Effect of Food Additives on Health

Yıl 2023, Sayı: 6, 44 - 57, 31.10.2023

Esra Gül , Muhsin Öztürk , Ayşe Güneş Bayır

Öz

Nutrition is the most basic need for all living things to survive. The increasing world population from past to present has brought about changes in eating habits. The increase in the global demand for easily accessible, easy to consume and low cost foods has also led to the development and change of the food industry. In parallel with the changing consumer needs, the production of foods resistant to oxidative and microbial spoilage has accelerated the use of food additives.Food additives are substances that are deliberately added in order to extend the shelf life of foods while maintaining the quality standards, to bring their sensory properties to the desired state of the consumer and to increase the variety of food. Researching the use of food additives in the food industry is an important element that shows the development level of national food science and technology as well as the economy. In this context, the food additives in question should not hide the mistakes in the processing and production of the food, should not reduce the nutritive properties and should not deceive the consumer.Although the benefits of the use of food additives to the food industry are an undeniable fact, their effects on human health are still a matter of debate. There are studies reporting the relationship between processed foods and adverse health outcomes caused by processed foods in various populations around the world, particularly in cardiovascular diseases and autoimmune disorders caused by immune cells, some types of cancer, metabolic diseases such as type 2 DM and obesity.In this study, the effects of food additives on human health, features such as daily usage amounts, international institutions such as FAO, WHO and JECFA, their regulations and controls are examined and information about being a conscious consumer is mentioned.

Anahtar Kelimeler

additives, food, food industry, health nutrition, nutrition

Gıda Katkı Maddelerinin Sağlık Üzerine Etkisi

Öz

Beslenme, tüm canlıların hayatlarını idame ettirebilmeleri için en temel ihtiyaçtır. Geçmişten günümüze artan dünya nüfusu, beslenme alışkanlıklarındaki değişiklikleri de beraberinde getirmiştir. Küresel olarak kolay ulaşılabilen, tüketimi kolay ve maliyeti düşük gıdalara olan talebin artması gıda endüstrisinin de gelişip değişmesini sağlamıştır. Değişen tüketici ihtiyaçlarına paralel olarak oksidatif ve mikrobiyal bozulmalara karşı dirençli besinlerin üretimi gıda katkı maddelerinin kullanımına hız kazandırmıştır.
Gıda katkı maddeleri, gıdaların kalite standartlarını korurken raf ömrünü uzatmak, duyusal özelliklerini tüketicinin arzu ettiği duruma getirmek ve gıda çeşitliliğini artırmak amacı ile bilinçli olarak eklenen maddelerdir. Gıda katkı maddelerinin gıda endüstrisinde kullanımının araştırılması, ekonominin yanı sıra ulusal gıda biliminin ve teknolojinin gelişmişlik düzeyini de gösteren önemli bir unsurdur. Bu bağlamda söz konusu olan gıda katkı maddelerinin gıdanın işlenmesindeki ve üretimindeki hataları gizlememesi, besleyici özelliğini azaltmaması ve tüketiciyi aldatmaması gerekmektedir. Gıda katkı maddelerinin kullanımının gıda endüstrisine olan faydaları yadsınamaz bir gerçek olsa da insan sağlığı üzerindeki etkileri hala tartışma konusudur. Kalp ve damar hastalıkları ve bağışıklık hücrelerinin neden olduğu otoimmün rahatsızlıklar, bazı kanser çeşitleri, tip 2 DM ve obezite gibi metabolik hastalıklar başta olmak üzere, dünyadaki çeşitli popülasyonlarda işlenmiş besinler ve bu işlenmiş besinlerin neden olduğu olumsuz sağlık sonuçları arasındaki ilişkiyi bildiren çalışmalar bulunmaktadır.Bu çalışmada, gıda katkı maddelerinin insan sağlığı üzerinde oluşturabileceği etkiler, günlük kullanım miktarları gibi özellikler, FAO, WHO ve JECFA gibi uluslararası örgütler, düzenlemeleri ve kontrolleri incelenerek bilinçli tüketici olma konusunda bilgilerden bahsedilmektedir.

Anahtar Kelimeler

besin, beslenme, gıda endüstrisi, katkı maddeleri, sağlık

Kaynakça

• Abusaloua, A., Mohamed, G., Ali, A. ve Zahmol, W. (2019). Food additives and preservatives as slow poisons. Scientific Journal of Applied Sciences of Sabratha University, 2(3), 42-48. https://doi.org/10.47891/sabujas.v2i3.42-48
• Allen, D. H., Delohery, J. ve Baker, G. (1987). Monosodium L-glutamate-induced asthma. Journal of Allergy and Clinical Immunology, 80(4), 530-537. https://doi.org/10.1016/0091-6749(87)90003-0
• Amit, S. K., Uddin, M. M., Rahman, R., Islam, S. M. R. ve Khan, M. S. (2017). A review on mechanisms and commercial aspects of food preservation and processing. Agriculture & Food Security, 6(1), 1-22. https://doi.org/10.1186/s40066-017-0130-8
• Anand, S. P. ve Sati, N. (2013). Artificial preservatives and their harmful effects: looking toward nature for safer alternatives. International Journal of Pharmaceutical Sciences and Research, 4(7), 2496-2501. https://doi.org/10.13040/IJPSR.0975-8232.4(7).24960-01
• Arslan, G. (2011). Gıda katkı maddeleri ve yeni yapılan dioksimlerin gıda katkı maddesi olarak kullanılabilirliğinin araştırılması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Denizli. Atman, Ü. C. (2004). Gıda katkı maddeleri ve gıda kontrolü. Sted, 13(3), 86-88.
• Bağcı, T. (1997). Gıda katkı maddeleri ve sağlığımız üzerine etkileri. Hacettepe Tıp Dergisi, 28(1), 18-23.
• Baygut, H. ve Bilici, S. (2022). Food Color Additives and Health Interaction. Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 13(1), 146-152. https://doi.org/10.22312/sdusbed.1010114
• Bayram, H. M. ve Ozturkcan, A. (2022). Intake and risk assessment of nine priority food additives in Turkish adults. Journal of Food Composition and Analysis, 114, 104710. https://doi.org/10.1016/j.jfca.2022.104710
• Bearth, A., Cousin, M. E. ve Siegrist, M. (2014). The consumer’s perception of artificial food additives: Influences on acceptance, risk and benefit perceptions. Food Quality and Preference, 38, 14-23. https://doi.org/10.1016/j.foodqual.2014.05.008
• Boğa, A. ve Binokay, S. (2010). Gıda katkı maddeleri ve sağlığımıza etkileri. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 19(3), 141-154.
• Bolek, S. (2020). Consumer knowledge, attitudes, and judgments about food safety: A consumer analysis. Trends in Food Science & Technology, 102, 242-248. https://doi.org/10.1016/j.tifs.2020.03.009
• Candan, T. ve Bağdatlı, A. (2018). Et ürünlerinde nitrit/nitrat azaltılmasına yönelik doğal uygulamalar. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 24(7), 1382-1387.
• Cani, P. D. ve Everard, A. (2016). Talking microbes: when gut bacteria interact with diet and host organs. Molecular Nutrition & Food Research, 60(1), 58-66. https://doi.org/10.1002/mnfr.201500406
• Carocho, M., Morales, P. ve Ferreira, I. C. F. R. (2015). Natural food additives: Quo vadis? Trends in Food Science & Technology, 45(2), 284–295. https://doi.org/10.1016/j.tifs.2015.06.007
• Chassaing, B., Koren, O., Goodrich, J. K., Poole, A. C., Srinivasan, S., Ley, R. E. ve Gewirtz, A. T. (2015). Dietary emulsifiers impact the mouse gut microbiota promoting colitis and metabolic syndrome. Nature, 519(7541), 92-96. https://doi.org/10.1038/nature14232
• Conlon, M. A. ve Bird, A. R. (2014). The impact of diet and lifestyle on gut microbiota and human health. Nutrients, 7(1), 17-44. https://doi.org/10.3390/nu7010017
• Çalışır, Z. E. ve Çalışkan, D. (2003). Food additives and effects on the human health. Journal of Faculty of Pharmacy of Ankara University, 32(3), 193-206. https://doi.org/10.1501/Eczfak_0000000411
• Çalışkan, A. (2021). Gıda Üreticisinin Hukuki Sorumluluğu (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Dey, S. ve Nagababu, B. H. (2022). Applications of food colour and biopreservatives in the food and its effect on the human health. Food Chemistry Advances, 1, 100019. https://doi.org/10.1016/j.focha.2022.100019
• Duru, S., Gül, A. ve Hayran, S. (2019). Gıda Kodekslerinin Tarım ve Gıda Ürünleri Dış Ticareti Bakımından İncelenmesi. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 9(2), 1177-1185. https://doi.org/10.21597/jist.466223
• Doğruyol, H. (2006). Gıdalardaki katkı maddeleri ve zararları; çocukluk hiperaktivitesi. Güncel Pediatri, 4(2), 42-48.
• Erkan, T. (2010). Gıdalardaki katkı maddeleri. Türk Pediatri Arşivi, 45(4), 315–318. https://doi.org/10.4274/tpa.45.315
• Erkmen, O. (2010). Gıda kaynaklı tehlikeler ve güvenli gıda üretimi. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 53(3), 220-235.
• Eroğlu, E. İ. ve Ayaz, A. (2018). Gıda Katkı Maddelerinin Sağlık Üzerine Etkileri: Risk Değerlendirme. Beslenme ve Diyet Dergisi, 46(3), 311-319. https://doi.org/10.33076/2018.BDD.312
• Filer, L. J. ve Stegink, L. D. (1994). A report of the proceedings of an MSG workshop held august 1991. Critical Reviews in Food Science and Nutrition, 34(2), 159-174. https://doi.org/10.1080/10408399409527655
• Fung, F., Wang, H.-S. ve Menon, S. (2018). Food safety in the 21st century. Biomedical Journal, 41(2), 88–95. https://doi.org/10.1016/j.bj.2018.03.003
• Gherezgihier, B. A., Mahmud, A., Admassu, H., Shui, X. W., Fang, Y., Tsighe, N. ve Mohammed, J. K. (2017). Food additives: Functions, effects, regulations, approval and safety evaluation. Journal of Academia and Industrial Research, 6(4), 62-68.
• Giray, H. ve Soysal, A. (2007). Türkiye’de gıda güvenliği ve mevzuatı. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 6(6), 485-490.
• Groten, J. P., Butler, W., Feron, V. J., Kozianowski, G., Renwick, A. G. ve Walker, R. (2000). An analysis of the possibility for health implications of joint actions and interactions between food additives. Regulatory Toxicology and Pharmacology, 31(1), 77-91. https://doi.org/10.1006/rtph.1999.1356
• Gültekin, F. (2014). Fark Etmeden Yediklerimiz: Gıda Katkı Maddeleri. İstanbul: Server İletişim.
• Holder, M. K. ve Chassaing, B. (2018). Impact of food additives on the gut-brain axis. Physiology & Behavior, 192, 173-176. https://doi.org/10.1016/j.physbeh.2018.02.025
• Hoover, D. W. ve Milich, R. (1994). Effects of sugar ingestion expectancies on mother-child interactions. Journal of Abnormal Child Psychology, 22, 501–515. https://doi.org/10.1007/BF02168088
• Husarova, V. ve Ostatnikova, D. (2013). Monosodium glutamate toxic effects and their implications for human intake: a review. Jmed Research, 2013(2013), 1-12. https://doi.org/10.5171/2013.608765
• Kaptan, B. ve Kayisoglu, S. (2015). Consumers’ Attitude towards Food Additives. American Journal of Food Science and Nutrition Research, 2(2), 21-25.
• Karatepe, T. U. ve Ekerbiçer, H. Ç. (2017). Gıda katkı maddeleri. Sakarya Tıp Dergisi, 7(4), 164-167. https://doi.org/10.31832/smj.368978
• Kent, L. T. (2015). Food Additives Side Effect. Diakses dari. http://www.livestrong. com/article/129493-additive-side-effects/diakses tanggal, 10.
• Körkoca, A. ve Bahşi, Ş. (2021). Gıda Katkı Maddeleri ve Sağlık. Muş Alparslan Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(1), 26-32.
• Küçüköner, E. (2006). Yeni ürün geliştirmede gıda katkı maddelerinin fonksiyonları ve önemi. Gıda, 31(3), 175-181. Küşümler, A. ve Özgün, D. (2020). Gıda katkı maddelerinin sağlık üzerine etkileri. Sağlık ve Yaşam Bilimleri Dergisi, 2(1), 22-26. https://doi.org/10.33308/2687248X.202021172
• Louis, S. T. ve Botulism, M. E. (1991). Complete Guide to home canning. Epidemiology and Control 2nd Ed. Washington, DC: US Government Printing Office.
• López-Pérez, S. J., Ureña-Guerrero, M. E. ve Morales-Villagrán, A. (2010). Monosodium glutamate neonatal treatment as a seizure and excitotoxic model. Brain Research, 1317, 246-256. https://doi.org/10.1016/j.brainres.2009.12.054
• Luetzow, M. (2003). Harmonization of exposure assessment for food chemicals: the international perspective. Toxicology Letters, 140-141, 419–425. https://doi.org/10.1016/s0378-4274(03)00038-9
• Martins, F. C. O. L., Sentanin, M. A. ve De Souza, D. (2019). Analytical methods in food additives determination: Compounds with functional applications. Food Chemistry, 272, 732-750. https://doi.org/10.1016/j.foodchem.2018.08.060
• Mirza, S. K., Asema, U. K. ve Kasim, S. S. (2017). To study the harmful effects of food preservatives on human health. Journal of Medicinal Chemistry and Drug Discovery, 2(2), 610-616.
• Mohamed, P., Radwan, R., Mohamed, S. A. ve Mohamed, S. (2021). Toxicity of monosodium glutamate on liver and body weight with the protective effect of tannic acid in adult male rats. Mansoura Journal of Forensic Medicine and Clinical Toxicology, 29(2), 23-32. https://doi.org/10.21608/mjfmct.2021.58908.1028
• Mowafy, A. R., Darwish, A. M., El-Kholy, S. A. ve Abdel-Mohsen, S. H. (2001). Effect of food preservatives on mother rats and survival of their offspring. The Journal of the Egyptian Public Health Association, 76(3-4), 281-295.
• Narayanan, S. N., Kumar, R. S., Paval, J. ve Nayak, S. (2010). Effect of ascorbic acid on the monosodium glutamate-induced neurobehavioral changes in periadolescent rats. Bratislavské Lekárske Listy, 111(5), 247-252.
• Nigg, J. T. ve Holton, K. (2014). Restriction and elimination diets in ADHD treatment. Child and Adolescent Psychiatric Clinics, 23(4), 937-953. https://doi.org/10.1016/j.chc.2014.05.010
• Öztürk, B., Serdaroğlu, M. ve Ergezer, H. (2015). Et ve et ürünlerinde nitrit-nitrat; kullanım avantajları, yasal sınırlamalar ve güncel alternatif yaklaşımlar. Akademik Gıda, 13(3), 257-264.
• Öztürkcan, A. ve Acar, S. (2017). Yaygın olarak kullanılan antimikrobiyal gıda katkı maddeleri ile ilgili genel bir değerlendirme. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, (1), 1-17.
• Partridge, D., Lloyd, K. A., Rhodes, J. M., Walker, A. W., Johnstone, A. M. ve Campbell, B. J. (2019). Food additives: Assessing the impact of exposure to permitted emulsifiers on bowel and metabolic health – introducing the FADiets study. Nutrition Bulletin, 44(4), 329–349. https://doi.org/10.1111/nbu.12408
• Pifferi, G. ve Restani, P. (2003). The safety of pharmaceutical excipients. Il Farmaco, 58(8), 541-550. https://doi.org/10.1016/S0014-827X(03)00079-X
• Prasad, S. ve Chetty, A. A. (2008). Nitrate-N determination in leafy vegetables: Study of the effects of cooking and freezing. Food Chemistry, 106(2), 772-780. https://doi.org/10.1016/j.foodchem.2007.06.005
• Rangan, C. ve Barceloux, D. G. (2009). Food additives and sensitivities. Disease-a-Month, 55(5), 292-311. https://doi.org/10.1016/j.disamonth.2009.01.004
• Roca-Saavedra, P., Mendez-Vilabrille, V., Miranda, J. M., Lamas, A., Nebot, C., Cardelle-Cobas, A., Franco, C. M. ve Cepeda, A. (2016). Food Additives and Contaminants: Effects on Human Gut Microbiota—A Review. 1-26. https://doi.org/10.20944/preprints201612.0119.v1
• Rogers, P. J. ve Blundell, J. E. (1990). Umami and appetite: effects of monosodium glutamate on hunger and food intake in human subjects. Physiology & Behavior, 48(6), 801-804. https://doi.org/10.1016/0031-9384(90)90230-2
• Schoenthaler, S. J., Doraz, W. E. ve Wakefield, J. A. (1986). The impact of a low food additive and sucrose diet on academic performance in 803 New York City public schools. International Journal of Biosocial Research, 8(2), 185–195.
• Sezgin, A. C. ve Ayyıldız, S. (2017). Food additives: Colorants. Science within Food: Up-to-Date Advances on Research and Educational Ideas, 87-94.
• Shakil, M. H., Trisha, A. T., Rahman, M., Talukdar, S., Kobun, R., Huda, N. ve Zzaman, W. (2022). Nitrites in cured meats, health risk issues, alternatives to nitrites: a review. Foods, 11(21), 3355. https://doi.org/10.3390/foods11213355
• Soyseven, M. (2018). Gıda katkı maddesi olarak kullanılan monosodyum glutamatın çeşitli gıda maddelerinin içindeki miktarının tayini (Doktor tezi). Anadolu Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Suez, J., Korem, T., Zeevi, D., Zilberman-Schapira, G., Thaiss, C. A., Maza, O., Israeli, D., Zmora, N., Gilad, S., Weinberger, A., Kuperman, Y., Harmelin, A., Kolodkin-Gal, I., Shapiro, H., Halpern, Z., Segal, E. ve Elinav, E. (2014). Artificial sweeteners induce glucose intolerance by altering the gut microbiota. Nature, 514(7521), 181-186. https://doi.org/10.1038/nature13793
• Topçu, A. A., Yurttagül, M. ve Yücecan, S. (2005). Üniversite öğrencilerinin gıda katkı maddeleri ile ilgili bilgi ve davranışları. Beslenme ve Diyet Dergisi, 33(2), 39-50.
• Türk Gıda Kodeksi. (TGK). (2013, 30 Haziran). Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği. Resmî Gazete (Sayı: 28693). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2013/06/20130630-4.htm
• Ün, İ. (2016). Monosodyum glutamat'ın sıçanlarda beslenme durumuna, vücuttaki yağlanma oranlarına, üreme sistemine, bilişsel hafıza ve beyin fonksiyonlarına etkisinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). İstanbul Medipol Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Ünlü, D. ve Güneş Bayır, A. (2022). Koruyucu Gıda Katkı Maddeleri ve Sağlığa Etkisi. Akademik Et ve Süt Kurumu Dergisi, (4), 55-68.
• Vally, H. ve Misso, N. L. (2012). Adverse reactions to the sulphite additives. Gastroenterology and Hepatology from Bed to Bench, 5(1), 16-23.
• Walton, K., Walker, R., Van De Sandt, J. J. M., Castell, J. V., Knapp, A. G. A. A., Kozianowski, G., Roberfroid, M. ve Schilter, B. (1999). The application of in vitro data in the derivation of the acceptable daily intake of food additives. Food and Chemical Toxicology, 37(12), 1175-1197. https://doi.org/10.1016/S0278-6915(99)00107-6
• Wang, S., Tonnis, B. D., Wang, M. L., Zhang, S. ve Adhikari, K. (2019). Investigation of monosodium glutamate alternatives for content of umami substances and their enhancement effects in chicken soup compared to monosodium glutamate. Journal of Food Science, 84(11), 3275-3283. https://doi.org/10.1111/1750-3841.14834
• Wiley, D. ve Nee, C. N. Y. (2020). Food ingredients. Food and Society, (377-391). Academic Press. https://doi.org/10.1016/B978-0-12-811808-5.00020-9
• Wu, L., Zhang, C., Long, Y., Chen, Q., Zhang, W. ve Liu, G. (2022). Food additives: From functions to analytical methods. Critical Reviews in Food Science and Nutrition, 62(30), 8497-8517. https://doi.org/10.1080/10408398.2021.1929823
• Yamaguchi, S. ve Ninomiya, K. (1998). What is umami? Food Reviews International, 14(2-3), 123-138. https://doi.org/10.1080/87559129809541155
• Yoshida, Y. (1998). Umami taste and traditional seasonings. Food Reviews International, 14(2-3), 213-246. https://doi.org/10.1080/87559129809541158
• Yörük, N. G. ve Danyer, E. (2016). Gıda katkı maddeleri genel bilgiler ve tanımlar. Türkiye Klinikleri Dergisi, 2(2), 1-10.
• Yurttagül, M. ve Ayaz, A. (2008). Katkı maddeleri: yanlışlar ve doğrular. Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Beslenme ve Diyetetik Bölümü. Birinci Basım. Sağlık Bakanlığı Yayınları, 727. Ankara: Klasmat Matbaacılık.
• Zanfirescu, A., Ungurianu, A., Tsatsakis, A. M., Nițulescu, G. M., Kouretas, D., Veskoukis, A., Tsoukalas, D., Engin, A. B., Aschner, M. ve Margină, D. (2019). A review of the alleged health hazards of monosodium glutamate. Comprehensive Reviews in Food Science and Food Safety, 18(4), 1111-1134. https://doi.org/10.1111/1541-4337.12448