Examining the Economic Performance of Focus Sectors in the Turkish Manufacturing Industry Using the TOPSIS Method

Yıl 2025, Cilt: 27 Sayı: 1, 291 - 324, 18.04.2025

Mustafa Remzi Sercan

https://doi.org/10.26745/ahbvuibfd.1607479

Öz

In the last quarter of the 18th century, with the invention of the steam engine and its use in production, the manufacturing industry witnessed many transformations over time. Every country has developed strategies to adapt to these transformations in the manufacturing industry. Today, strategies are also being developed to address the digital transformation occurring in Türkiye’s manufacturing industry. In this context, strategies are being developed by determining the focus sectors in the manufacturing industry according to the sector prioritization model for this transformation. The economic performance of these sectors has gained importance for these strategies. In this study, the economic performance of the focus sectors-Food and Beverage, Motor Vehicles, Machinery and Equipment, Semiconductors and Electronics, and Chemical and Pharmaceutical Industries-was examined using the TOPSIS method, based on key indicators such as production value, added value, exports, imports, the number of enterprises, and the number of employees for the year 2022. According to the findings, the sector with the highest economic performance among the focus sectors in that year was the Food and Beverage sector. It was followed by the Semiconductors and Electronics industry, the Motor Vehicles industry, and the Machinery and Equipment industry, respectively. The sector with the lowest economic performance among the focus sectors was the Chemical and Pharmaceutical industry.

Anahtar Kelimeler

Manufacturing Industry, Focus Sector, Economic Performance, TOPSIS

Türk İmalat Sanayisinde Odak Sektörlerin Ekonomik Performansının TOPSIS Yöntemi İle İncelenmesi

Öz

On sekizinci yüzyılın son çeyreğinde buhar makinesinin icat edilmesi ve üretimde kullanılması ile doğan imalat sanayisi zaman içinde birçok dönüşüme şahit olmuştur. Her ülke imalat sanayisinde yaşanan bu dönüşümlere karşı stratejiler geliştirerek uyum sağlamaya çalışmışlardır. Günümüzde Türk imalat sanayisinde gerçekleşen dijital dönüşüme karşı da stratejiler geliştirilmektedir. Bu bağlamda bu dönüşüm için sektör önceliklendirme modeline göre imalat sanayisinde odak sektörler belirlenerek stratejiler geliştirilmektedir. Bu stratejiler için odak sektörlerin ekonomik performansları önem kazanmaktadır. Bu çalışmada, odak sektörler olarak belirlenen Gıda ve İçecek, Motorlu Kara Taşıtları, Makine ve Techizat, Yarı İletkenler ve Elektronik ile Kimya ve İlaç Sanayisinin üretim değeri, katma değer, ihracat, ithalat, girişim ve çalışan sayısı gibi temel göstergeler baz alınarak 2022 yılına ait ekonomik performansı TOPSIS yöntemi ile incelenmiştir. Elde edilen bulgulara göre odak sektörler arasında bu yılda en yüksek ekonomik performansa sahip sektör gıda ve içecek sektörü olmuştur. Bu sektörü sırasıyla, yarı iletkenler ve elektronik sanayisi, motorlu kara taşıtları sanayisi ile makine ve techizat sanayisi takip etmektedir. Odak sektörler arasında en düşük ekonomik performansa sahip sektör ise kimya ve ilaç sanayisi olmuştur.

Anahtar Kelimeler

İmalat Sanayisi, Odak Sektör, Ekonomik Performans, TOPSIS

Kaynakça

• Akyüz, Y., Bozdoğan, T. & Hantekin, E. (2011). TOPSIS Yöntemiyle Finansal Performansın Değerlendirilmesi ve Bir Uygulama. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13 (1) , 73-92.
• Ar, İ., Özdemir, F & Baki, B. (2014). Öncelikli Sektörlerin Belirlenmesinde AHS-TOPSIS ve AHS-VIKOR Yaklaşımlarının Kullanımı: Rize Organize Sanayi Bölgesi Örneği. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 9 (35), 6159–6174.
• Ashourian, M. (2012). Evaluating the Rank of Performance of Countries of the Middle East and North Africa with MADM, Journal of Informatics and Mathematical Sciences, 4 (3), 285-292.
• Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, (2018). Dijital Türkiye: İmalat Sanayinin Dijital Dönüşümü Raporu ve Yol Haritası. 12 Kasım 2024 tarihinde https://www.sanayi.gov.tr/tsddtyh.pdf adresinden alınmıştır.
• Chen, M.F. & Tzeng, G.H. (2004). Combing Grey Relation and TOPSIS Concepts For Selecting an Expatriate Host Country, Mathematical and Computer Modelling, 40, 1473-1490.
• Cheng, S., Chan, C.W. & Huang, G.H. (2002). Using Multiple Criteria Decision Analysis For Supporting Decisions Of Solid Waste Management, Journal of Environmental Science and Health, Part A37, 6, 975-990.
• Dumanoğlu, S. & Ergül, N. (2010). İMKB’de İşlem Gören Teknoloji Şirketlerinin Mali Performans Ölçümü, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (48), 101-111.
• Ela, M. & Kurt Sosyal, H. (2019). Comparison of Macroeconomic Performances of Sub-Saharan African Countries with TOPSIS Method, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 10 (3), 547-555.
• Eleren, A. & Karagül, M. (2008). 1986-2006 Türkiye Ekonomisinin Performans Değerlendirmesi, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 15 (1), 1-14.
• Ergül, N. (2010). İMKB’de İşlem Gören Enerji Şirketlerinin Mali Performanslarının TOPSIS Yöntemi ile Analizi. Beta Basım.
• Eyüboğlu, K. (2016). Comparison of Developing Countries’ Macro Performance with AHP and TOPSIS Methods, Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6 (1), 131-146.
• Göktolga, Z. G., Karakış, E. & Türkay, H. (2015, Eylül 9-11). Orta Asya Türk Cumhuriyetlerinin Ekonomik Performanslarının TOPSIS Metodu ile Karşılaştırılması. International Conference on Eurasian Economies, Kazan, Rusya. Kendirli S., Çıtak F. & İşleyen A. ( 2021). Finansal Performansın TOPSIS Yöntemi ile Belirlenmesi: BIST Elektrik Gaz ve Buhar Şirketlerinde Uygulanması, Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 56(4), 2321-2334.
• Koç, F.Ö. (2023). Gıda Ürünleri İmalatı Sektörünün Finansal Performansının TOPSIS Yöntemiyle İncelenmesi, İşletme Araştırmaları Dergisi, 15(3), 1778-1794.
• Masca, M. (2017). Economic Performance Evaluation of European Union Countries by TOPSIS Method. North Economic Review, 1 (1), 83-94.
• Ömürbek, N. & Mercan, Y. (2014). İmalat Alt Sektörlerinin Finansal Performanslarının TOPSIS ve ELECTRE Yöntemleri İle Değerlendirilmesi, Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(1), 237-266.
• Özden, Ü. H. (2011). TOPSIS Yöntemi ile Avrupa Birliğine Üye ve Aday Ülkelerin Ekonomik Göstergelere Göre Sıralanması. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13 (2), 215-236.
• Özer, M. (2010). Taşınmaz Değerlemesinde Kullanılan Finansal ve Sayısal Yöntemler: TOPSIS ve Yeni Çoklu Kriter Modelleriyle Bir Uygulama (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Özkan. G. & Deliktaş, E. (2020). Banka Performanslarının TOPSIS Yöntemiyle Analizi, İzmir Katip Çelebi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(1), 31-40.
• TC. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, (2018). On Birinci Kalkınma Planı İmalat Sanayii Politikaları Özel İhtisas Komisyonu Raporu 17 Kasım 2024 tarihinde https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/08/Imalat-Sanayii-Politikalari-Ozel-Ihtisas-Komisyonu-Raporu.pdf adresinden alınmıştır.
• TÜİK, (2024). Yıllık Sanayi ve Hizmet İstatistikleri, 2022 19 Kasım 2024 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Yillik-Sanayi-ve-Hizmet-Istatistikleri-2022-49569 adresinden alınmıştır.
• Yeh, C. H. (2002). A Problem Based Selection Of Multi-Attribute Decision-Making Methods. Journal of International Transactions in Operational Research, 9, 169-181.
• Yurdakul, M. & İç, Y.T. (2003). Türk Otomotiv Firmalarının Performans Ölçümü ve Analizine Yönelik TOPSIS Yöntemini Kullanan Bir Örnek Çalışma, Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakülte Dergisi, 18(1), 1-18.