Türkiye’de Çocuk İşçiliği Konusunda Yapılan Lisansüstü Tezlerin İncelenmesi

Yıl 2024, , 523 - 543, 15.03.2024

Ayşegül Erözyürek , Ayhan Ural

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2024..-1410352

Öz

Çocuk İşçiliği dünyanın en önemli sorunlarından biridir. Çocuğun yaşına uygun olmayan işlerde çalıştırılmasının önüne geçmek amacıyla, ülkeler ulusal ve uluslararası düzeyde çocuk işçiliği ile mücadele politikaları uygulamaktadır. Bu çalışmada Türkiye’de çocuk işçiliği konusunda yazılmış lisansüstü tezlere ilişkin bir inceleme yapılması amaçlandığından, nitel araştırma modellerinden doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Amaçsal örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme yöntemi ile gerçekleştirilen çalışmada ölçüt, tezlerin Yüksek Öğretim Kurumu (YÖK) Ulusal Tez Merkezi veri tabanında bulunması ve tez adında “çocuk işçi” kavramı geçen erişime açık lisansüstü tezler olmasıdır. Bu kapsamda 1 tıpta uzmanlık tezi, 3 doktora tezi ve 62 yüksek lisans tezi olmak üzere toplam 65 lisansüstü çalışmaya ulaşılmıştır. Araştırmanın analiz sürecinde, çalışmada elde edilen veriler; şekiller ve tablolar yardımıyla yorumlanmıştır. Çalışma sonuçlarına göre; çocuk işçiliği konusunda yazılan tezlerin büyük bölümünün yüksek lisans tezi (62) olduğu, en fazla tezin 2021 yılında yazıldığı, 53 tezin devlet üniversitelerinde ve yine 53 tezin Türkçe yazıldığı tespit edilmiştir. Çocuk işçiliği konusunda yazılan tezlerin en fazla “İstanbul Üniversitesinde”(6), enstitüye göre “sosyal bilimler enstitüsünde”(50), anabilim dalı olarak “çalışma ekonomisi ve endüstri ilişkiler” (13) anabilim dalında yazıldığı görülmüştür. İncelenen tezlerin 42’sinde nitel yöntem kullanıldığı, 28’inde araştırma modeli olarak literatür tarama yönteminin kullanıldığı belirlenmiştir. Çocuk işçiliği konusunda yazılan tezlerde örneklem/çalışma grubu olarak büyük çoğunluğunda doküman incelemesi (29) yapıldığı ve araştırmanın yapıldığı yer olarak Türkiye geneli (23) çalışıldığı tespit edilmiştir. Bu çalışma, çocuk işçiliği konusunda hazırlanan lisansüstü tezleri inceleyerek, çocuk işçiliği konusunda farkındalık oluşturmayı, çocuk işçiliğinin çalışılmamış yönlerini ve alanın ihtiyaçlarını belirleyerek yapılacak çalışmalara bir yol haritası sunmayı ve destekleyici olabilmeyi hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk İşçiliği, Çocuk İşçiliği ile Mücadele, Doküman İncelemesi.

Analysis of Graduate Thesis on Child Labor in Turkey

Öz

Child Labor is one of the most important problems in the world. In order to prevent children from working in jobs that are not suitable for their age, countries implement policies to combat child labor at national and international level. Since this study aims to examine the postgraduate theses written on child labor in Turkey, document analysis method, one of the qualitative research models, was used. Criterion sampling method, which is one of the purposive sampling methods, was used in this study. The criterion was that the theses were found in the National Thesis Center database of the Council of Higher Education (YÖK) and that they were openly accessible graduate theses with the term "child labor" in the title of the thesis. In this context, a total of 65 postgraduate studies, including 1 medical specialty thesis, 3 doctoral dissertations and 62 master's theses, were reached. In the analysis process of the study, the data obtained in the study were interpreted with the help of figures and tables. According to the results of the study, it was determined that most of the theses on child labor were master's theses (62), most theses were written in 2021, 53 theses were written in state universities and 53 theses were written in Turkish. It was observed that most of the theses on child labor were written in "Istanbul University" (6), in the "Institute of Social Sciences" (50) according to the institute, and in the department of "labor economics and industrial relations" (13) as a department. It was determined that qualitative method was used in 42 of the analyzed theses and literature review method was used as the research model in 28 of them. It was determined that the majority of the theses on child labor used document analysis (29) as the sample/study group and Turkey-wide (23) as the location of the research. This study aims to raise awareness about child labor by examining postgraduate theses on child labor, to provide a road map for future studies by determining the unstudied aspects of child labor and the needs of the field, and to be supportive.

Anahtar Kelimeler

Child Labor, Action Aganist Child Labor, Document Analysis

Kaynakça

• Boybek, S. (2009). Sosyal yardım uygulamaları ve çocuk işçiliği arasındaki ilişki: Keçiören örneği [Sosyal Yardım Uzmanlık Tezi, T.C. Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü]. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı.
• Çöpoğlu, M. (1998). Çocuk işçiliği (Kayıt No: 379469 ) [Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. ÇSGB, (2017). Çocuk İşçiliği ile Mücadele Ulusal Programı Eylem Planı, ÇSGB Genel Yayın, Ankara.
• Fiske J. (1996). İletişim çalışmalarına giriş. (S. İrvan, Çev.). Bilim ve Sanat Yayınları.
• Fişek Enstitüsü. ( 2002). “Çocuk işçiliğinin önlenmesi için zamana bağlı politika ve program çerçevesi” konusundaki görüşümüz”, http://www.fisek.org.tr/calismalar/cocukemegi/arastirmalar/cocuk-isciliginin-onlenmesi-icin-zamana-baglipolitika-ve-program-cercevesi-konusundaki-gorusumuz1/
• Günöz, M. (2007) Türkiye'de çocuk işçiliği sorunu ve çözüm önerileri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü.
• ILO, (2022). “What is Child Labour”, https://www.ilo.org/ipec/facts/lang--en/index.htm.
• ILO. (2021). https://www.ilo.org/ankara/areas-of-work/child-labour/WCMS_800638/lang--tr/index.htm.
• Karadeniz, M. (2022). Çocuk yoksulluğu ve çocuk işçiliği ile mücadelede sosyal koruma tedbirleri(Kayıt No: 769306) [Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Oy, Ö. (2001). Dünyada ve Türkiye'de çocuk istihdamı ve çocuk işçiliğinin insan kaynakları yönetimi açısından önemi (Kayıt No: 104717) [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Özkan, U. B. (2019). Eğitim bilimleri araştırmaları için doküman inceleme yöntemi.(6. Baskı). Pegem Akademi.
• Öztürk, Ç. (2019). Kahramanmaraş ilindeki gezici mevsimlik tarım işçilerinin sosyo-ekonomik durumu ve sosyal güvenlik sorunları (Kayıt No: 574286) [Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Sağlam, M. & Aral, N. (2016). Tarihsel süreç içerisinde çocuk ve çocukluk kavramları, Çocuk ve Medeniyet, 1(2), 43-56.
• Tan, M. (2019). Çağlar boyunca çocukluk, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 22 (1), 71-88.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2020). Çocuk işgücü anketi. Haber Bülteni. (Yayın No. 33807) https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=ChildLabour-Force-Survey-2019-33807.
• United Natıons International Children's Emergency Found. (2022). “A Universal definition of what ıt means to be a “child”. https://data.unicef.org/resources/child-labour-2020-global-estimates-trends-and-the-road-forward/
• Wach, E. (2013). Learning about qualitative document analysis.