Türkiye’de Gıda Güvenliği Konusunda Tüketicilerin Bilinç Düzeyinin Belirlenmesi

Yıl 2022, Sayı: 4, 13 - 24, 30.09.2022

Fatma Çolakoğlu , Serhat Çolakoğlu , İbrahim Ender Künili , Hasan Basri Ormancı , Tuğba Güngör Ertuğral , Ulaş Yüzgeç

Öz

Gelişen dünyamızda toplumların sosyal refah düzeyinin geçmişe nazaran artması, tüketicilerin büyük çoğunluğunun gıda tüketimi üzerine olan hassasiyetini arttırmış ve iş yoğunluğu ile beraber satın alma davranışlarını da değiştirmiştir. Ancak son yıllarda, gıda yoluyla insan sağlığını tehdit eden maddelerin ve risklerin artması, gıda üretimini ve güvenliğini stratejik açıdan önemli konulardan biri haline getirmiştir. Artık toplumların çevresel ve sosyal sorunlar nedeniyle güvenli gıdaya ulaşmakta zorlandıkları bilinmektedir. Tüketiciler aslında gıda güvenliğinin en önemli halkasını oluşturmakta, satın alma gücü ve bilinç düzeyi ile sektöre yön verebilmektedir. Yapılan bu çalışmada, ülkemizde farklı bölgelerde yaşayan, farklı ekonomik ve refah düzeyine sahip bireylerin gıda güvenliği konusundaki bilinç düzeyleri araştırılmış, gıda tüketimi konusunda tutum ve davranışları belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışma kapsamında toplam 27 sorudan oluşan anket uygulaması, tüm ülkeyi temsil edebilecek şekilde 40 ilde toplamda 1015 kişiye yüz yüze veya online olarak uygulanmış, elde edilen veriler istatistiki açıdan değerlendirilmiştir. Çalışmanın sonucunda bireylerin cinsiyet, eğitim ve ekonomik farklılıklarının, toplumun gıda güvenliği konusunda bilinç düzeyini ve gıda satın alma davranışlarını belirlediği, bununla beraber cinsiyet ve eğitimin tutum ve davranışların belirlenmesinde en etkili unsurlar olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sosyo-demografik yapı, gıda güvenliği, Türkiye

Destekleyen Kurum

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi

Proje Numarası

Proje No: FBA-2019-2999

Teşekkür

Bu çalışma, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi tarafından Proje No: FBA-2019-2999 ile desteklenmiştir.

Determination the Awareness Level of Consumers on Food Safety in Turkey

Öz

In our developing world, the increase in the social welfare level of societies compared to the past has increased the sensitivity of the majority of consumers on food consumption and has changed their purchasing behavior along with the workload. However, in recent years, the increase of substances and risks that threaten human health through food has made food production and safety one of the strategically important issues. Because it is known that societies can no longer reach safe food due to environmental and social problems. Consumers constitute the most important link of food safety and can direct the sector with their purchasing power and awareness level. In this study, the awareness levels of individuals living in different regions of our country, with different economic and welfare levels, on food safety were investigated and their attitudes and behaviors on food consumption were tried to be determined. Within the scope of the study, a survey consisting of 27 questions in total was applied to 1015 consumers in cities that could represent the whole country, face-to-face or online and data obtained were evaluated statistically. As a result of the study, it has been determined that gender, education and economic differences of the consumers significantly affect consciousness level of the society and their sensitivity to food purchasing.

Anahtar Kelimeler

Socio-demographic structure, food safety, Turkey

Proje Numarası

Proje No: FBA-2019-2999

Kaynakça

• Adams, R.M., Moss, O.M. (2008). Food Microbiology. RSC Publishing. The Royal Society of Chemistry, UK. 3th Edition, 463 s.
• Akabanda, F., Hope-Hlortsi, E., Owusu-Kwarteng, J. (2017). Food safety knowledge, attitudes and practices of institutional food-handlers in Ghana. BMC Public Health, 17: 40.
• Altunışık, R., Sarıkaya, N., Saydan, R. (2007). “The Turkish Consumers’ Perception of “Light” Concept And Attitudes Towards Light Products: A Strategic Perspective” Third International Conference on Business Management and Economics, 2007, İzmir.
• Anonim. (2018a). Food-borne Illnesses Cost US$ 110 Billion Per Year in Low- and Middle-Income Countries. The World Bank, Press Release No: 2019/072/AGR
• Anonim. (2018b). Tüketici Profili ve Bilinç Düzeyi Araştırma Raporu. Türkiye Tüketicinin Korunması ve Piyasa Gözetimi Genel Müdürlüğü T.C. Ticaret Bakanlığı, Tasarım Baskı Kalkan Matbaacılık, Ankara.
• Asseal, H. (1992). Consumer Behavior and Marketing Action. New York University, PSW-Kent Publishing Company, Boston, USA.
• Bilginer, N., Kayabaşı, A., Sezici, E. (2008). Lojistik Faaliyetlerin Süreçsel Etkinliğine Etki Eden Faktörlerin Değerlendirilmesi Üzerine Ampirik Bir Çalışma. Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 22: 1-21.
• Calvin, L., Gale, F., Hu, D., Lohmar, B. (2006). Food safety improvements underway in China. Amber Waves, 4(5): 16-21. doi: 10.22004/ag.econ.125655
• Caswell, J.A., Joseph, S. (2006). Consumers’ food safety, environmental, and animal welfare concerns: Major determinants for agricultural and food trade in the future? IATRC Symposium of Food Regulation and Trade: Institutional Framework, Concepts of Analysis and Empirical Evidence, May 28-30, Bonn, Germany.
• Grunert, K.G. (2005). Food quality and safety: Consumer perception and demand. European Review of Agricultural Economics, 32(3): 369-391. https://doi.org/10.1093/eurrag/jbi011
• İlbeği, İ. (2004). Gıda Güvenliği ve Tüketicinin Korunması. Gıda Mühendisleri Dergisi. 1813-1816
• Kayardı, S. (2010). Gıda Hijyeni ve Sanitasyon, Dördüncü baskı. Sidas Yayınevi, Türkiye, 252p.
• Knight, P.G., Jackson, J.C., Bain, B., Eldemire-Shearer, D. (2003). Household food safety awaraness of selected urban consumers in Jamaica. International Journal of Food Sciences and Nutrition, 54(4): 309-320. doi: 10.1080/09637480120092107
• Onurlubaş, E., Gürler, Z. (2016). Gıda Güvenliği Konusunda Tüketicilerin Bilinç Düzeyini Etkileyen Faktörler. Journal of Agricultural Faculty of Gaziosmanpasa University, 33: 132-141.
• Özdemir, E., Topsümer, F. (2017). Güvenilir Gıda Konusunda Tüketici Farkındalığının Geliştirilmesinde İletişim Stratejilerinin Rolü. Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Medya ve İletişim Araştırmaları Dergisi, 1: 57-84
• Özen, F. (2018). Tüketici satın alma karar sürecinde ambalajın yeri ve önemi. International Journal Entrepreneurship and Management Inquiries, 2 (3):139-151.
• Peterson, R.A. (2005). Response Construction in Consumer Behavior Research. Journal of Business Research, 58: 348-353. doi: 10.1016/S0148-2963(03)00100-0
• Salıcık, D., Kumral, A.Y. (2017). Bursa İli Kentsel Alanında Tüketicilerin Güvenilir Gıda Tüketimine Yönelik Tutumlarının Belirlenmesi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 31: 69-82.
• Simonson, I., Rosen, E. (2014). Absolute Value: WhatReallyInfluencesCustomers in The Age Of (Nearly) Perfect Information. New York, NY: Harper Business.
• Soares, L.S., Almeida, R.C.C., Cerqueira, E.S., Carvalho, J.S., Nunes, I.L. (2012). Knowledge, attitudes and practices in food safety and presence of coagulase-positive staphylococci on hands of food handlers in the schools of Camaçari, Brazil. Food Control, 27: 206-213. doi:10.1016/j.foodcont.2012.03.016
• Socas-Rodríguez, B., González-Sálamo, J., Hernández-Borges, J., Rodríguez-Delgado, M. (2017). Recent applications of nanomaterials in food safety. Trends in Analytical Chemistry, 96: 172-200. https://doi.org/10.3390/pr8091140
• Wilkie, W. (1986). Consumer Behaviour. University of Florida, New York, USA.