KÜLTÜREL VE MEKÂNSAL FARKLILIK BAĞLAMINDA KİMLİK İNŞASI: NİĞDE ÖRNEĞİ

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 10, 697 - 725, 24.10.2022

Derya Ağbaba

https://doi.org/10.32953/abad.1150909

Cited By: 1

Öz

Niğde, Orta Anadolu Bölgesinde coğrafi olarak farklı kültürlerin kesiştiği bir lokasyona sahiptir. Yerli kültürün yanısıra 1924 Lozan Anlaşmasına ek olarak uygulanan nüfus mübadelesiyle Balkanlardan gelen mübadil kültür de ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada Niğde şehrinde ikamet etmekte olan mübadiller ve yerliler olmak üzere iki, Niğde’nin bir mübadil (Yeşilburç), bir yerli (Kırkpınar), bir de her iki topluluğun birlikte yaşadığı (Taşlıca), toplamda üç köy örneklem grubu seçilerek; bu toplulukların kimlik inşa dinamikleri anket ve görüşme yöntemleriyle ölçülmeye çalışılmıştır. Mekân kültürün yaşatıldığı ve dolayısıyla kimliğin inşa edildiği yerdir. Ayrıca kimlik ve kültür kavramları da bireysel ve toplumsal yaşantıda iç içe bulunmaktadır. Bu nedenle “kimlik” kavramsallaştırması mekân ve kültür ile ilişkisel olarak ele alınmıştır. Kimlik inşasında ait olunan kültür grubunun, etkileşimde bulunulan sosyal çevrenin ve ikamet edilen yerleşim yerinin son derece etkili olduğu tespit edilmiştir. Aynı kültürel özelliklere sahip toplulukların kimlik inşasında mekânsal farklılığın etkisi bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Kimlik, Kültür, Mekân, Mübadil, Niğde.

Teşekkür

Bu makale, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Coğrafya Anabilim Dalı, Prof. Dr. Nurettin Özgen danışmanlığında hazırlanan “Çokkültürlü Toplumlarda Mekân, Kimlik ve Aidiyet Dinamikleri: Niğde Örneği” isimli doktora tezinden üretilmiştir. Çalışmaya değerli katkılarını sunan hocalarım Prof. Dr. Nurettin Özgen’e ve Doç. Dr. Nilüfer Köşker’e teşekkürü borç bilirim.

Kaynakça

• AKKAŞ İbrahim, Küreselleşme Sürecinde Kimlikler. Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyoloji Anabilim Dalı, Elazığ 2008.
• ALTUNOĞLU Mustafa, Kimliğin Modern İnşaı, Kimlik Politikaları ve Türkiye’de Kimlik Tartışmaları. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Siyaset ve Sosyal Bilimler Anabilim Dalı, Ankara 2009.
• ASSMANN Jan, Kültürel Bellek. Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik, Ayrıntı Yayınları, İstanbul 2015.
• BERNARDO Fátima, PALMA-OLİVEİRA José Manuel, Place Identity: A Central Concept in Understanding Intergroup Relationships in the Urban Context, H. Casakin, F. Bernardo (ed.), The Role of Place Identity in the Perception, Understanding, and Design of Built Environments içinde, Bentham Books, 2012, ss. 35-46.
• BİLGİN Nuri, Sosyal Psikoloji Sözlüğü Kavramlar, Yaklaşımlar, 3. Baskı, Bağlam Yayınları, İstanbul, 2016.
• BURKE Peter J., TULLY Judy C., “The Measurement of Role Identity”, Social Forces, 55(4), (1977), ss. 881-897.
• DEAUX Kay, Enacting Social Identity: Maintaining Stability and Dealing With Change, S. Stryker (Ed.), Self and Affect In Society içinde, 1993.
• HARVEY David, Sosyal Adalet ve Şehir, Çev. Mehmet Moralı, Dördüncü Baskı, Metis Yayınları, İstanbul 2013.
• HOGG Michael A., ABRAMS Dominic, Social Identifications: A Social Psychology of Intergroup Relations and Group Processes, Taylor ve Frances/Routledge, Florence, KY, US 1988.
• HOGG Michael A., ABRAMS Dominic, Social Motivation, Self-Esteem and Social Identity, D. Abrams ve M. A. Hogg (Ed.), Social İdentity Theory: Constructive And Critical Advances içinde, Springer-Verlag, New York (1990), ss. 28-47.
• LEFEBVRE Henri, Mekânın Üretimi, Çev. I. Ergüden, Sel Yayıncılık, İstanbul 2014.
• MEŞE Gülgün, Çeşitli Sosyo-Kültürel Gruplarda Kültürel veya Sosyal Kimlik Olgusunun İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Psikoloji Anabilim Dalı, İzmir 1991.
• ÖZGEN Nurettin, Kimlik-Toplumsal Eşitsizlik ve Ayrımcılık, N. Özgen, (Ed.), Sosyal Coğrafya içinde, Pegem Akademi, Ankara 2018, ss. 109-171.
• PAREKH Bhikhu, Kimliğin Mantığı, F. Mollaer (Ed.), Kimlik Politikaları Tanınma, Özdeşlik ve Farklılık içinde, Doğu Batı Yayınları, Ankara 2014, ss.53-76.
• SEVER Ramazan, Niğde’nin Coğrafi Özellikleri, Niğde Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Niğde İl Özel İdaresi, Tekten Matbaa, Niğde 2014.
• SOLAK Sevcan GÜLEÇ, Mekân Kimlik Etkileşimi ve Kentsel Mekândaki Tezahürleri, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2014.
• SÖZEN Edibe, “Sosyal Kimlik Kavramı’nın Sosyolojik ve Sosyal Psikolojik Bir İncelemesi”, Sosyoloji Konferansları Dergisi, 23 (1991), ss. 93-108.
• STETS Jan E., BURKE, Peter J., “Identity Theory and Social Identity Theory”, Social Psychology Quarterly, 63/3 (2000) ss. 224-237.
• STRYKER Sheldon, Identity Theory: Developments and Extensions, K. Yardley ve T. Honess (Ed.), Self and Identity: Psychological Perspectives içinde John Wiley & Sons., New York, NY 1987, ss. 89-103.
• STRYKER Sheldon, SERPE Richard T., “Identity Salience and Psychological Centrality: Equivalent, Overlapping, or Complementary Concepts?”, Social Psychology Quarterly, 57/1, (1994), ss. 16-35.
• STRYKER Sheldon, STATHAM Anne, Symbolic Interactionism And Role Theory. G. Lindzey ve E. Aronson (Ed.), Handbook Of Social Psychology içinde, Lawrence Erlbaum Associates, Inc., New York, NY, 1985, ss. 311-378.
• TAJFEL Henri, “Social Identity and Intergroup Behavior”, Social Science Information, 13, (1974), ss. 65-93.
• TAJFEL Henri, TURNER John C., An Integrative Theory of Intergroup Conflict, W.G. Austin ve S. Worchel (Ed.), The Social Psychology Of Intergroup Relations içinde, Brooks/Cole, Monterey, CA 1979.
• TAJFEL Henri, TURNER John C., The Social Identity Theory of Intergroup Behavior, S. Worchel ve W.G. Austin (Ed.), The Psychology Of Intergroup Relations içinde, Nelson Hall, Chicago 1986.
• TATAR Taner, “Kimlik: Ötekini Belirlemek ya da Kendini Bilmek”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaşi Veli Araştırma Dergisi, 48 (2008), ss. 185-200.
• TEVFİK İhsan, (İnsan ve Mekân Yüzüyle) Mübadele, İnkılap Kitapevi, 2. Baskı, İstanbul 2014.
• TURNER John C., Towards a Cognitive Redefinition of The Social Group, H. Tajfel, Social Identity And Intergroup Relations içinde, Harvester Wheat Sheaf, London 1982, ss. 2-48.
• TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU, 2021, (https://biruni.tuik.gov.tr/medas/).
• YANIK Celalettin, “Etnisite, Kimlik ve Milliyetçilik Kavramlarının Sosyolojik Analizi”, Kaygı Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, 20, (2013), ss. 225-238.
• YAYLACI Filiz GÖKTUNA, Yeni Toplumsal Hareketler ve Kimlik, B. Kartal, B. Kümbetoğlu (Ed.), Yeni Toplumsal Hareketler içinde, Anadolu Üniversitesi Yayını, Üçüncü Baskı, Eskişehir 2014, ss.84-103.
• YILDIZ Süleyman, “Kimlik ve Ulusal Kimlik Kavramlarının Toplumsal Niteliği”, Milli Folklor, 12/74 (2007), ss. 9-16.