut: Daru’l-Fikr, 1994. . İbn Hişam, Abdulmelik, es-Siretü’n-Nebeviyye, Mustafa es-Sekka vd, 1955.
• İbn Manzur, Muhammed bin Mukrim, Lisanu’l-Arab, Beyrut, Daru Sadır, 1414 h.
• İlaf, john Look ve’t-Tesamuh, yayın tarihi: 23/12/2012, http://elaph.com Kıssatu’l-İslam, Divanu’l-Mezalim fi’l-Asri’l-İslamiyye, yayın tarihi: 16/5/2010 , https://islamstory.com.
• Kur’an-ı Kerim.
• Look, Jhoon, Makaletani fi Hukmi’l-Medeni, terc; Macid Fahri, Beyrut, el-Lecnetü’d-Devliyye li’t-Tercemeti’r-Revai’, 1959.
• Merkezü Afak li’d-Dirasati ve’l- Buhus, Mefhumu’l-Muvatanati ve ‘Alakatihi bi’l-İntima, yayın tarihi: 30/06/2011. https://aafaqcenter.com
• Mustafa İbrahim vd, el-Mu’cemü’l-Vasit, el-Kahire, Mecme’i’l-Lüğati’l-Arabiyye, 2004.
• Müslim bin el-Haccac, Sahih-i Müslim, Beyrut, Daru İhyai’t-Türasi’l-Arabiyy, tarihsiz.
• Naci, İzzo Abdulkadir, Eseri’t-Temayüzi’l-İçtima’i fi Ademi’l-İstikrari’s-Siyasiyyi fi’d-Devleti, Mecelletü’l-Hivari’l-Mütemeddin, s. 2190, 13/2/2008, 10.9.
• Zeydan, Abdülkerim, Ahkamu’z-Zimmiyyin ve’l-Müste’minin, Beyrut, Müesse-setü’r-Risale, 1982.
• Zurakıt Muhammed, makale; el-Hürriyye beyne Manzumetey el-Kıyemi’d-Diniyyeti ve’l-Maddiye, kitap; el-Hürriyye, KKıraetün fi Mürtekezatü-ha’l-İslamiyye, Beyrut, Müntede’l-Fikri’l-Lübnani, 2010.