ÖĞRETMEN ADAYLARINDA ÖZ LİDERLİK BECERİLERİNİN YORDAYICISI OLARAK ÖĞRENİLMİŞ GÜÇLÜLÜK VE DENETİM ODAĞI

Yıl 2015, Cilt: 15 Sayı: 2, 147 - 161, 21.12.2015

Burçak Çağla Garipağaoğlu , Berna Güloğlu

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2015.15.2-5000161317

Cited By: 7

Öz

Bu çalışmanın amacı, öğretmen adaylarında öz liderliğin yordayıcısı olarak öğrenilmiş güçlülük ve denetim odağının incelenmesidir. Bu amaçla Rosenbaum Öğrenilmiş Güçlülük Ölçeği (RÖGÖ), Rotter İç-Dış Denetim Odağı Ölçeği (RİDDOÖ) ve Öz Liderlik Ölçeği (ÖLÖ) kullanılmıştır. Veriler Bahçeşehir ve Yeditepe Üniversitelerinin Eğitim Fakültelerinde lisans ve formasyon programlarında öğrenim gören 307 (208 Kadın, 99 Erkek) öğrenciden toplanmıştır. Araştırmada öz liderlik, öğrenilmiş güçlülük ve denetim odağı değişkenlerinin birbirleriyle ilişkisi Pearson momentler çarpımı tekniği ile, değişkenlerin bazı değişkenlere göre farklılaşıp farklılaşmadığı ise t-test ve Tek Yönlü Anova ile sınanmıştır. Ayrıca, öz liderliğin hangi sıra ile yordandığını saptamak amacıyla çoklu aşamalı regresyon analizi tekniğinden yararlanılmıştır. Bulgular öğretmenliği isteyerek seçen adayların, zorunluluklar dolayısıyla öğretmenliğe yönelen adaylara göre öz liderlik becerilerinin ve öğrenilmiş güçlülük düzeylerinin yüksek olduğuna ve iç denetimli olduklarına işaret etmektedir. Son olarak, öğrenilmiş güçlülük ve denetim odağının öz liderlik becerilerini yordadığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

öz liderlik, öğrenilmiş güçlülük, denetim odağı

THE ROLE OF LEARNED RESOURCEFULNESS AND LOCUS OF CONTROL ON THE SELF-LEADERSHIP SKILLS OF TEACHER CANDIDATES

Öz

The aim of this study is to examine the role of learned resourcefulness and locus of control on the selfleadership skills of teacher candidates. Self-Leadership Questtionnaire, Rosenbaum SelfControl Scale, and Rotter Internal-External Locus of Control Scale were administered to 307 teacher candidates (208 Females, 99 Males) from Educational Faculty of Bahcesehir University and Yeditepe University. Pearson correlation coefficients were used to investigate the relationship among self-leadership, learned resourcefulness and locus of control. T-test and one way anova were conducted to test the difference in these variables in terms of some variables. Multiple regression analysis was employed to determine how well learned resourcefulness and locus of control
predicted self-leadership. Results showed that teacher candidates who wants to be a teacher have better self-leadership skills, higher level of resourcefulness and internal locus of control. It was also found that learned resourcefulness and locus of control are important predictors of self-leadership.

Anahtar Kelimeler

self-leadership, learned resourcefulness, locus of control

Kaynakça

• Aktaş, H.G. (2008). Öğretmenlerde denetim odağı ve örgütsel vatandaşlık. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• Anderson, J. S. & Prussia, G.E. (1997). The self-leadership questionnaire: preliminary assessment of construct validity. The Journal of Leadership Studies, 4(2), 119- 143.
• Barry, D. (1991). Managing The Bossless Team: Lessons in Distributed Leadership. Organizational Dynamic, 20(1), 31-47.
• Bilgin, L. (2007). İşte denetim odağı ve sendiyaka bağlılık arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. https://earsiv.anadolu.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11421/443/448200.pdf?s equence=3&isAllowed=y adresinden alınmıştır.
• Cohen, A. & Oden, S. (1974). An examination of creativity and locus of control in children. Journal of Genetic Psychology, 124(2), 179-185.
• Çetin, C. (2008). Yöneticilerin liderlik stilleri, değişim yönetimi ve ekip çalişmasi arasindaki ilişkilerin çok yönlü olarak değerlendirilmesi (Rapor No.2008-15). İTO İstanbul Ticaret Odası http://www.ito.org.tr/itoyayin/0005293.pdf adresinden 21.05.2015 tarihinde alıntılandı.
• Çoşkun, Y. (2007). Lise öğrencilerinde öğrenilmiş güçlülük ve kontrol odağı algılama düzeyi ilişkisi. Marmara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25, 71-85.
• Dağ, İ. (1991). Rosenbaum’un Öğrenilmiş Güçlülük Ölçeği’nin üniversite öğrencileri için güvenirliği ve geçerliği. Türk Psikiyatri Dergisi 2(4),269-274.
• Dağ, İ. (1991). Rotter’in İç-Dış Kontrol Odağı Ölçeği (RİDKOÖ)’nin üniversite öğrencileri için güvenirliği ve geçerliği. Türk Psikoloji Dergisi, 7 (26), 10-16.
• D’Intino, R.S., Goldsby, M.G., Houghtoni J.D., & Neck, C.P. (2007). Self-leadership: A process for entrepreneurial success. Journal of Leadership and Organizational Studies, 13(4), 105-120.
• Dolbier, C.L., Soderstrom, M., & Steinhardt, M.A. (2001). The relationship between self- leadership and enhanced psychological, health, and work outcomes. The Journal of Psychology, 135(5), 469-485.
• Dönmez, A. (1986). Denetim odağı: Temel araştıma alanları. Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi,18, 259-280.
• D’Zurilla, T. & Goldfried, M.R. (1971). Problem solving and behavior modification. Journal of Abnormal Psychology, 78(1), 107-126.
• Elloy, D. F. (2008). The relationship between self-leadership behaviors and organization variables in a selfmanaged work team environment. Management Research News, 31(11).
• Godwin, J. L., Neck, C. P. & Houghton, J. D. (1999). The impact of thought self- leadership on individual goal performance: A cognitive perspective. The Journal of Management Development, 18(2), 153-169.
• Hair, J. F., Anderson, R. E., Tatham, R. L., & Black, W. C. (2006). Multivariate Data Analysis (6th Ed.). Upper Saddle River, NJ: Prectice-Hall, Inc.
• Houghton, J. D. & Neck, C.P. (2002). The Revised Self-Leadership Questionnaire: Testing a hierarchical factor structure for self-leadership. Journal of Managerial Psychology, 17(8), 672-692.
• Jarson, C.M. & King, J.E. (2005). Leaving leadership: Solving leadership problems through empowerment. Management Decision, 43, 1049-1053.
• Karasar,N.(1984). Bilimsel Araştırma Metodu. Ankara: Hacetepe Taş Kitapçılık.
• Kazan, A.L. (1999), Exploring concept of self-leadership: factor impacting self- leadership of Ohio Americorps Members. Unpublished Doctoral Dissertation, The Ohio State University, Ohio.
• Kennett, D. J. (1994). Academic self-management counseling: Preliminary evidence for the importance of learned resourcefulness on program success. Studies in Higher Education, 19(3), 295-307
• Kurman, J. (2001). Self-regulation strategies in achievement setting: culture and gender differences. Journal of Cross-Cultural Psychology, 32(4), 491-503.
• Lovelace, K. J., Manz, C. C., & Jose C. A. (2007). Work stress and leadership development: the role of self-leadership, shared leadership, physical fitness and flow in managing demands and ıncreasing job control. Human Resource Management Review, 17, 374-387.
• Manz, C. C. (1986). Self-Leadership: Toward An Expanded Theory of Self- Influence Processes in Organizations. Academy of Management Review, 11(3), 585-600.
• Manz, C. C. (1992). Mastering Self-Leadership: Empowering Yourself for Personal Excellence. New Jersey: Prentice Hall.
• Manz, C. C. & Sims, H. P. (1980). Self-Management as a Substitute, A social Learning Theory Perspective. Journal of Managerial Psychology, 5(3), 361-367.
• Neck, C.P. & Houghton, J.D. (2006). Two decades of self-leadership theory and research: Past development, present trends, and future possibilities. Journal of Managerial Psychology, 21(4), 270-295.
• Neck, C.P., & Manz, C.C. (1996). Thought self-leadership: the impact of mental strategies training on employee cognition, behavior, and affect. Journal of Organizational Behavior, 17, 445-467.
• Ören, N. (1991). Denetim odağı ve kendini kabul arasındaki ilişkiler. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 1(2), 20-28.
• Pearce, C. L., Manz, C. C., & Sims, H. P. (2008). The Roles of vertical and shared leadership in the enactment of executive corruption: Implications for research and practice. The Leadership Quarterly, 19, 353-359.
• Prussia, G.E., Anderson, J.S., & Manz, C.C. (1998). Self-leadership and performance outcomes: The mediating influence of self-efficacy. Journal of Organizational Behavior, 19, 523-538.
• Rosenbaum, M. A. (1980). A schedule for assessing self control behaviours: Preliminary findings. Behavior Therapy, 11, 109-121.
• Rosenbaum, M. (1990). Learned resourcefulness: On coping skills, self-control, and adaptive behavior. New York: Springer Publishing Company.
• Rosenbaum, M. & Ben-Ari, K. (1985). Learned helplessness and learned resourcefulness: Effects of non-contingent success and failure on individuals differing in self- control skills. Journal of Personality and Social Psychology, 48, 198-215.
• Rotter, J.B. (1996). Generalized expectanticies for internal vs. external control of reinforcement. Psychological Monographs, 80, 1-28.
• Siva, N. A. (1991). İnfertilite’de stresle başetme, öğrenilmiş güçlülük ve depresyonun incelenmesi. Unpublished Doctoral Dissertation, Hacettepe University, Ankara.
• Spirito, A., Francis, G., Overholser, J., & Frank, N. (1996). Coping, depression, and adolescent suicide attempts. Journal of Clinical Child Psychology, 25(2), 147- 155.
• Tabak, A. & Erkuş, A. (2008). Denetim odağının bireylerin belirsizlikle başetme düzeylerine etkisi: Kamu sektöründe bir araştırma. Hacettepe İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26(1), 213-228.
• Tabak, A. Sığrı, Ü., & Türköz, T. (2013). Öz Liderlik Ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması çalışması. Bilig, 67, 213-244.
• Tümkaya, S. (2000). İlkokul öğretmenlerindeki denetim odağı ve tükenmişlikle ilişkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(Özel sayı), 1-8.
• Uğurluoğlu, Ö. (2010). Kendi kendine liderlik stratejileri üzerine bir araştırma. Atatürk Üniversitesi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(1), 175-192.
• Williams, S. (1997). Personality and Self-Leadership. Human Resource Management Review, 7(2), 139-155.
• Yeşilyaprak, B. (1990). Denetim odağının belirleyicileri ve değişime ilişkin araştırmalar: Bir eleştirel değerlendirme. Türk Psikoloji Dergisi, 7 (25), 41-52.