PROAKTİF KİŞİLİĞİN ÖZNEL ZİNDELİK İLE MERAK ARASINDAKİ İLIŞKİDE ARACILIK ETKİSİ

Yıl 2017, Cilt: 17 Sayı: 3, 1221 - 1240, 19.09.2017

Eyüp Çelik , Pınar Topçuoğlu

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2017.17.31178-338819

Cited By: 10

Öz

Bu makalede
proaktif kişiliğin öznel zindelik ile merak arasındaki ilişkide aracılık
etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın verileri; Kısaltılmış Proaktif
Kişilik Ölçeği, Öznel Zindelik Ölçeği, Merak ve Keşfetme Ölçeği II ile
toplanmıştır. Çalışma grubu, Sakarya Üniversitesinde okuyan %77.8’i kadın olan
311 üniversite öğrencisinden oluşmaktadır. Çalışma grubundaki bireylerin yaş
ortalaması 20.3 (SS= 0.42)’tür. Araştırmada proaktif kişilik, öznel zindelik ve
merak arasındaki ilişkiler regresyona dayalı aracılık analizi ve korelasyon
analizi ile incelenmiştir. Ayrıca, test edilmeye çalışılan aracı modeldeki
doğrudan ve dolaylı etkiler bootstrap yöntemi ile belirlenmiştir. Araştırma
sonucunda proaktif kişilik ve öznel zindeliğin, merak ile pozitif açıdan
ilişkili olduğu ve proaktif kişiliğin öznel zindelik ile merak arasındaki
ilişkide aracılık etkisine sahip olduğu görülmüştür. Elde edilen sonuçlar
ilgili literatür bağlamında tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Proaktif kişilik, öznel zindelik

Kaynakça

• Aluede, O., Imhonde, H., & Eguavoen, A. (2006). Academic, career and personal needs of nigerian university students. Journal of Instructional Psychology, 33(1), 50-57.
• Akın, A. (2012a). The relationships between internet addiction, subjective vitality, and subjective happiness. CyberPsychology, Behavior, and Social Networking, 15(8), 404-410.
• Uysal, R., Sarıçam, H., & Akın, A. (2014). Öznel Zindelik Ölçeği Türkçe formunun psikometrik özellikleri. Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 33, 136-146.
• Akın, A. (2012b, May). Validity and reliability of the Turkish version of the Curiosity and Exploration Inventory-II. Paper presented at the International Counseling and Education Conference, İstanbul, Turkey.
• Akın, A., Abacı, R., Kaya, M., & Arıcı, N. (2011). Kısaltılmış Proaktif Kişilik Ölçeği’nin (KPÖ) Türkçe formunun geçerlik ve güvenirliği. In ICES11 International Conference on Educational Sciences, June (pp. 22-25).
• Ashford, S. J., & Black, J. S. (1996). Proactivity during organizational entry: The role of desire for control. Journal of Applied psychology, 81(2), 199.
• Baltaş, A. (2008). Girişimciliğin ardındaki insan profili. http://www.baltasgrubu.com/Makaleler/girisimciligin-ardindaki-insan-profili.html. Adresinden 2 Mayıs 2016 tarihinde edinilmiştir.
• Bateman, T. S., & Crant, J. M. (1993). The pro-active component of organizational behavior: A measure and correlates. Journal of Organizational Behavior, 14, 103–118.
• Belschak, F. D., Hartog, D. N., & Fay, D. (2010). Exploring positive, negative and context‐dependent aspects of proactive behaviours at work. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 83(2), 267-273.
• Berlyne, D. E. (1954). A theory of human curiosity. British Journal of Psychology. General Section, 45(3), 180-191.
• Bostic, T. J., Rubio, D. M., & Hood, M. (2000). A validation of the subjective vitality scale using structural equation modeling. Social Indicators Research, 52(3), 313-324.
• Carlin, K. A. (1999). The impact of curiosity on learning during a school field trip to the zoo. Dissertation Abstracts International, 60(9), 3253.
• Chell, E., Haworth, J. M., & Brearley, S. (1991). The entrepreneurial personality: Concepts, cases and categories. London: Routledge.
• Crant, J. M. (2000). Proactive behavior in organizations. Journal of Management, 26, 435–462.
• Christensen, L. B., Johnson, R. B., & Turner, L. A., (2015). Araştırma yöntemleri, desen ve analiz (Çev. Ed. Ahmet Aypay). Anı Yayıncılık, Ankara.
• Covey, S. R. (2010). Etkili insanların 7 alışkanlığı (Çev. O. Deniztekin, F. N. Deniztekin). İstanbul: Varlık Yayınları.
• Çakar, F. S. (2012). The relationship between the self-efficacy and life satisfaction of young adults. International Education Studies, 5(6), 123-130.
• Çini, P. E. (2014). Yönetici ve çalışanların proaktif kişilik özellikleri ve ilişkisel bağımlı benlik düzeylerinin karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çuhadaroğlu, F., Canat, S., Kılıç, E., Şenol, S., Rugancı, N., ……. Avcı, A. (2004). Ergen ve ruhsal sorunları durum saptama çalışması. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi Raporları 1. Basım, Tubitak Matbaası.
• Demirtaş-Madran, H. A. (2012). Cinsiyet, cinsiyet rolü yönelimi ve düşünme ihtiyacı. Türk Psikoloji Yazıları, 15(29), 1-10.
• Esen, A., & Çonkar, K. (1999). Orta Anadolu: (Konya, Kayseri, Sivas ve Tokat) girişimcilerinin sosyo-ekonomik özellikleri, işletmecilik anlayışları ve beklentileri araştırması. Konya Ticaret Odası.
• Fini, A. E. S., Kavousian, J., Beigy, A., & Emami, M. (2010). Subjective vitality and its anticipating variables on students. Procedia Social and Behavioral Sciences, 5, 150-156.
• Frese, M., & Fay, D. (2001). 4. Personal initiative: An active performance concept for work in the 21st century. Research in organizational behavior, 23, 133-187.
• Fuller, J. B., Marler, L. E., & Hester, K. (2012). Bridge building within the province of proactivity. Journal of Organizational Behavior, 33(8), 1053-1070.
• Gizir, C. A. (2005). Orta Doğu Teknik Üniversitesi son sınıf öğrencilerinin problemleri üzerine bir çalışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,1(2), 196-213.
• Hayes, A. F. (2013). Introduction to mediation, moderation, and conditional process analysis: A regression-based approach. New York: The Guilford Press.
• Hendron, M. G. (2008). Structural ve social integration: Help or hindrance to bottom-up innovation? (Unpublished doctoral dissertation). Available from ProQuest Dissertations and Theses database. (UMI No. 1434728). The University of Texas at Austin.
• Kashdan, T. B., Rose, P., & Fincham, F. D. (2004). Curiosity and exploration: Facilitating positive subjective experiences and personal growth opportunities. Journal of personality assessment, 82(3), 291-305.
• Kashdan, T. B., Gallagher, M. W., Silvia, P. J., Winterstein, B. P., Breen, W. E., Terhar, D., & Steger, M. F. (2009). The curiosity and exploration inventory-II: Development, factor structure, and psychometrics. Journal of research in personality, 43(6), 987-998.
• Kashdan, T. B., & Silvia, P. J. (2009). Curiosity and interest: The benefits of thriving on novelty and challenge. Oxford handbook of positive psychology, 2, 367-374.
• Kaygusuz, C. (2002). Üniversite öğrencilerinin problem alanları ve bunların bazı değişkenlerle ilişkileri. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6, 76-86.
• Kim, T. Y., Cable, D. M., & Kim, S. P. (2005). Socialization tactics, employee proactivity, and person-organization fit. The Journal of Applied Psychology, 90(2), 232–241.
• King, E. B., George, J. M., & Hebl, M. R. (2005). Linking personality to helping behaviors at work: An interactional perspective. Journal of Personality, 73(3), 585-608.
• Korkmaz, S. (2000). Girişimcilik ve üniversite öğrencilerinin girişimcilik özelliklerinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Hacettepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 18(1), 163-169.
• Lee. S. M., & Peterson S. (2000). Culture, Entrepreneurial Orientation, and Global Competitiveness, Journal of World Business, 35(4), 401-416.
• Litman, J. A., & Spielberger, C. D. (2003). Measuring epistemic curiosity and its diversive and specific components. Journal of Personality Assessment, 80(1), 75-86.
• MacKinnon, D. P., Lockwood, C. M., Hoffman, J. M., West, S. G., & Sheets, V. (2002). A comparison of methods to test mediation and other intervening variable effects. Psychological methods, 7(1), 83.
• Major, D. A., Turner, J. E., & Fletcher, T. D. (2006). Linking proactive personality and the Big Five to motivation to learn and development activity. Journal of applied psychology, 91(4), 927.
• Maxwell, S. E., Cole, D. A., & Mitchell, M. A. (2011). Bias in cross-sectional analyses of longitudinal mediation: Partial and complete mediation under an autoregressive model. Multivariate Behavioral Research, 46(5), 816-841.
• McCrae, R. R., Costa, P. T. (1994). The stability of personality: Observation and evaluations. Current Directions in Psychological Science, 3(1), 173–175.
• Mroczek, D. K., & Spiro, A. (2007). Personality change influences mortality in older men. Psychological Science, 18(5), 371–376.
• Moncrief, W. C., & Marshall, G. W. (2005). The evolution of the seven steps of selling. Industrial Marketing Management, 34(1), 13-22.
• Mount, M. & Barrick, M. (1998). Five reasons why the “big five” article has been frequently cited. Personnel Psychology, 51(2), 849–857.
• Niemiec, C. P., Lynch, M. F., Vansteenkiste, M., Bernstein, J., Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2006). The antecedents and consequences of autonomous self-regulation for college: A self-determination theory perspective on socialization. Journal of Adolescence, 29, 761–775.
• Nix, R. A., Ryan, R. M., Manly, J. B., & Decy, E. L. (1999). Revitalization through self-regulation: The effects of autonomous and controlled motivation on happiness and vitality. Journal of Experimental Social Psychology, 35, 266–284.
• Özdevecioğlu, M., & Cingöz, A. (2009). Sosyal girişimcilik ve sosyal girişimciler: Teorik çerçeve. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32, 81-95.
• Parker, S. K., Bindl, U. K., & Strauss, K. (2010). Making things happen: A model of proactive motivation. Journal of Management, 36(4), 827-856.
• Reio Jr, T. G., Petrosko, J. M., Wiswell, A. K., & Thongsukmag, J. (2006). The measurement and conceptualization of curiosity. The Journal of Genetic Psychology, 167(2), 117-135.
• Renner, B. (2006). Curiosity about people: The development of a social curiosity measure in adults. Journal of personality assessment, 87(3), 305-316.
• Rickwood, D., Deane, F. P., Wilson, C. J., & Ciarrochi, J. (2005). Young people’s help-seeking for mental health problems. Australian e-journal for the Advancement of Mental health, 4(3), 218-251.
• Roberts, B. W., Walton, K., & Viechtbauer, W. (2006). Patterns of mean-Level change in personality traits across the life course: A meta-analysis of longitudinal studies. Psychological Bulletin, 132(1), 1–25.
• Ryan, R. M., & Frederick, C. (1997). On energy, personality, and health: Subjective vitality as a dynamic reflection of well‐being. Journal of personality, 65(3), 529-565.
• Salama-Younes, M. (2011). Positive mental health, subjective vitality and satisfaction with life for French physical education students. World Journal of Sport Sciences, 4(2), 90-97.
• Sarıçam, H. (2015). Mediating role of self efficacy on the relationship between subjective vitality and school burnout in Turkish adolescents. International Journal of Educational Researchers, 6(1), 1-12.
• Seel, N. M. (Ed.). (2011). Encyclopedia of the Sciences of Learning. Springer Science ve Business Media, 495-904.
• Shirom, A. (2010). Feeling energetic at work: On vigor’s antecedents. In A. B. Bakker, M. P. Leiter (Eds.), Work engagement: A handbook of essential theory and practice (pp 69–84). London, UK and New York, NY: Psychology Press.
• Siebert, S. E.; Crant, J. M.; & Kraimer, M. L. (1999). Proactive personality and career success. Journal of Applied Psychology, 84(3), 416–427.
• Srivastava, S., John, O. P., Gosling, S. D., Potter, J. (2003). Development of personality in early and middle adulthood: Set like plaster or persistent change? Journal of Personality and Social Psychology, 84(5), 1041–1053.
• Strauss, K., Griffin, M. A., & Rafferty, A. E. (2009). Proactivity directed toward the team and organization: The role of leadership, commitment and role‐breadth self‐efficacy. British Journal of Management, 20(3), 279-291.
• TDK (2016) Türk dil kurumu güncel sözlük. http://www.tdk.gov.tr. Adresinden 22 Nisan 2016 tarihinde indirilmiştir.
• Terzi, M., & Mirasyedioğlu, Ş. (2009). İlköğretim matematik öğretmen adaylarının matematiğe yönelik özyeterlik algılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. TÜBAV Bilim Dergisi, 2(2), 257-265.
• Topkaya, N., & Meydan, B. (2013). Üniversite öğrencilerinin problem yaşadıkları alanlar, yardım kaynakları ve psikolojik yardım alma niyetleri. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(1).
• Uysal, R., Satıcı, S. A., & Akın, A. (2013). Mediating Effect of Facebook Addiction on the Relationship between Subjective Vitality and Subjective Happiness. Psychological Reports: Mental ve Physical Health, 113(3), 948-953.
• Van Vianen, A. E. M., & De Pater, I. E. (2012). Content and development of newcomer person-organization fit: an agenda for future research. In Wanberg, C. (Ed), The Oxford handbook of socialization, Oxford University Press, New York.
• Wrosch, C., Scheier, M. F., Miller, G. E., Schulz, R., & Carver, C. S. (2003). Adaptive self-regulation of unattainable goals: Goal disengagement, goal reengagement, and subjective well-being. Personality and Social Psychology Bulletin, 29(12), 1494-1508.
• Yurtsever, H. (2009). Kişilik özelliklerinin stres düzeyine etkisi ve stresle başa çıkma yolları: Üniversite öğrencileri üzerine bir araştırma (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü.
• Yürür, S. (2009). Yöneticilerin çatışma yönetim tarzları ve kişilik özellikleri arasındaki ilişkinin analizine yönelik bir araştırma. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 10(1), 23-42.
• Yi, Z. (2009). The relationship between organizational authority-control and employee’s proactive behavior: The moderating role of ındividual proactive personality (Unpublished Doctoral dissertation). City University of Hong Kong.