ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN ÇEVRİMİÇİ MAHREMİYET FARKINDALIKLARININ BELİRLİ ETKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2021, Cilt: 25 Sayı: 1, 147 - 162, 05.04.2021

Emel Karadaş , Mehmet Kara

Öz

İnternetin yaygınlaşması ve yaşamın bir parçası haline gelmesiyle sürekli çevrimiçi ulaşılabilir olma durumu mahremiyet problemini oluşturmaktadır. Çevrimiçi mahremiyet kavramı internete bilgi toplamak, görüş bildirmek ve eğlence gibi amaçlarla bağlanan kişilerin bu süreçte bilgilerinin korunması için alınabilecek tedbirler olarak ifade edilebilir. Bu araştırmanın amacı üniversite öğrencilerinin çevrimiçi mahremiyet farkındalıklarının bireysel ve müdahale faktörleri açısından incelenmesidir. Araştırma yöntemini nedensel-karşılaştırmalı desen oluşturmaktadır. Araştırmanın çalışma grubunun oluşturulmasında uygun örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Türkiye’de iki devlet üniversitesinden farklı bölümlerde öğrenim görmekte olan 552 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırma verileri, demografik bilgi formunun yanı sıra Çevrimiçi Mahremiyet Farkındalığı, Dijital Okuryazarlık ve Sanal Ortam Kişiler Arası Güven ölçekleri ile toplanmıştır. Bu çerçevede toplanan veriler üzerinde; betimsel analizler, t-testi, anova, korelasyon ve regresyon analizleri kullanılarak incelenmiştir. Araştırma sonucuna göre; üniversite öğrencilerinin çevrimiçi mahremiyet farkındalıkları, dijital okuryazarlık düzeyleri ve sanal ortam kişiler arası güven düzeylerinin yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Üniversite öğrencilerinin çevrimiçi mahremiyet farkındalıklarının, cinsiyet ve eğitim gördükleri bölümün bilişimle ilgili olup olmaması açısından farklılaşmadığı görülmüştür. Bununla birlikte çevrimiçi mahremiyet farkındalığı ile dijital okuryazarlık, sanal ortam kişiler arası güven, yaş, internet kullanım yılı ve mobil cihaz kullanım yılı arasında pozitif ve anlamlı ilişkiler olduğu; çevrimiçi mahremiyet farkındalığı ile sosyal medya kullanım yılı arasında anlamlı bir ilişki olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Yapılan regresyon analizine göre ise çevrimiçi mahremiyet farkındalığını yordayan tek değişkenin dijital okuryazarlık olduğu tespit edilmiştir. Araştırma sonucunda ulaşılan bulgular ilgili alanyazına göre tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çevrimiçi Mahremiyet Farkındalığı, Üniversite öğrencileri, Dijital Okuryazarlık, Sanal Ortam Kişiler Arası Güven

INVESTIGATION OF UNIVERSITY STUDENTS’ ONLINE PRIVACY AWARENESS IN TERMS OF CERTAIN FACTORS

Öz

The desire to be continuously available online has caused the problem of online privacy as a result of the widespread use of the internet and its common integration into the daily life. Online privacy could be stated as precautions to protect the information of the people who connect the internet for such aims as information search, expression of opinions, and entertainment. The purpose of this study is to investigate online privacy awareness of the university students in terms of certain factors. The causal-comparative research design was employed for this aim. Convenience sampling strategy was used to select the participants. The participants are 552 university students enrolled in diverse programs at two public universities in Turkey. The data were collected through online privacy awareness scale, digital literacy scale, and virtual interpersonal trust scale. The data were analyzed through descriptive statistics, independent samples t-test, analysis of variance, Pearson’s correlation and regression analyses. The findings indicated that the university students’ scores were high in terms of online privacy awareness, digital literacy, and virtual interpersonal trust. The findings also showed that no difference was observed in terms of gender and whether their departments are related with information technology or not. In addition, the significant positive correlations were observed among online privacy awareness, digital literacy, virtual interpersonal trust, age, duration of the internet usage, and mobile device usage. However, the regression analysis revealed that digital literacy is the only factor significantly predicting online privacy awareness. The obtained findings were discussed based on the related literature.

Anahtar Kelimeler

Online privacy awareness, University students, Digital literacy, Virtual interpersonal trust

Kaynakça

• Acılar, A., & Mersin, S. (2015). Üniversite Öğrencilerinin Facebook Kullanımı İle Mahremiyet Kaygısı Arasındaki İlişki. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(54), 103-114.
• Acılar, A., Olgun, H., & Görür, A. (2015). Kamu Çalışanlarının İnternet’te Mahremiyet Kaygısı: Bursa İlinde Bir Çalışma (Privacy Concerns of Public Employees on the Internet: A Study İn Bursa). İşletme ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 2(3), 334-347.
• Agosto, D. E., & Abbas, J. (2017). “Don’t be dumb—that’s the rule I try to live by”: A closer look at older teens’ online privacy and safety attitudes. New Media & Society, 19(3), 347-365.
• Aslanyürek, M. (2015). İnternet güvenliği ve çevrimiçi gizlilik alanlarında yaşanan sorunlar: İnternet ve sosyal medya kullanıcılarının internet güvenliği ve çevrimiçi gizlilik ile ilgili kanaatleri ve farkındalıkları üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aslanyürek, M. (2016). İnternet Ve Sosyal Medya Kullanıcılarının İnternet Güvenliği Ve Çevrimiçi Gizlilik İle İlgili Kanaatleri ve Farkındalıkları. Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 3(1), 80-106.
• Balay, R., Kaya, A., & Çevik, M. N. (2014). Öğretmenlerin İnternete Yönelik Tutumları Ve Eğitsel İnternet Kullanım Öz–Yeterlik İnanç Düzeyleri. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 1(23), 16-31.
• Barkuş, F. & Koç, M. (2019). Dijital mahremiyet kavramı ve ilgili çalışmalar üzerine bir derleme. Bilim, Eğitim, Sanat ve Teknoloji Dergisi (BEST Dergi), 3(1), 35-44.
• Boerman, S. C., Kruikemeier, S., & Zuiderveen Borgesius, F. J. (2018). Exploring motivations for online privacy protection behavior: Insights from panel data. Communication Research. 0. 0 (2018), 1–25.
• Büchi, M., Just, N., & Latzer, M. (2017). Caring is not enough: the importance of Internet skills for online privacy protection. Information, Communication & Society, 20(8), 1261-1278.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2017). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Pegem: Ankara. Caudill, E. M., & Murphy, P. E. (2000). Consumer online privacy: Legal and ethical ıssues. Journal of Public Policy & Marketing, 19(1), 7-19.
• Cho, H., Lee, J. S., & Chung, S. (2010). Optimistic bias about online privacy risks: Testing the moderating effects of perceived controllability and prior experience. Computers in Human Behavior, 26(5), 987-995.
• Cho, H., Rivera-Sánchez, M., & Lim, S. S. (2009). A multinational study on online privacy: global concerns and local responses. New media & society, 11(3), 395-416.
• Choi, H., Park, J., & Jung, Y. (2018). The role of privacy fatigue ın online privacy behavior. Computers In Human Behavior, 81, 42-51.
• Çakır, H., Özüdoğru, G., Bozkurt, Ş. B., & Hava, K. (2015). Öğretmen Adaylarının Sosyal Ağ Sitelerinde Gizlilik Farkındalıklarının İncelenmesi. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(2). 235-249
• Çaycı, B., & Karagülle, A. E. (2014). X Kuşağından Z Kuşağına Değişen Mahremiyet Algısı. In International Trends and Issues in Communication & Media Conference (pp. 190-196).
• Çetinkaya, L., Güldüren, C., & Keser, H.(2017). Öğretmenler İçin Bilgi Güvenliği Farkındalık Ölçeği (BGFÖ) Geliştirme Çalışması. Milli Eğitim Dergisi, 46(216), 33-52.
• Davis, K., & James, C. (2013). Tweens' conceptions of privacy online: implications for educators. Learning, Media and Technology, 38(1), 4-25.
• De Wolf, R. (2019). Contextualizing how teens manage personal and interpersonal privacy on social media. New Media & Society (erken görünüm).
• Eroğlu, Ş. (2018). Dijital Yaşamda Mahremiyet (Gizlilik) Kavramı ve Kişisel Veriler: Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü Öğrencilerinin Mahremiyet ve Kişisel Veri Algılarının Analizi. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 35(2), 130-153.
• Furnell, S., & Phippen, A. (2012). Online privacy: A matter of policy. Computer Fraud & Security, 2012(8), 12-18.
• Hofstra, B., Corten, R., & van Tubergen, F. (2016). Understanding the privacy behavior of adolescents on Facebook: The role of peers, popularity and trust. Computers in Human Behavior, 60, 611-621.
• Işık, T. (2018). Dijital Bir İletişim Kanalı Olarak Sosyal Medya. Bilim Kurulu, 137-156.
• Jordaan, Y., & Van Heerden, G. (2017). Online privacy-related predictors of facebook usage intensity. Computers In Human Behavior, 70, 90-96.
• Kalaman, S.(2017). Yeni medya ve mahremiyetin dönüşümü: Facebook Türkiye örneği. Uluslararası Hakemli İletişim Ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 14(1),1-19.
• Kara, M. (2013). Siber Saldırılar – Siber Savaşlar ve Etkileri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Bilgi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul
• Karaarslan, E., Demir, M., & Fetah, V. (2016). Akıllı Telefonlarda Gizlilik ve Mahremiyet: Durum Saptaması ve Öneriler. 18. Akademik Bilişim Konferansı, Aydın.
• Karslıoğlu, F. (2014). Toplumsal Denetim Aracı Olarak İnternetin Dönüşümü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Bilgi Üniversitesi, İstanbul
• Korkmaz, K., Vergili, M., & Töngel, E. (2019). Üniversite Öğrencilerinin Çevrimiçi Mahremiyet Farkındalık Düzeylerinin İncelenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Uluslararası 100.Yıl Eğitim Sempozyumu, Samsun.
• Korucu, A. T., & Çakır, H. (2015). Dinamik web teknolojileri ile geliştirilen işbirlikli öğrenme ortamını kullanan öğretmen adaylarının görüşleri. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2015(19), 221-254.
• Kozan, M. (2018). Bilgisayar ve öğretim teknolojileri eğitimi bölümü öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık düzeyleri ve siber zorbalığa ilişkin duyarlılıklarının incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Lankton, N. K., McKnight, D. H., & Tripp, J. F. (2017). Facebook privacy management strategies: A cluster analysis of user privacy behaviors. Computers in Human Behavior, 76, 149-163.
• O'Brien, Deirdre, & Torres, Ann M. (2012). Social networking and online privacy: Facebook users' perceptions. Irish Journal Of Management, 31(2), 63-97.
• Oz, M. (2014). Sosyal Medya Kullanımı Ve Mahremiyet Algısı: Facebook Kullanıcılarının Mahremiyet Endişeleri Ve Farkındalıkları. Yaşar Üniversitesi Dergisi, 9(35), 6099-6260.
• Park, Y. J. (2013). Digital literacy and privacy behavior online. Communication Research, 40(2), 215-236.
• Saeri, A. K., Ogilvie, C., La Macchia, S. T., Smith, J. R., & Louis, W. R. (2014). Predicting Facebook users’ online privacy protection: Risk, trust, norm focus theory, and the theory of planned behavior. The Journal of social psychology, 154(4), 352-369.
• Seigneur, J.M. and Jensen, C.D. (2004) ‘Trading Privacy for Trust’. Lecture Notes in Computer Science, 2995, pp. 39–107.
• Strauss, J., & Rogerson, K. S. (2002). Policies for online privacy in the united states and the European Union. Telematics And Informatics, 19(2), 173-192.
• Taddicken, M. (2014). The ‘privacy paradox’in the social web: The impact of privacy concerns, individual characteristics, and the perceived social relevance on different forms of self-disclosure. Journal Of Computer-Mediated Communication, 19(2), 248-273.
• Takçı, H., & Canbay, P. (2017). Kişisel verilerin korunmasında öznitelik tabanlı gizlilik etki değerlendirmesi yöntemi. Gazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 32(4). 1301-1310.
• TÜİK(2019). Bilgi toplumu istatistikleri. http://www.tuik.gov.tr adresinden alınmıştır.
• Türkoğlu, H. S., & Doğan, B. Ö. (2018). Sosyal medya üzerinden okurun değişimi ve bilgi güvenirliği. Erciyes İletişim Dergisi, 5(4), 371-385.
• Türten, E. (2018). Yüksek Lisans Öğrencilerinin Sosyal Medyada Mahremiyet Algısı: Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Örneği. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (29. Özel Sayısı), 143-162.
• Tüzün, İ. K. (2007). Güven, örgütsel güven ve örgütsel güven modelleri. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2007(2), 93-118.
• Usta, E. (2012). Virtual environment ınterpersonal trust scale: Validity and reliability study. Turkish Online Journal of Educational Technology, 11(3), 393-402.
• Usta, E. (2013). Analysis of the reliability of individuals in virtual media in terms of some variables. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 83, 650-654.
• Usta, E. (2015). Sanal ortamlarda bireylerin güvenirliğinin, internet bağımlılık durumlarına göre incelenmesi. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 5(2), 107-125
• Usta, E., Korkmaz, Ö., & Kurt, I. (2014). The examination of individuals’ virtual loneliness states in Internet addiction and virtual environments in terms of inter-personal trust levels. Computers in Human Behavior, 36, 214-224.
• Üstündağ, M. T., Güneş, E., & Bahçivan, E. (2017). Dijital okuryazarlık ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması v e fen bilgisi öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık durumları. Eğitim ve Gelecek Dergisi, 12, 19-29.
• Wu, Y., Lau, T., Atkin, D. J., & Lin, C. A. (2011). A comparative study of online privacy regulations in the US And China. Telecommunications Policy, 35(7), 603-616.
• Yabancı, C., Figen, A., & Ulutaş, E. (2018). Çevrimiçi mahremiyet kaygısı ve duygusal zekâ arasındaki ilişkinin incelenmesi. İstanbul Üniversitesi İletişim Bilimleri Dergisi, 54, 191-218.
• Yüksel, M. (2003). Mahremiyet Hakkına Ve Bireysel Özgürlüklere Felsefi Yaklaşımlar. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, 64(1), 275–298