TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ÖĞRETİM PROGRAMINDA ÖN OKUMA KAZANIMI STRATEJİLERİ VE BU STRATEJİLERİN 10. SINIF DERS KİTABI METİNLERİNDEKİ YETERLİLİĞİ

Yıl 2019, Cilt: 19 Sayı: 4, 1362 - 1372, 31.12.2019

Şenel Gerçek , Gürkan Yavaş , Hülya Çevirme

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2019..-455602

Öz

Bireyin, yazılı bir metindeki bilgileri, ön bilgilerinin de yardımıyla yorumlama ve yeni anlamlar üretme çabası olarak tanımlanabilecek okuma, çeşitli zihin becerilerini de kapsayan önemli bir dil becerisidir (Güneş, 2014). Akyol (2013)’e göre ise okuma, yazar ve okuyucunun sürekli etkileşim içinde bulunduğu aktif bir anlam kurma çabasını gerektirir. Öncelikle anlamaya ve kavramaya yönelik kazanımları içeren okuma becerisi, ilkokuldan itibaren öğrencilere kazandırılmaya başlanır. Ön okuma, okuma öncesi yapılması gerekli çeşitli etkinliklerle ilgili strateji bilgilerini içerir. Bir okumaya geçmeden önce, metnin konusu ve içeriği ile ilgili önceden birtakım tahminlerde bulunmayı sağlayan ön okuma bilgisi, öğrencilerin ön bilgilerini harekete geçirir; böylece metnin daha hızlı ve doğru anlaşılmasını sağlar.Bu çalışmanın amacı, Türk Dili ve Edebiyatı Dersi öğretim Programı’ndaki ön okuma stratejilerini belirlemek ve bu stratejilerin, Türk Dili ve Edebiyatı 10. Sınıf Ders Kitabı’ndaki uygulama olanaklarını araştırmaktır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi kullanılmıştır. Çalışma sonucunda, Türk Dili ve Edebiyatı ders kitaplarının,  öğrencilerin ön okuma stratejilerini daha verimli ve etkin kullanmalarını sağlayacak biçimde tasarlanması gerektiği önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Okuduğunu anlama stratejileri, Lise, Türk Dili ve Edebiyatı

Kaynakça

• Akyol, H. (2013). Programa Uygun Türkçe Öğretim Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Anderson, R.C., Reynolds, R. E., Schallert, D. L. and Goetz, E. T. (1976). Frameworks for Comprehending Discourse. University of Illinois Laboratory For Cognitive Studies in Education. (https://www.ideals.illinois.edu/bitstream/handle/2142/17811/ctrstreadtechrepv01976i00012_opt.pdf?sequence=1) (15.04.2018).
• Antakyalıoğlu, Z. (2013). Roman Kuramına Giriş. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Başaran Yılmaz, A. H. (2018). Ortaöğretim Türk Dili ve Edebiyatı 10 Ders Kitabı. Ankara: Bir-Yay Yayınevi.
• Bruning, R.H., Schraw, G.J., Norby, M. M. (2014). Bilişsel Psikoloji ve Öğretim. (Z. N. Ersözlü, R. Ülker, çev. ed.) Ankara: Nobel Akademi Yayınları.
• Demirel, Ö. (2004). Türkçe Öğretimi. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Enginün, İ. (2006). Yeni Türk Edebiyatı/Tanzimat’tan Cumhuriyet’e. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Perfetti, C. A., & Hogaboam (1975). T. Relationship Between Single Word Decoding and Reading Comprehension Skill. Journal of Educational Psychology, 1975, 67, 461-469.
• Güneş, F. (2014). Türkçe Öğretimi/Yaklaşımlar ve Modeller. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Kintsch, W., Van Dijk, T.A. (1978), Toward a Model of Text Comprehension and Production. Psychol Rev. 85: 363-94.
• McGinley, W. J., Daner, P. R. (1985). The Use of Semantic Impresions as a Previewing Activity for Providing Clues to a Story’s Episodic Structre. (citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.828.9196&rep=rep1&type=pdf)
• MEB (2018). Türk Dili ve Edebiyatı Dersi Öğretim Programı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Moran, B. (2001). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 1. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Onan, B. (2013). Dil Eğitiminin Temel Kavramları. Ankara: Nobel Akademi Yayınları.
• Özdemir, E. (1990). Örnekli Açıklamalı Edebiyat Bilgileri Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Anderson, R. C., Reynolds, R. E., Schallert, D. L., & Goetz, E. T. Frameworks for comprehending discourse (Technical Report No. 12). Urbana, Ill.: University of Illinois, Center for the Study of Reading and Cognition, July 1976. https://www.ideals.illinois.edu/bitstream/handle/2142/17719/ctrstreadtechrepv01976i00014_opt.pdf (04.05.2017).
• Rumelhart, D.E. (1980). Schemata: The Building Blocks of Cognition. Theoretical Issues in Reading Comprehension. (R.J. Spiro etal, ed.) Hillsdale: Lawrence Erlbaum. Rumelhart, D. E. “Understanding understanding.” Memories, Thoughts, and Emotions: Essays in Honor ofGeorge Mandler. Ed. Kessen, W., Ortony, A., Craik, F., Lawrence Erlbaum Assocıates, Publishers 1991. 256-275.
• Snow, C. (2002). Reading for Understanding : Toward a Research and Development Program inReading Comprehension. Pittsburgh, Pennsylvania, Pittsburgh: Rand.
• Stevens K. C. (1980). The Effect of Background Knowledge on the Reading Comprehension of Ninth Graders. Journal of Reading Behavior, Vol.XII. No:2, pp.153.
• Stevick, P. (2004). Roman Teorisi. (S. Kantarcıoğlu, çev.) Ankara: Akçağ Yayınları.
• Tanpınar, A. H. (1998). Edebiyat Üzerine Makaleler. (Z. Kerman, haz.) İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Ülper, H. (2010). Okuma ve Anlamlandırma Becerilerinin Kazandırılması. Ankara: Nobel Akdemi Yayınları.
• Van Dijk T.A., Kintsch, W. (1983). Strategies of Discourse Comprehension. New York: Academic Press.
• Wellek, R., Warren, A. (2016). Edebiyat Teorisi. (Ö. F. Huyugüzel, çev.) İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Wiener, H. S. (1978). Any Child Can Read Better. New York: Oxford University Press.
• Yetiş, K. (1996). Talîm-i Edebiyat’ın Retorik ve Edebiyat Nazariyâtı Sâhasında Getirdiği Yenilikler. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2011). Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.