Öğretmenlerin Kişisel Hesap Verebilirliği Ölçeği Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2022, , 648 - 667, 30.06.2022

Münevver Çetin , Derya Ülhatun Bozkurt

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2022..-843158

Öz

Araştırmanın amacı, öğretmenler için kişisel hesap verebilirlik ölçeğinin geliştirilmesidir. Araştırma tarama modeli şeklindedir. Açımlayıcı faktör analizi için 571 katılımcı, doğrulayıcı faktör analizi için ise 250 katılımcı ile çalışılmıştır. Araştırmanın evrenini, İstanbul ili; Bahçelievler, Bakırköy, Bayrampaşa, Fatih, Küçükçekmece ve Zeytinburnu ilçelerindeki devlet okullarında ve özel okullarda görevli olan öğretmenler oluşturmaktadır. Araştırmada tesadüfi olmayan örnekleme yöntemlerinden kolay ulaşılabilir örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Yapılan faktör analizi sonuçlarına göre ölçeğin KMO değeri 1.361, Bartlett testi değeri 6781.330 (p<0.05)’dir. Geliştirilen ölçeğin toplam varyans değeri (%55.699) ideal kabul edilmekte ve ölçek; içsel, dışsal, kişisel fayda ve kontrol olmak üzere dört boyuttan ve 25 maddeden oluşmaktadır. Ölçeğin Cronbach Alpha kat sayısı .919 ‘dur. Çalışmanın ikinci aşamasında, elde edilen faktör yapısını doğrulamak amacıyla doğrulayıcı faktör analizi uygulanmıştır. Yapılan analiz sonucunda elde edilen uyum istatistiklerinin ölçeğin daha önce belirlenen faktör yapısıyla normal düzeyde uyumlu (χ2/sd 1.361) olduğu tespit edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda geliştirilen ölçeğin öğretmenlerin kişisel hesap verebilirliğini ölçebilecek geçerlik ve güvenirlikte olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

kişisel hesap verebilirlik, öğretmen, ölçek geliştirme

Kaynakça

• Allen, A., & Mintrom, M. (2010). Responsibility and school governance. Educational Policy, 24(3), 439-464.
• Balcı, A. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler (13. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Barrick, M. R., & Mount, M. K. (1991). The big five personality dimensions and job performance: a meta‐analysis. Personnel Psychology, 44(1), 1-26.
• Barrick, M. R., Mount, M. K., & Strauss, J. P. (1993). Conscientiousness and performance of sales representatives: Test of the mediating effects of goal setting. Journal of Applied Psychology, 78(5), 715-722.
• Broadfoot, P., & Osborn, M. (1993). Perceptions of teaching: Primary school teachers in England and France. Continuum: International Publishing Group.
• Broadfoot, P., Osborn, M., Gilly, M., & Paillet, A. (1988). What professional responsibility means to teachers: national contexts and classroom constants. British Journal of Sociology of Education, 9(3), 265-287.
• Brown, T. A. (2015). Confirmatory factor analysis for applied research. London: Guilford Publications.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve Uygulamada Egitim Yönetimi Dergisi, 8(4), 470-483.
• Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri.Ankara: Pegem Akademi.
• Cheng, Y. C. (1996). Relation between teachers' professionalism and job attitudes, educational outcomes, and organizational factors. The Journal of Educational Research, 89(3), 163-171.
• Cheng, Y. C., & Tsui, K. T. (1999). Multimodels of teacher effectiveness: Implications for research. The Journal of Educational Research, 92(3), 141-150.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal bilimler için çok degiskenli istatistik SPSS ve Lisrel uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Darling‐Hammond, L. (2007). Race, inequality and educational accountability: The irony of ‘No Child Left Behind’. Race Ethnicity and Education, 10(3), 245-260.
• Doherty, K., & Schlenker, B. R. (1991). Self‐consciousness and strategic self‐presentation. Journal of Personality, 59(1), 1-18.
• Arslan Durmuş, S. (2016). İlk ve ortaokul öğretmenlerinin idareye karşı hak arama durumlarına ve hesap verebilirlik düzeylerine ilişkin algıları (Yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Eğitim Yönetimi ve Denetimi Bilim Dalı, Bolu.
• Ferris, G. R., Mitchell, T. R., Canavan, P. J., Frink, D. D., & Hopper, H. (1995). Accountability in human resource systems. In G. R. Ferris, S. D. Rosen, & D. T. Barnum (Eds.), Handbook of human resource management (175-196). Oxford, UK: Blackwell.
• Firestone, W.A., & Shipps, D. (2005), “How do leaders interpret conflicting accountabilities to improve student learning?”, in Firestone, W.A. and Riehl, C. (Eds), A New Agenda for Research in Educational Leadership, Teachers College Press, New York, NY, pp. 81-100.
• Finnigan, K. S., & Gross, B. (2007). Do accountability policy sanctions influence teacher motivation? Lessons from Chicago’s low-performing schools. American Educational Research Journal, 44(3), 594-630.
• Frink, D. D., & Ferris, G. R. (1998). Accountability, impression management, and goal setting in the performance evaluation process. Human Relations, 51(10), 1259-1283.
• Frink, D. D., & Ferris, G. R. (1999). The moderating effects of accountability on the conscientiousness-performance relationship. Journal of Business and Psychology, 13(4), 515-524.
• George, D., & Mallery, P. (2007). SPSS for Windows step by step. A simple study guide and reference (7. Baskı). GEN, Boston, MA: Pearson Education, Inc. https://archive.org/stream/sppssicforwindow0000geor#page/n1/mode/2up
• Gonzalez, R. A., & Firestone, W. A. (2013). Educational tug‐of‐war: internal and external accountability of principals in varied contexts. Journal of Educational Administration. 52(3), 383-406.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi (24. Basım). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Koçak, E. (2011). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin yetki devri, otonomi ve hesap verebilirliklerine ilişkin algılarının belirlenmesi. (Yüksek lisans tezi). Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı, Eğitim Programları ve Öğretimi Bilim Dalı, Eskişehir.
• Koçak, D., Çokluk, Ö., & Kayri, M. (2016). Faktör sayısının belirlenmesinde MAP testi, paralel analiz, K1 ve yamaç birikinti grafiği yöntemlerinin karşılaştırılması. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 330-359.
• Küçükbere Öztuzcu, R. (2019). Ortaokul öğretmenlerinin mesleki profesyonelliklerinin geliştirilmesinde bir araç olarak hesap verebilirlik (Yüksek lisans tezi). Gaziantep Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Gaziantep.
• Levent, F. (2016). Öğretmenlerin değişime hazır olma durumlarının farklı değişkenlere göre incelenmesi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 43(43), 117-134.
• Levent, F., & Karsantık, İ. (2018). Teacher Training Policies in Japan in the Context of Ethical Values. İş Ahlakı Dergisi, 11(1), 7-19.
• Özdamar, K. (2017). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi. Eskişehir: Kaan Kitabevi.
• Poulson, L. (1998). Accountability, teacher professionalism and education reform in England. Teacher Development, 2(3), 419-432.
• Rosenblatt, Z. (2017). Personal accountability in education: measure development and validation. Journal of Educational Administration, 55(1), 18-32.
• Salduz, E. (2013). Öğretmenlerin hesap verebilirliklerini öğrencilerin akademik başarısı açısından değerlendirmeleri (Yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı, Eğitim Yönetimi ve Denetimi Bilim Dalı, İstanbul.
• Schlenker, B. R., Britt, T. W., Pennington, J., Murphy, R., & Doherty, K. (1994). The triangle model of responsibility. Psychological review, 101(4), 632-652.
• Scherer, R. F., Luther, D. C., Wiebe, F. A., & Adams, J. S. (1988). Dimensionality of coping: Factor stability using the ways of coping questionnaire. Psychological Reports, 62(3), 763-770.
• Schumacker, R. E., & Lomax, R. G. (2004). A beginner's guide to structural equation modeling. London: Lawrence Erlbaum Assocıates, Publishers.
• Sinclair, A. (1995). The chameleon of accountability: forms and discourses. Accounting, Organizations and Society, 20(2-3), 219-237.
• Steel, R. P., & Rentsch, J. R. (1997). The dispositional model of job attitudes revisited: Findings of a 10-year study. Journal of Applied Psychology, 82(6), 873-879.
• Stock, D. G. (2015). Exploring Person-Centered Accountability as a Complementary Approach to Regulatory-Centered Accountability: An Action Research Study. (Doctoral dissertation). Available from ProQuest Dissertations and Theses database. (UMI No. 3728217)
• Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: Temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), 49-74.
• Şimşek Ö.F. (2007). Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş, Temel İlkeler ve LİSREL Uygulamaları. Ankara: Ekinoks.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S., (2013). Using multivariate statistics (Sixth Edition) Boston, MA: Pearson.
• Tavşancıl, E. (2018). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Tetlock, P. E. (1983). Accountability and complexity of thought. Journal of personality and social psychology, 45(1), 74.
• Tezbasaran, A. A. (1996). Likert tipi ölcek gelistirme klavuzu. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Weigold, M. F., & Schlenker, B. R. (1991). Accountability and risk taking. Personality and Social Psychology Bulletin, 17(1), 25-29.
• Wood Jr, J. A., & Winston, B. E. (2005). Toward a new understanding of leader accountability: Defining a critical construct. Journal of Leadership & Organizational Studies, 11(3), 84-94.
• Yavaş, T. (2017). Kamu ve özel okullarda görev yapan öğretmenlerin hesap verebilirlik algılarının çok boyutlu incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Yönetimi ve Denetimi Ana Bilim Dalı, İstanbul.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.