Öz
Okunabilirlik formülleri metnin gözlenebilen dilsel
özelliklerinden yola çıkarak metinleri okuma zorluklarına veya kolaylıklarına
göre aşamalı olarak sınıflandırmayı amaçlayan kestirim araçlarıdır. Ders
kitabının okunabilirliğinin seviyeye uygun olması, konuların öğrenciler
açısından kolay anlaşılmasını sağlayacaktır. Çalışmada yedi farklı yayınevine
ait ortaokul 6 sınıf Sosyal Bilgiler ders kitabının okunabilirliği ölçümü ve
hedef yaş kitlesine uygun olup olmadığı saptanmıştır. Araştırmanın modeli
doküman incelemesine dayalı betimsel bir çalışmadır. MEB Yayınevi ve özel
yayınevleri tarafından hazırlanan ders kitaplarından seçilen metinler üzerinde
Felsch Okuma Kolaylığı Okunabilirlik Formülü, Smog Okunabilirlik Formülü,
Gunning Zorluk Göstergesi, Fry Grafik okunabilirlik formülü, Ateşman tarafından
Türkçe için geliştirilen Okunabilirlik Formülü uygulanmıştır. Bu formüllerin
yanı sıra 6. sınıf Sosyal Bilgiler ders kitaplarının okunabilirliğinin
araştırılmasında uluslararası geçerliliğe sahip Cloze test prosedürü kullanılmıştır.
Araştırmanın Cloze test örneklemini Artvin merkez ilçedeki tüm okulların 6.
sınıf öğrencileri oluşturmuştur. Araştırmanın sonucunda Ateşman tarafından
Türkçe için geliştirilen okunabilirlik formülü dışında diğer formüllerden elde
edilen sonuçlar ders kitaplarının hedef kitleye uygun olmadığını ortaya
çıkarmıştır. Ateşman tarafından Türkçe için geliştirilen okunabilirlik formülü sonuçlarına göre ise 6. sınıf Sosyal
Bilgiler ders kitaplarının orta güçlük düzeyinde olduğu saptanmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Ateşman, E. (1997). Türkçede Okunabilirliğin Ölçülmesi. AÜ TÖMER Dil Dergisi, 58:171-174.
- Bağcı, H. & Ünal, Y. (2013). İlköğretim 8. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin Okunabilirlik Düzeyi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(3): 12-28.
- Baş, B. & İnan Yıldız, F. (2015). 2. Sınıf Türkçe Ders Kitabındaki Metinlerin Okunabilirlik Açısından İncelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1):52-61.
- Bezirci, B. & Yılmaz, A. E. (2010). Metinlerin Okunabilirliğinin Ölçülmesi Üzerine Bir Yazılım Kütüphanesi ve Türkçe İçin Yeni Bir Okunabilirlik Ölçütü. Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 12(3):49-62.
- Chall, J. S. (1988). Reability. the beginning years, Zagaluk, B. Jay Samuel, S. (ed) International Reading Assocation Inc.
- Çakmak, G. ve Çil, E. (2014). 4. Sınıf Fen ve Teknoloji Ders Kitabının Okunabilirlik Formülleriyle Değerlendirilmesi: Canlılar Dünyasını Gezelim, Tanıyalım Ünite Örneği. TurkishJournal of EducationalStudies, 1(3), 1-26.
- Çeçen, M. A. & Aydemir, F. (2011). Okul Öncesi Hikâye Kitaplarının Okunabilirlik Açısından İncelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16):185-194.
- Çepni, S. (2005). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş. Trabzon: Üçyol Kültür Merkezi Yayınları.
- Çepni, S., Gökdere, M. ve Taş, E. (2011). Mevcut Fen Bilgisi Ders Kitaplarının Okunabilirlik Formülleri İle Değerlendirilmesi. Maltepe Üniversitesi Yeni Bin Yılın Işığında Fen Bilgisi Eğitimi Sempozyumu, İstanbul.
- Çetinkaya, G. (2010). Türkçe metinlerin okunabilirlik düzeylerinin tanımlanması ve sınıflandırılması. Ankara Üniversitesi, Yayımlanmış Doktora Tezi, Ankara.
- Demir, T. (2013). Konu alanı ders kitabı inceleme kılavuzu sosyal bilgiler, İçinde; B. Akbaba (Ed.), Sosyal bilgiler ders kitaplarında dil ve anlatım. Pegem: Ankara, ss.105-144.
- Dikmenli, M., Çardak, O. ve Altunsoy, S. (2008). Ortaöğretim Biyoloji Ders Kitaplarında “Hücre Bölünmeleri” İle İlgili Metinlerin Okunabilirlik Düzeyleri, ICES, Kuzey Kıbrıs.
- Durukan, E. (2014). Metinlerin Okunabilirlik Düzeyleri İle Öğrencilerin Okuma Becerileri Arasındaki İlişki. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2(3):68-76.
- Geçit, Y. (2010). İlköğretim 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabının Okunabilirlik Derecesinin Türkçeye Uyarlanmış Flesh Formülüne Göre Değerlendirilmesi. E-Journal of New World Sciences Academy, 5(3):903-910.
- Hızarcı, S. H. (2009). İlköğretim 6. Sınıf Yeni Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının Okunabilirlik Düzeylerinin İncelenmesi, Gazi Üniversitesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
- Lenz, B. K. ve Deshler, D. D. (2005). Adolescents with learning disabilities: Revisiting the educator’s enigma. In B. Y. Wong (Ed.) Advances in learning disabilities. New York: Guilford.
- MEB (2006). İlköğretim sosyal bilgiler dersi 6. sınıf ders kitabı. MEB Yayınları, Ankara.
- Özay Köse, E. (2009). Biyoloji Ders Kitabında Hücre İle İlgili Metinlerin Okunabilirlik Düzeyleri. Çankaya Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi, Journal of Art ve Sciences 12, 141-150.
- Temur, T. (2003). Okunabilirlik (Readability) Kavramı. TÜBAR-XIII, 169-180.
- Topkaya, Y., Ulu Kalın, Ö. ve Yılar, B. (2015). Readabiliyt Of The Primary Education 8th Grade Citizenship and Democracy Education Textbook and Its Suıtability for Target Age Level. International Journal of Languages’ Education and Teaching. 3(1), 480-491.
- Ulusoy, M. (2009). Boşluk Tamamlama Testinin Okuma Düzeyini Ve Okunabilirliği Ölçmede Kullanılması, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(1):105-126.
- Zorbaz, K. Z. (2007). Türkçe Ders Kitaplarındaki Masalların Kelime-Cümle Uzunlukları Okunabilirlik Düzeyleri Üzerine Bir Değerlendirme. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 3(1), 87-101.
Ayrıntılar
| Bölüm | Makaleler |
|---|---|
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 8 Aralık 2017 |
| Gönderilme Tarihi | 16 Mayıs 2017 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017 |