Ms 6.8 19 Nisan 1938 Akpınar (Kırşehir) Depreminin Coulomb Gerilme Analizi

Year 2011, Volume: 54 Issue: 3, 81 - 92, 01.12.2011

Uğur Temiz , Y. Ergun Gökten

Abstract

Deprem bakımından sakin bir bölge olarak bilinen Orta Anadolu bölgesinin çeşitli kesimlerinde geçmişte yıkımlara neden olmuş depremler meydana gelmiştir. Bu depremlerden biri olan 19 Nisan 1938 Akpınar (Kırşehir) depremi (Ms 6.8) Kırşehir’in doğusunda KB-GD doğrultusunda uzanan Seyfe Fay Zonu’nun kuzeybatısında yer alan Akpınar segmentinde meydana gelmiştir. 19 Nisan 1938 depreminden sonra yapılan jeolojik ve jeofizik çalışmalar sonucu elde edilen verilerin kullanılmasıyla, bu depreme ait Coulomb gerilme modeli oluşturulmuş ve Seyfe Fay Zonu üzerinde gerilme artışı meydana gelen bölgeler belirlenmiştir. Coulomb gerilme modeline göre, Seyfe Fay Zonu’nu oluşturan segmentler üzerinde 0.137-4.5 bar arasında değişen gerilme artışları olduğu, bu gerilme artışlarının Seyfe Fay Zonu içerisindeki yerleşim yerleri olan Keskin (Kırıkkale) ve Boztepe (Kırşehir) ilçelerinin olduğu alanlarda olduğu belirlenmiştir. 

Keywords

19 Nisan1938 Akpınar (Kırşehir) depremi, Coulomb gerilme modeli, Seyfe Fay Zonu

References

• Akgün, F., Akay., E. ve Erdoğan, B. 2002. Tertiary Terrestrial to Shallow Marine Deposition in Central Anatolia: A
• Arni, P. 1938. Kırşehir, Keskin ve Yerköy zelzelesi hakkında. MTA Enst. yayını, Seri B, 1.
• Birgili, Ş., Yoldaş, R. ve Ünalan, G. 1975. Çankırı–Çorum havzasının jeolojisi ve petrol olanakları. MTA Rap. No: 5621, Ankara (yayımlanmamış).
• Chinery, M.A.,1963. The stress changes that accompany strike slip faulting. Bull. Seismol. Soc. Am., 53, 921-932.
• Çakır, Z., A. Barka, E. Evren, 2003. Coulomb stress interactions and the 1999 Marmara Earthquake sequence, Turkish Journal of Earth Sciences, 12, 91-103.
• Eyidoğan, H., Utku, Z., Güçlü, U. and Değirmenci, E., 1991. Türkiye Büyük Depremleri Makro-sismik Rehberi (1900-1988). İstanbul Teknik Üniversitesi Maden Fakültesi Jeofizik Mühendisliği Bölümü, İstanbul.
• Görür, N. 1981. Tuz Gölü-Haymana havzasının stratigrafik analizi. Türkiye Jeol. Kur. 35. Bilimsel ve Teknik Kurultayı, İç Anadolu’nun Jeolojisi Simpozyumu.
• Harris, R.A. ve Simpson, R.W., 1992. Changes in static stress on southern California faults after the 1992 Landers
• Harris, R.A., 1998. Stress triggers, stress shadows and implications for seismic hazards, J. Jeopys. Res., 103, 24347-24358.
• Hubert, A., King, G.C.P., Armijo, A., Meyer, B. and Papanastassiou, D., 1996. Fault re-activation, stress interaction and rupture propagation of the 1981 Corinth earthquake sequence, Earth Planet. Sci. Lett., 142, 573-585.
• Jackson, J. ve Mckenzie, D., 1984. Active tectonics of the AlpineHimalayan Belt between western Turkey and Pakistan. Geophysical Journal of Royal Astronomical Society 77, 185-264.
• King, G.C.P., Stein, R.S. ve Lin, J., 1994. Static stress changes and the triggering of earthquakes, Bull. Seis. Soc. Am., 84, 935–953.
• King, G.C.P.ve Cocco, M., 2000. Fault interaction by elastic stress changes: new clues from earthquake sequences, Adv. Geophys., 44, 1–38.
• King, G.C.P., Hubert-Ferrari, A., Nalbant, S., Meyer, B., Armijo, R. ve Bowman, D., 2001. Coulomb interactions and the 17 August 1999 Izmit, Turkey earthquake, C. R. Acad. Sci. Paris, Sciences de la Terre et des planètes, 333, 557-570.
• Koçyiğit, A., 2003. Orta Anadolu’nun genel Neotektonik Özellikleri ve Depremselliği. Haymana-Tuzgölü-Ulukışla Basenleri Uygulamalı Çalışma, TPJD, Özel sayı:5, s.1-26.
• Lorenzo-Martín, F, Roth, F., Wang, R., 2006. Elastic and inelastic triggering of earthquakes in the North Anatolian Fault zone. Tectonophysics, p.271–289.
• Nalbant, S.,S., McCloskey, J., Steacy, S., Barka, A., A., 2002. Stress accumulation and increased seismic risk in eastern Turkey. Earth and Planetary Science Letters 195 291-298.
• Nalbant, S.S, Mc Closkey, J. and Steacy, S., 2005. Lessons on the calculation of static stress loading from the 2003 Bingol, Turkey earthquake. Earth And Planetary Scıence Letters, 235 (3-4). pp. 632-640.
• Nalbant, S.S., Hubert, A., King, G.C.P., 1998. Stress coupling between earthquakes in northwest Turkey and the North Aegean Sea. J. Geophys. Res., 103 24469-24486.
• Parejas, E., Pamir, H. N., 1939. 19 Nisan 1938 Orta Anadolu yer deprenmesi (Le tremblement de terre du 19 avril 1938 en Anatolie Centrale). İstanbul Üniversitesi Jeoloji Enstitüsü Neşriyatı, No 5, Şubat 1940, 11 s. İst. Üniv, Fen. Fak. Yayınl., seri B., cilt IV, no. 3/4.
• Salomon-Calvi, W. ve Kleinsorge, H., 1940. 19 Nisan 1938 tarihli Kırşehir zelzelesi ve zelzele mıntakalarında inşaat ile iskan hususunda jeolojik teklifler. In (Ed: W. SalomonCalvi) Türkiyedeki zelzelelere müteallik etüdler. Maden
• Seymen, İ., 1981. Kaman (Kırşehir) dolayında Kırşehir masifinin stratigrafisi ve metamorfizması. TJK Bült., 24, 2, 101108.
• Seymen, İ., 1985. Kırşehir masifi metamorfitlerinin jeoloji evrimi. Türkiye Jeol. Kur., Ketin Simpozyumu, 133-148.
• Stein, R.S., King, G.C.P. and Lin, J., 1992. Change in failure stress on the southern San Andreas fault system caused by the 1992 magnitude=7.2 Landers earthquake, Science, 258, 1328-1332.
• Stein, R.S., King, G.C.P. and Lin, J., 1994. Stress triggering of the 1994 M=6.7 Northridge, California earthquake by its predecessors, Science, 256, 1432-1435.
• Stein, R.S., Barka, A., Dieterich, J.H., 1997. Progressive failure on the North Anatolian fault since 1939 by earthquake stress triggering. Geophys. J. Int., 128, 594-604.
• Şenel, M., 2002. Geological map of Turkey at 1:500.000 scale, Kayseri sheet, Mineral Research and Exploration Institute of Turkey Publications, Ankara.
• Temiz, U., 2004. Kırşehir Dolayının Neotektoniği ve Depremselliği (Neotectonics and seismicity of the Kırşehir region). Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, 104 p. (yayınlanmamış).
• Temiz, U., Gökten, E., Eikenberg, J., 2009. U/Th dating of fissure ridge travertines from the Kırşehir region (Central
• Toda, S., Stein, R. S., Reasenberg, P. A. ve Dieterich, J. H., 1998. Stress transferred by the Mw=6.9 Kobe, Japan, shock: Effect on aftershocks and future earthquake probabilities, Journal of Geophysical Research, 103, 24543-24565.
• Wessel, P. and Smith, W. H. F., 1998. New, improved version of Generic Mapping Tools released, EOS Trans. Amer.