EĞİTİMİN SİYASAL İŞLEVİ; 7. SINIF SOSYAL BİLGİLER DERS KİTABI

Year 2022, Volume: 12 Issue: 3, 1447 - 1467, 28.09.2022

Özgür Türk , Sadık Kartal

https://doi.org/10.24315/tred.988818

Abstract

Bu araştırmanın amacı 7. Sınıf sosyal bilgiler ders kitabının eğitimin işlevlerinden biri olan siyasal işlev açısından incelemektir. İncelemeye konu olan kitap halen Milli Eğitim Bakanlığına (MEB.) bağlı okullarda okutulmakta olup Eğitim Bilişim Ağından (EBA) edinilmiştir. Doküman incelmesi yoluyla veriler elde edildikten sonra veriler içerik analizi tekniği kullanılarak analiz edilmiştir. Verilerin analizi sonucunda kategori, tema ve kodların yer aldığı bir tablo oluşturulmuştur. Oluşturulan tabloda en çok tekrar edilme sırasına göre Osmanlı Devleti, Türkiye Cumhuriyeti Devleti, Devletin sağladığı imkânlar, Türkiye’nin dünya üzerindeki etkisi ve gücü, Türk İslam Dünyası ile Anayasal hak ve özgürlükler kategorileri ortaya çıkmıştır. Osmanlı devleti kategorisi altında Osmanlı devletinin olumlu yönleri ele alındığı fakat Osmanlı Devletinin son dönemlerinden bahsedilmediği söylenebilir. Devletin sağladığı imkânlar kategorisi altında Türkiye Cumhuriyeti Devletinin vatandaşları için sağladığı imkânlar üzerinde özellikle eğitim ve sağlık alanında yapılan iyi uygulamalar üzerinde durulmuştur. Türkiye’nin dünya üzerindeki etkisi ve gücü kategorisinde Türkiye’nin ekonomik açıdan çok güçlü olduğu vurgulanırken Türk İslam Dünyası kategorisinde ise İslamofobi ve Türk İslam bilim insanlarının bilime yaptığı önemli katkılardan bahsedilmektedir. Ayrıca anayasal hak ve özgürlükler kategorisinde ise Türkiye’nin eşitlikçi, adil ve demokratik bir ülke olduğu ifade edilmektedir. Bu bulgular ışığı altında eğitimin siyasal işlevinin daha çok "meşrulaştırma" ve "toplumsal birlikteliğin sağlanması" yönünde kullanıldığı anlaşılmaktadır.

Keywords

7. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı, Eğitimin Siyasal İşlevi, Doküman Analizi

References

• A.A. (2021, Ocak 21). Bakan Gül: Türkiye Cumhuriyeti bir hukuk devletidir, burada kanunlar, kurallar, usuller işler, Dünya.com.tr. https://www.dunya.com/gundem/bakan-gul-turkiye-cumhuriyeti-bir-hukuk-devletidir-burada-kanunlar-kurallar-usuller-isler-haberi-607819 adresinden erişilmiştir. (Erişim Tarihi:17/06/2021)
• A.A. (2021, Haziran 5). Cumhurbaşkanı Yardımcısı Oktay'dan çiftçilere 'tarım desteği' çağrısı. Hürriyet.com.tr. https://www.hurriyet.com.tr/gundem/cumhurbaskani-yardimcisi-oktaydan-ciftcilere-desteklerden-faydalanma-cagrisi-41825959 adresinden erişilmiştir. (Erişim Tarihi:10/06/2021)
• Akın, U. & Arslan, G. (2014). İdeoloji ve Eğitim: Devlet-Eğitim İlişkisine Farklı Bir Bakış. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 81-90.
• Alkan, T. & Ergil, D. (1980). Siyaset psikolojisi. Ankara: Turhan Kitabevi.
• Althusser, L. (2008). İdeoloji ve devletin ideolojik aygıtları. İstanbul: İthaki Yayınları.
• Bailey, K. (1987). Methods of social research. (3. Ed.). London: Collier Macmillan Publishers.
• Başkale, H. (2016). Nitel araştırmalarda geçerlik, güvenirlik ve örneklem büyüklüğünün belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(1), 23-28.
• Başkaya, F. (2012). Eğitim Neye Yarar? http://www.ozguruniversite.org/index.php?option= com_content& view=article&id=456:eitim-neye-yarar-&catid=12:guenluek&Itemid=8 adresinden erişilmiştir. (Erişim Tarihi:12/05/2021)
• Candan, H. & Işık, M. (2019). İdeolojik devletin siyasal toplumsallaşma aracı olarak okulun işlevi: kavramsal bir analiz. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(3), 567-585.
• Creswell, J. W. (2003). Research design: qualitative, quantitative and mixed methods approaches. California: Sage Publications. Çetin, H. (2001). Devlet, ideoloji ve eğitim. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 25(2), 201-211.
• DHA. (2012, Şubat,2 ). Dindar gençlik yetiştireceğiz. https://www.hurriyet.com.tr/gundem /dindar-genclik-yetistirecegiz-19825231 adresinden erişilmiştir. (Erişim Tarihi:07/04/2021)
• Ertürk, S. (1973). Eğitimde program geliştirme. Ankara: Yelkentepe Yayınları.
• Eryılmaz Ballı, F. & Kartal, S. (2020). Eğitimin siyasal işlevi; sosyal bilgiler ders kitabı örneği. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(1), 36-49.
• Fidan, N. & Erden, M. (1993). Eğitime giriş. Ankara: Meteksan A.Ş.
• Gutek, G. L. (2019). Eğitime felsefi ve ideolojik yaklaşımlar. Nesrin Kale (Çev.). Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Hoşgörür, V. & Taştan, N. (2007). Eğitimin işlevleri. Demirel, Ö. & Kaya, Z. (Ed.), Eğitim Bilimine Giriş (s. 281-316) içinde. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• İnal, K. (1996). Eğitimde ideolojik boyut. Ankara: Doruk Yayıncılık.
• İnal, K. (1998). Türkiye’de ders kitaplarında demokratik ve milliyetçi değerler-27 Mayıs ve 12 Eylül askeri müdahale dönemlerine ilişkin bir inceleme (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• İnal, K. (2004). Eğitim ve İktidar. Ankara: Ütopya Yayınları.
• Kartal, S. (2018). İktidardaki okul; eğitimin politik işlevi. İstanbul: Pales.
• Kayaalp, F. (2015). İdeoloji - vatandaşlık ilişkisi bağlamında 1923 - 1950 Türkiye’sinde sosyal bilgiler kapsamındaki ders kitaplarının incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Kazancı, M. (2006). Althusser, ideoloji ve ideoloji ile ilgili son söz. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 67-93.
• Kızıloluk, H. (2007). Ekonominin eğitimin amaçları ve içeriği üzerindeki etkileri. C. Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 8(1), 21-30.
• Korkmaz, F. (2019). Eğitim ve Eğitim ve İdeoloji. Kutlu Yayımevi.
• Küçüker, E. (2019). Eğitimin Yönetsel Temelleri. Tanrıöğen, A. & Sarpkaya, R. (Ed.), Eğitim Bilimine Giriş (s. 155-182) içinde. Ankara: Anı.
• Lincoln, Y. S. & Guba, E. G. (1985). Naturalistic inquiry. Beverly Hills, CA: Sage.
• McLaren, P. (1989). Life in Schools, An Introduction to Critical Pedagogy in the Foundations of Education, New York: Longman.
• MEB (2018). 2023 Eğitim vizyonu. http://2023vizyonu.meb.gov.tr/doc/2023_EGITIM_VIZYONU.pdf adresinden erişilmiştir. (Erişim Tarihi:14/07/2021)
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Sage.
• Özyurt, E. (2014). Ortaöğretimde vatandaşlık bilincinin oluşmasında TC İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük dersinin rolü (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) Gazi Üniversitesi Eğitim, Ankara.
• Parlak, İ. (2005). Türkiye’de İdeolojî-Eğitim İlişkisi: Erken Cumhuriyet Dönemi Tarih ve Yurt Bilgisi Ders Kitapları Üzerine Bir İnceleme. (Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Saylık, F. (2016). Eğitim, medya ve ideoloji: eğitim kurumları reklamlarının gösterge bilimsel incelemesi (Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Şen, H. (2002). Din ve iktidar: ortaöğretim kitaplarında yaşam dünyası (Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniveristesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Şimşek, U., Küçük, B. & Topkaya, Y. (2012). Cumhuriyet dönemi eğitim politikalarının ideolojik temelleri. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7(4), 2809-2823.
• Şişman, M. (2007). Eğitim bilimine giriş. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• T.C.CUMHURBAŞKANLIĞI (2019). Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi 70. Yıl Kutlama Töreninde Yaptıkları Konuşma. https://www.tccb.gov.tr/konusmalar/353/112446/ankara-universitesi-ilahiyat-fakultesi-70-yil-kutlama-toreninde-yaptiklari-konusma adresinden erişilmiştir. (Erişim Tarihi:22/05/2021)
• Tezcan, Z. (2019). Eğitimin siyasal temelleri. Sönmez, V. (Ed.), Eğitim Bilimine Giriş (s.289-306) içinde. Ankara: Anı.
• Ünsal S. ve Korkmaz, F (2018). Eğitim ve sosyoloji ilişkisi. S. Ünsal ve A. Çetin (Ed.), Eğitim sosyoloji içinde (s. 35-58). Ankara: Nobel Yayınları.
• Ünsal, S. & Gökdaş, A. (2020). Eğitimin işlevlerinin gerçekleşme düzeyinin öğretmen algılarına göre incelenmesi. Cumhuriyet International Journal of Education, 9(4), 1133-1157.
• Wach, E. (2013). Learning about qualitative document analysis. https://opendocs.ids.ac.uk/opendocs/bitstream/handle/20.500.12413/2989/PP%20InBrief%20 13%20QDA%20FINAL2.pdf?sequence=4. Adresinden erişilmiştir. (Erişim Tarihi:24/07/2021)
• Yalçınkaya, Y. (2015). Adalet ve kalkınma partisi eğitim politikaları (Yüksek Lisans Tezi). Zirve Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Yapıcı, M. (2006). İdeoloji ve eğitim. Journal of Human Sciences, 8(1), 1-8.
• Yavuz, M. (2019). Eğitim ile ilgili temel kavramlar. Sönmez, V. (ed.), Eğitim Bilimine Giriş (1-26) içinde. Ankara: Anı.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (9. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2018). Nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Yıldız, R. (1995). Eğitim sistemimizin şekillenmesinde ideolojinin yeri (Yüksek Lisans Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.