Avanos’un (Nevşehir) kuzeybatısında yüzeyleyen Karahıdır plütonik ve subvolkanik kayaçları, Orta Anadolu Granitoyidleri içerisinde yer alır. İri K-feldispat kristalleri ile porfirik doku sunan subvolkanik kayaçlar orta-kaba taneli plütonik kayaçları keserek bölgeye yerleşmiştir. Benzer mineral içeriğine sahip olan bu kayaçlar ortoklaz, plajiyoklaz, kuvars, amfibol ve biyotit mineralleri içerir. Mineral kimyası sonuçlarına göre plajiyoklazlar andezin–albit–anortoklaz (Ab57-98), biyotitler Fe’li biyotit (annit–siderofillit) ve amfibol ise Mg-Fe’li hornblent (magnesiohastingsit–ferropargasit) bileşimindedir. Hornblent ve biyotit bileşimleri subalkalen–alkalen magma karakterini yansıtır. Minerallerin jeotermobarometrik sonuçları, Karahıdır plütonu ve subvolkanik kayaçların 0,41-1,91 kbar basınç (P) ve 692-804 °C sıcaklık (T) koşullarında kristalleştiğini göstermiştir.
Jeokimyasal olarak, Karahıdır plütonu kuvars siyenit, Karahıdır subvolkaniti ise dasit porfir andezit porfir ve trakiandezit porfir bileşimindedir. Yüksek toplam alkali (K2O+Na2O) içeriği, Fe-indeksi, büyük iyon yarıçaplı (BİYE: Rb, Sr, Ba, K) ve nadir toprak element (NTE) içerikleri ve düşük Co, Ni, Sc bolluğu, düşük CaO/Al2O3 oranı ve düşük Mg# değerleri ile karakteristiktir. Kayaçlar şoşonitik, alkali-kalsik ila alkalen, metaluminyum ila peraluminyum arasında bileşimleri sergiler. Kondrite normalize edilmiş NTE diyagramında, örnekler hafif nadir toprak elementlerce (HNTE) zenginleşmiş (La/Ybn=16,33–29,80) bir desen ve negatif-Eu [(Eu/Eu*)n=0,39–0,66] anomalisi sunar. Kayaçlar, ilksel mantoya göre bazı BİYE (Rb, K ve Th gibi) ve NTE zenginleşirken yüksek çekim alanlı elementlerce (YÇAE; Nb, Zr ve Ti gibi) fakirleşmiştir. Karahıdır plütonik ve subvolkanik kayaçları yitim bileşeni taşıyan çarpışma sonrası gelişmiş alüminyumlu A-tipi granit özelliklerini gösterir. Plütonik ve subvolkanik kayaçlar önemli kıta kabuğu bileşeni içeren litosferik ve astenosferik mantodan türemiştir.
Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi
ABAP21F22
Bu çalışma, birinci yazarın yüksek tezinden üretilmiştir. Araştırma, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi tarafından ABAP21F22 nolu proje kapsamında desteklenmiştir. Ayrıca, Nevşehir ili Avanos-Gülşehir ilçeleri civarında yürütülen, “Orta Anadolu Bölgesi Radyoaktif Hammadde Aramaları” Projesi kapsamında yapılan etüt ve sondaj çalışmalarına ait verilerden yararlanılmıştır. Yazarlar, katkılarından dolayı kurumlara teşekkür ederler.
Karahıdır plutonic and subvolcanic rocks exposed to the northwest of Avanos (Nevşehir) are included in the Central Anatolian Granitoids. Subvolcanic rocks presenting porphyritic texture with coarse K-feldspar crystals were emplaced in the region by cutting into the medium-coarse grained plutonic rocks. These rocks, which have similar mineral content, contain orthoclase, plagioclase, quartz, amphibole and biotite minerals. According to the results of mineral chemistry, plagioclases are in andesine-albite-anorthoclase (Ab57-98), biotites are in Fe biotite (annite-sideophyllite), and amphibole are in Mg-Fe hornblende (magnesiohastingsite-ferroparhasite) compositions. Hornblende and biotite compositions represent a subalkaline–alkaline magma character. The geothermobarometric results of the minerals indicated that the Karahıdır pluton and subvolcanic rocks crystallized under the 0.41-1.91 kbar pressure (P) and 692-804 °C temperature (T) conditions.
Geochemically, Karahıdır pluton and subvolcanic rocks have quartz syenite and dacite porphyry, andesite porphyry and trachyandesite porphyry compositions. They are characterized by high total alkali (K2O+Na2O) content, Fe-index value, large ion lithophile (LIL: Rb, Sr, Ba, K) and rare earth (REE) element content and low abundances of Co, Ni and Sc and a low CaO/Al2O3 ratio and low Mg# value. The rocks exhibit shoshonitic, alkali-calcic to alkaline, metaluminous to peraluminous and ferroan in composition. In the chondrite normalized REE diagram, samples exhibit enrichment of light rare earth elements (LREE) with a pattern (La/Ybn=16.33–29.80) and negative-Eu [(Eu/Eu*)n=0.39–0.,66] anomaly. The rocks are relative to the primary mantle, enriched in some large ion lithophile (LIL; Rb, K and Th) and rare earth elements (REE), while depleted in field strength elements (such as HFSE; Nb, Zr, and Ti). The Karahıdır pluton and subvolcanic rocks show typical post-collisional aluminum A-type granite features bearing subduction component. Plutonic and subvolcanic rocks derived from the lithospheric and asthenospheric mantle, which contains an important continental crust component.
ABAP21F22
Primary Language | Turkish |
---|---|
Subjects | General Geology |
Journal Section | Research Article |
Authors | |
Project Number | ABAP21F22 |
Publication Date | April 30, 2023 |
Submission Date | November 30, 2022 |
Acceptance Date | February 4, 2023 |
Published in Issue | Year 2023 |
Yazım Kuralları / Instructions for Authors / http://www.jmo.org.tr/yayinlar/tjb_yazim_kurallari.php
Etik Bildirimi ve Telif Hakkı Devir Formu / Ethical Statement and Copyrighy Form / https://www.jmo.org.tr/yayinlar/tjb_telif_etik_formlar.php