Öğretmenlerin örgütsel depresyon ve mesleki tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişki

Year 2015, , 29 - 42, 30.07.2015

Mahmut Sağır

https://doi.org/10.19128/turje.181133

Abstract

Bu çalışmada okul örgütünde depresyon ve tükenmişlik arasındaki ilişkiyi tespit etmek
amaçlanmıştır. Araştırmanın yöntemi, öğretmenlerinin mesleki tükenmişlik ve örgütsel
depresyonları arasındaki ilişkiye ait mevcut durumu ortaya koymayı amaçladığından ilişkisel
tarama modelinde desenlenmiştir. Araştırmanın örneklemini evrenden basit tesadüfî örnekleme
yöntemi ile belirlenen ve ilk ve orta okullarda görev yapan 276 öğretmen oluşturmaktadır.
Araştırmada öğretmenlerinin mesleki tükenmişliklerini belirlemek amacıyla Maslach ve
Jackson (1981) tarafından geliştirilen Maslach Tükenmişlik Ölçeği, örgütsel depresyon
düzeylerinin belirlenmesi amacıyla Sezer (2011) tarafından geliştirilen “Örgütsel Depresyon
Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmada telde edilen verilerin analizi sonucu ilköğretim okulu
öğretmenlerinin tükenmişlik düzeyleri ile örgütsel depresyon düzeyleri arasında pozitif
doğrusal ilişki olduğu tespit edilmiştir. Bir başka ifadeyle örgütsel depresyon arttıkça
tükenmişlik düzeyinin de arttığı gözlenmiştir.

Keywords

Öğretmen, Örgütsel Depresyon, Tükenmişlik

The Relationship between teachers’ perceptions for organizational depression and burnout levels

Abstract

The aim of this study is to reveal the relationship between organizational depression and burnout level of teachers. This study is designed with survey method of quantitative data research methodology. Our study group consists of 276 teachers from Kahramanmaraş province of Turkey. Maslach Burnout Inventory Questionnaire (Maslach and Jackson, 1981) and Organizational Depression Scale (Sezer, 2011), are used as data collecting tools. As a result of analysis on the data collected within this study, organizational depression and teachers’ perceptions of burnout has been defined and it has been found that there is positive linear relation between these two parameters. From these findings and results, it has been observed that when organizational depression rises, burnout level of teachers also rises. So that some recommendations have been made. There is difference between teachers who teach at primary schools and those at high schools, while there is none in terms of burnout. There is medium level relationship between teachers’ perceptions of organizational depression and their burnout levels.

Keywords

Teacher, Organizational Depression, Burnout

References

• Akın, U., Koçak, R. (2007). Öğretmenlerin sınıf yönetim becerileri ile iş doyumları arasındaki ilişki. Kuram Ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 51, 353-370.
• Ardıç, K., Polatçı, S. (2009). Tükenmişlik sendromu ve madalyonun öbür yüzü işle bütünleşme. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 32, 22-46.
• Aslantaş, A. (2001). Emniyet teşkilatında depresyon kaynakları ve yönetimi Nevşehir uygulaması. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi. Sakarya.
• Aydın, İ. (2012). Örgütsel depresyon kaynakları ve yönetimi: Yozgat emniyet müdürlüğü bünyesinde bir uygulama. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bozok Üniversitesi. Yozgat.
• Bakan, İ.,Taşlıyan, M., Taş, F., ve Aka, N. (2014). Örgüt depresyonu ve iş tatmini arasındaki ilişki; bir üniversitedeki akademisyenler üzerinde alan araştırması. KSÜ İİBF Dergisi. 1, 296-325.
• Balcı, A. (1985). Eğitim yöneticisinin iş doyumu. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi. Ankara
• Baltaş, A., Baltaş, Z. (1998). Depresyon ve başa çıkma yolları. İstanbul: Remzi Kitabevi
• Beck. A.T. Ve Alford. B.A. (2009). Depression: causes and treatment. (Second Edition). Pensylvania, University Of Pensylvania Press.
• Bilchik, G. S. (2000). Organizational depression. Hospitals & Health Networks. 74 (2), 34-38.
• Cemaloğlu, N., Erdemoğlu Şahin, D. (2007). Öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeylerinin farklı değişkenlere göre incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi. 15(2), 465-484.
• Çağlar, Ç. (2011). Okullardaki örgütsel güven düzeyi ile öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi. 11(4), 1827-1847.
• Çavuşoğlu, İ. (2005). Endüstri meslek liselerinde çalışan öğretmenlerin tükenmişlik düzeyleri ile bazı kişisel değişkenler arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Çevik. A., Volkan, V.D. (1993). Depresyonun psikodinamik etiyolojisi. Depresyon Monografları Serisi, 109-122.
• Davis, K. (1995). İşletmelerde insan davranışı (Çev. Kemal Tosun vd). İstanbul. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Yayını No: 199.
• Dolunay, A..Piyal, B. (2003). Öğretmenlerde bazı mesleki özellikler ve tükenmişlik. Kriz Dergisi. 11(1). 35-48.
• Girgin, G., Baysal, A. (2005). Tükenmişlik sendromuna bir örnek. Zihinsel engelli öğrencilere eğitim veren öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni. 4(4). 172-187.
• Gonzalez-Roma, V., Schaufeli, W.B., Bakker, A.B., Velloret S. (2006). Burnout and work engagement independents factors or opposite poles? Journal of Vocational Behavior. 6, 165-174.
• Griffin, M. L., Hogan, N. L., Lambert, E. G., Tucker-Gail, K. A., ve Baker, D. N. (2009). Job involvement, job stress, job satisfaction and organizational commitment and the burnout of correctional staff. Criminal Justice and Behavior. 37(2), 239-255.
• Gültekin, E., Ekici, N., Tepe, F. (2011). Terör mağduru polislerde travma sonrası depresyon bozukluğu belirtilerinin değerlendirilmesi. Uluslararası Güvenlik ve Terörizm Dergisi. 2(1), 25-36.
• Işıkhan, V. (2004). Çalışma hayatında stres ve başa çıkma yolları. Ankara: Sandal Yayınları.
• Karasar,. N. (1995). Bilimsel araştırma yöntemi. kavramlar. ilkeler. Ankara: 3A Araştırma Eğitim Danışmanlık Ltd.
• Kayabaşı, Y. (2008). Bazı Değişkenler Açısından Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişlik Düzeyleri. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2, 190-212.
• Khan, JH., Schneider,. K.T., Jenkins-Henkelman, T.M., Moyle, L.L. (2006). Emotional social support and job burnout among high school teachers: is it all due to dispositional affectivity? Journal of Organizational Behavior. 27, 793-807.
• Kırılmaz, A.Y., Çelen, Ü., Sarp, N. (2003). İlköğretimde çalışan bir öğretmen grubunda tükenmişlik durumu araştırması. İlköğretim Online. 2 (1), 2-9.
• Koçak, R. (2009). Okul yöneticilerinin mesleki tükenmişlik düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 19( 1), 65- 83.
• Koşar, D., Yalçınkaya, M. (2013). Öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışlarının yordayıcıları olarak örgüt kültürü ve örgütsel güven. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi. 19(4), 603-627.
• Luthans, F. (1994). Organizational Behavior. Newyork: Mcgraw_Hill. Inc.
• Maslach, C., Jackson, S.E. (1981). The measurement the experienced burnout. Journal of Occupational Behavior. 2. 99-113.
• Miller, K. I., Ellis, B. H., Zook, E. G., Lyles, J. S. (1990). An integrated model of communication stress and burnout in the workplace. Communication Research. 17(3), 300-326.
• Oshagbemi, T (2000). Gender differences in the job satisfaction of university teachers’. Women in Management Rewiev. 15 (7), 331-343.
• Özipek, A. (2006). Ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerde mesleki tükenmişlik düzeyleri ve nedenleri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Trakya Üniversitesi. Edirne.
• Özkaya, H. (2006). Yatılı ilköğretim bölge okulu ve ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerinin öğretmen görüşleri açısından karşılaştırılması. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Polat, S., Ercengiz, M., Tetik, H. (2012). Öğretmenlerin mesleki tükenmişliklerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 1(1), 152-173.
• Robbins, S.P., Judge, T.A. (2012). Örgütsel davranış. ( Ed. İnci Erdem). . Ankara. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Sağır. M.. Ercan. O.. Duman. A.. Bilen. K. (2014). Matematik öğretmenlerinin mesleki tükenmişlik ve iş tatmin düzeyleri arasındaki ilişki. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 11 (27), 277-294.
• Sarpkaya, R. (2000). Liselerde çalışan öğretmenlerin iş doyumu: Manisa ili örneği. Ortadoğu Amme İdaresi Dergisi. 33 (3), 121- 123.
• Seyhan, N. (2007). Halk-polis karşılaşmasında depresyon faktörü stad örneği uygulaması. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Sakarya Üniversitesi. Sakarya.
• Sezer, S. (2011). Örgüt depresyonu ölçeğinin geliştirilmesi ve psikometrik niteliklerinin belirlenmesi. İş-Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi. 13(1), 39-50.
• Sezgin, F., Kılınç, A. Ç. (2012). İlköğretim okulu öğretmenlerinin mesleki tükenmişlik düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Journal of Kırşehir Education Faculty. 13(3).
• Stordeur, S., D'hoore, W., Vandenberghe, C. (2001). Leadership, organizational stress, and emotional exhaustion among hospital nursing staff. Journal of Advanced Nursing. 35(4), 533-542.
• Tan, N. (2003). Anadolu Lisesi Öğretmenlerinin İş Doyumunu Etkileyen Etmenler. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Taşdan. M.. Ve Tiryaki. E. (2008). Özel ve devlet ilköğretim okulu öğretmenlerinin iş doyumu düzeylerinin karşılaştırılması. Eğitim ve Bilim. 33(147), 54-70.
• Visser, M. R., Smets, E. M., Oort. F. J., De Haes, H. C. (2003). Stress, satisfaction and burnout among dutch medical specialists. Canadian Medical Association Journal. 168(3), 271-275.
• Vural, B. (2004). Yetkin- İdeal- Vizyoner Öğretmen. İstanbul: Hayat Yayınları.
• Westman, M., Etzion, D. (2001). The impact of vacation and job stress on burnout and absenteeism. Psychology& Health. 16(5), 595-606.
• Yazıcı, K., Avcı, E. (2011). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin mesleki tükenmişlik durumlarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi. 1(4), 29-37.
• Yıldız, S., Yıldız, S.E.(2009). Bullying ve depresyon arasındaki ilişki : Kars ilindeki sağlık çalışanlarında bir araştırma. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 8(15),133-150.
• Yıldız, E. (2012). Mesleki tükenmişlik ve rehber öğretmenler üzerine bir araştırma. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 33(2), 37-61.
• Yirik, Ş., Ören, D., Ekici, R. (2014). Dört ve beş yıldızlı otel işletmelerinde çalışan personelin örgütsel stres ve örgütsel tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkilerin demografik değişkenler bazında incelenmesi. Journal of Yasar University. 9(35), 6099-6260.