SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLERİ PERSPEKTİFİNDEN MÜLTECİ ÖĞRENCİLER

Yıl 2019, Cilt: 19 Sayı: 3, 782 - 801, 11.10.2019

Nihal Baloğlu Uğurlu , Melek Akdovan

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2019.19.49440-501401

Cited By: 6

Öz

Bu araştırmanın amacı, Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin, kendi
dersleri bağlamında mülteci öğrenciler hakkındaki görüşlerini tespit etmektir.
Çalışma grubu, uygun örnekleme yöntemine göre seçilmiş olup, toplam 11 Sosyal
Bilgiler öğretmeni araştırmaya dahil edilmiştir. Yapılan araştırmada veriler,
nitel araştırma yöntemlerinden yarı yapılandırılmış görüşme tekniği
kullanılarak elde edilmiştir. Verilerin çözümlenmesinde ise betimsel analiz
yöntemi kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen en önemli bulgular, Sosyal
Bilgiler öğretmenlerinin mülteci öğrencilerin en fazla dil yetersizlikleri ve
kültürel farklılıkları ile ilgili farkındalıklara sahip olmaları, kendileri
açısından mülteci öğrencilerin derse aktif katılımları ve sınıf içi
iletişimlerini bir sorun olarak görmeleri, Sosyal Bilgiler dersini mülteci
öğrencilerin özellikle ülkemiz hakkında bilgi edinmeleri ve toplumsal
hayatımızı öğrenmeleri açısından gerekli olduğunu düşünmeleri, mülteci
öğrenciler dikkate alınarak sınıf içi ve sınıf dışı birtakım faaliyetler için
çaba göstermeleri ve Sosyal Bilgiler öğretim programını mülteci öğrencilerin bu
derse entegrasyonları açısından yetersiz olarak değerlendirmeleri şeklindedir. 

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler, Sosyal Bilgiler öğretmeni, Mülteci öğrenciler

Kaynakça

• AFAD (Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı), (2018). Barınma merkezlerinde son durum. Geçici Barınma Merkezleri Raporu, 03.08.2018 tarihinde https://www.afad.gov.tr/upload/Node/2374/files/13_08_2018_Suriye_GBM_Bilgi_Notu.pdf adresinden alınmıştır.
• Ahrari, S., Othman, J., Hassan, S., Samah, B. A. & Lawrence, J. (2013). Role of social studies for pre-service teachers in citizenship education, International Education Studies, 6(12), 1-8.
• Akengin, H. (2013). Siyasi coğrafya: insan ve mekan yönetim (2. Baskı), Ankara: Pegem Akademi.
• Akıncı, B., Nergis, A. ve Gedik E. ( 2015). Uyum süreci üzerine bir değerlendirme: göç ve toplumsal kabul, Göç Araştırmaları Dergisi, 1(2), 58-83.
• Akpınar, T. (2017). Türkiye’deki suriyeli mülteci çocukların ve kadınların sosyal politika bağlamında yaşadıkları sorunlar, Balkan ve Yakın Doğu Bilimler Dergisi, 03(03), 16-29.
• Altın, B. N. ve Demirtaş, S. (2015). Sosyal bilgiler dersinde sınıf dışı eğitim etkinlikleri, Sosyal bilgiler öğretimi (4. Baskı, Edt. Mustafa Safran), 509-543, Ankara:Pegem Akademi.
• Ardıç Çobaner, A. (2015). Çocuk hakları bağlamında suriyeli mülteci çocukların haberlerde temsili, Marmara İletişim Dergisi, 24, 27-54.
• Arisi, R. O. (2011). Social studies education as a panacea for national security in Nigeria, African Research Review, 5(2), 254-262.
• Aykaç, M. ve Adıgüzel, Ö. (2011). Sosyal Bilgiler dersinde yaratıcı dramanın yöntem olarak kullanılmasının öğrenci başarısına etkisi, Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(1), 297-314.
• Bahçelievler Kocasinan İlkokulu, (2016). Suriyeli öğrencilerin duygusal-sosyal gelişimlerinin desteklenmesi ve okula uyumları projesi, 02.08.2018 tarihinde http://kocasinanio.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/28/726700/dosyalar/2017_04/15232620_suriyeli_YYrenciler-son.pdf adresinden alınmıştır.)
• Banner, A. (2016). Valuing difference in students’ culture and experience in school science lessons, Cultural Studies of Science Education, 11, 1071–1079.
• Bayır, Ö. G. (2016). The role of social studies course in creating society with skilled citizens: pre-service elementary teachers express their views, Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry (TOJQI), 7(4), 493-520.
• Blandford, A. (2013). Semi-structured qualitative studies. In: Soegaard, Mads and Dam, Rikke Friis (eds.). "The Encyclopedia of Human-Computer Interaction, 2nd Ed.". Aarhus, Denmark: The Interaction Design Foundation. 20.08.2018 tarihinde http://www.interactiondesign.org/encyclopedia/semi-structured_qualitative_studies.html adresinden alınmıştır.
• Büyükikiz, K., K. ve Çangal, Ö. (2016). Suriyeli misafir öğrencilere türkçe öğretimi projesi üzerine bir değerlendirme, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5(3), 1414-1430.
• Cheng, L. L. (1998). Enhancing the communication skills of newly-arrived Asian American students. ERIC Clearinghouse on Urban Education New York NY, 136, 28.08.2018 tarihinde https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED420726.pdf adresinden alınmıştır.
• Christensen, L. B., Johnson, R. B. & Turner, L. A. (2015). Araştırma yöntemleri: Desen ve analiz (2. Baskı), (Ahmet Aypay, Çev Edt.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Çelikkaya, T. ve Kuş, Z. (2009). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin kullandıkları teknikler, Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2),741-758.
• Çelikkaya, T. (2014). Sosyal Bilgiler dersinde drama yönteminin önemi ve uygulama örnekleri, Turkish Studies, 9(2), 447-470.
• Demircioğlu, İ. H. (2014). Tarih öğretiminde öğrenci merkezli yaklaşımlar (4. Baskı), Ankara: Anı Yayıncılık.
• Dinç, E. (P. Stearns’ten çeviri) (2009). Neden tarih öğreniyoruz?, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 118-127.
• Doğanay, A. (2004). Sosyal Bilgiler ve Sosyal Bilgiler öğretimi, Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi (4. Baskı, Edt. C. Öztürk ve D. Dilek), Ankara:PegemA Yayıncılık.
• Doğutaş, A. (2016). Tackling with refugee children’s problems in turkish schools, Journal of Education and Training Studies, 4(8), 1-8.
• Eisenbruch, M. (1988). The mental health of refugee children and their cultural development, The International Migration Review, 22 (2), 282-300.
• Erdem, C. (2017). Sınıfında mülteci öğrenci bulunan sınıf öğretmenlerinin yaşadıkları betimsel öğretimsel sorunlar ve çözüme dair öneriler, Medeniyet Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 26-42.
• Erdem, M., D., Kaya, İ. ve Yılmaz A. (2017). Örgün eğitim kapsamındaki suriyeli çocukların eğitimleri ve okul yaşantıları hakkında öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi, International Journal of Languages' Education and Teaching, 5(3), 463-476.
• Emin, M. N. (2016). Türkiye’deki Suriyeli çocukların eğitimi, Analiz, 153, 1-25.
• Ercan, E. M. (2016). Mülteci krizi bağlamında Türkiye-AB ilişkileri ve geri kabul anlaşması, Bölgesel Çalışmalar, 1(1), 1-22.
• Giacomo, M. D. (2015). Teaching for social justice and approaches to citizenship education in the social studies classroom, Unpublished Master Thesis, Toronto University, Ontario Institute for Studies in Education (05.09.2018 tarihinde https://tspace.library.utoronto.ca/bitstream/1807/68700/1/DiGiacomo_Marco_DM_201506_MT_MTRP.pdf adresinden alınmıştır.)
• GİGM (Göç İdaresi Genel Müdürlüğü), 2018. Uluslararası koruma: Mülteci, (09.08.2018 tarihinde http://www.goc.gov.tr/icerik3/multeci_409_546_549 adresinden alınmıştır.)
• Gömleksiz, M. N. ve Özdaş, F. (2013). Serbest etkinlikler dersinin etkililiğine ilişkin öğretmen görüşleri: nitel bir çalışma, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23 (1), 105-118.
• Gümüşten, D. (2017). Mülteci çocukların eğitimi ve uyumlarına yönelik yapılan müdahale programları üzerine bir derleme, Nesne Psikolojisi Dergisi, 5(10), 247-264.
• Güven, İ. (Ed.). (2014). Tarih öğretimi, kuram ve uygulama, (2. Baskı), Ankara:Pegem Akademi.
• Howe, G. D. & Marshall, D. D. (1999). Citizenship education, democracy and global shifts: re-thinking caribbean social studies, Education for All in The Caribbean: Assessment 2000 Monograph Series (Edt. Lynda Quamina-Aiyejina), UNESCO.
• HRW(Human Rights Watch), (2015). “Geleceğimi hayal etmeye çalıştığımda hiçbir şey göremiyorum”, Türkiye'deki Suriyeli mülteci çocukların eğitime erişiminin önündeki engeller – kayıp nesil olmalarını önlemek, (22.08.2018 tarihinde https://www.hrw.org/tr/report/2015/11/09/283247 adresinden alınmıştır.)
• İBÜ (İstanbul Bilgi Üniversitesi) Çocuk Çalışmaları Birimi, (2015). Suriyeli mülteci çocukların Türkiye devlet okullarındaki durumu, politika ve uygulama önerileri, (14.08.2018 tarihinde http://cocuk.bilgi.edu.tr/wp-content/uploads/2015/09/Suriyeli-Cocuklar-Egitim-Sistemi-Politika-Notu.pdf adresinden alınmıştır.)
• Journell, W. (2011). Social Studies, citizenship education, and the search for an American identity: an argument against a unifying narrative, Journal of Thought,46 (3-4), 5-24.
• Kağnıcı, D. Y. (2017). Suriyeli mülteci çocukların kültürel uyum sürecinde okul psikolojik danışmanlarına düşen rol ve sorumluluklar. İlköğretim Online, 16(4), 1768-1776.
• Keskinkılıç Kara, S. B. ve Şentürk Tüysüzer, B. (2017). Sığınmacı öğrencilerin eğitimi sürecinde yaşanan sorunlara ilişkin yönetici, öğretmen ve öğrenci görüşleri, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 44, 236-250.
• Karadağ, E. ve Çalışkan, N. (2006). Sosyal bilgiler dersinde drama yönteminin kullanılabilirliği, (Örnek ders planı uygulaması), Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 7 (1), 35-44.
• Kartal, T. (2009). İlköğretim 6. Sınıf sosyal bilgiler dersi ilk çağ tarihi konularının öğretiminde drama yönteminin öğrenci başarısına etkisi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Kartal, B. ve Başçı, E. (2014). Türkiye’ye yönelik mülteci ve sığınmacı hareketleri, CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2), 275- 299.
• Kızıl, Ö. ve Dönmez, C. (2017). Türkiye’deki Suriyeli sığınmacılara sağlanan eğitim hizmetleri ve sosyal bilgiler eğitimi bağlamında bazı sorunların değerlendirilmesi, International Journal of Education Technology and Scientific Researches, 4, 207-239.
• Koç, İ. (2013). Öğretmenlerin Sosyal Bilgiler dersinde drama yöntemini uygulama ve drama tekniklerine ilişkin yeterliliklerinin belirlenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırşehir.
• Korkmaz, A. (2016). Suriyeli sığınmacılardan kaynaklanan sorunlar ve çözüm önerileri, Akademik Hassasiyetler, 83-116.
• Köse, E. (2013). Eğitim kurumlarında gerçekleştirilen ders dışı etkinliklerin sınıflandırılmasına yönelik bir öneri, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 2(2), 336-353.
• Küçüker, C. (2000). Yeni ekonomik coğrafya ve kalkınma, Ekonomik Yaklaşım, 11(38), 1-45.
• Levent, F. ve Çayak, S. (2017). Türkiye’deki mülteci öğrencilerin eğitimine yönelik okul yöneticilerinin görüşleri, Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(27), 21-46.
• McBrien, J. L. (2005). Educational needs and barriers for refugee students in the United States: A review of the literature, Review of Educational Research, 75(3), 329-364.
• Metinnam, İ., Keleşoğlu, S. ve Özen, Z. (2014). Teachers’ views on using creative drama as a method in Social Studies education, Journal of Education and Future, 6, 43-57.
• Meydan, A. ve Akkuş, A. (2014). Sosyal Bilgiler öğretiminde müze gezilerinin tarihi ve kültürel değerlerin kazandırılmasındaki önemi, Marmara Coğrafya Dergisi, 29, 402-422.
• MEB, (2018). Suriyeli çocukların Türk eğitim sistemine entegrasyonunun desteklenmesi projesi: yabancı uyruklu öğrencilere yönelik telafi eğitimi çerçeve öğretim programı, Ankara. http://pictes.meb.gov.tr/izleme/Uploads/telafi/Turkce.pdf, 29.08.2018.
• Moore, M. M. (2004). Using drama as an effective method to teach elementary students, Senior Honors Theses. 113. Retrieved from http://commons.emich.edu/honors/113, 28 Ağustos 2018).
• Morris, R. V.(2001). Drama and authentic assessment in a Social Studies classroom, The Social Studies, 92(1), 41-44.
• Nayci, Ö ve Adıgüzel, Ö. (2017). Yaratıcı dramanın bir yöntem olarak kullanılmasının öğrenci başarısına etkisi, Eğitim ve Bilim, 42(192), 349-365.
• Nurdoğan, A. K., Dur, A. İ. B. ve Öztürk, M. (2016). Türkiye’nin mülteci sorunu ve Suriye krizinin mülteci sorununa etkileri, İş ve Hayat, 2(4), 217-238.
• ORSAM (Ortadoğu Stratejik Araştırmalar Merkezi), 2014. Suriye’ye komşu ülkelerde Suriyeli mültecilerin durumu: Bulgular, sonuçlar ve öneriler, ORSAM Rapor No: 189, 16.08.2018 tarihinde https://stratejikoperasyon.files.wordpress.com/2014/04/suriyeye-komu-lkelerde-suriyeli-mltecilerin-durumu-bulgular-sonular-ve-neriler-t-rke.pdf adresinden alınmıştır.
• Odia, A. A. (2014). Social Studies as an instrument for global peace: Analytical and prescriptive perspectives, Review of Public Administration and Management, 3(5), 106-116.
• Özdemir, E. (2017). Suriyeli mülteciler krizinin Türkiye’ye etkileri, Uluslararası Kriz ve Siyaset Araştırmaları Dergisi, 1(3), 114-140.
• Öztürk, C. ve Dilek, D. (2004). Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler öğretim programları, Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi (4. Baskı, Edt. Cemil Öztürk ve Dursun Dilek), s.47-81, Ankara:PegemA Yayıncılık.
• Rosler, B. (2008). Process drama in one fifth-grade Social Studies class, The Social Studies, 99(6), 265-272.
• Sağlam, H., İ. ve İlksen Kanbur N. (2017). Sınıf öğretmenlerinin mülteci öğrencilere yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelemesi, Özgün Araştırma, 7(2),310-323.
• Saklan, E. ve Erginer, A. (2017). Classroom management experiences with Syrian refugee students, Education Journal, 6(6), 207-214.
• Sayın, Y., Usanmaz, A. ve Aslangiri, F. (2016). Uluslararası göç olgusu ve yol açtığı etkileri: Suriye göçü etkileri. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 18(31), 1-13.
• Schleicher, A. (2015). Helping immigrant students to succeedat school – and beyond, OECD, 03.09.2018 tarihinde https://www.oecd.org/education/Helping-immigrant-students-to-succeed-at-school-and-beyond.pdf adresinden alınmıştır.
• Seydi, A. R. (2014). Türkiye’nin Suriyeli sığınmacıların eğitim sorununun çözümüne yönelik izlediği politikalar, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31, 267-305.
• Süleymanov, A. (2016). Suriyeli mülteci çocuklarla el ele projesi Sultanbeyli ilçesindeki Suriyelilerin yaşam deneyimleri sonuç raporu, Türkiye-AB Projesi.
• Şeker, B. D., Sirkeci, I. (2015), Challenges for Refugee Children at School in Eastern Turkey, Economics and Sociology, 8(4), 122-133.
• Şirin, S. R. ve Şirin, L. R. (2015). The educational and mental health needs of Syrian refugee children, National Center on Immigrant Integration Policy, 1-32.
• TBMM (Türkiye Büyük Millet Meclisi), 2018. Türkiye Büyük Millet Meclisi İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Mülteci Hakları Alt Komisyonu göç ve uyum raporu, (24.07.2018 tarihinde https://www.tbmm.gov.tr/komisyon/insanhaklari/docs/2018/goc_ve_uyum raporu.pdf adresinden alınmıştır.)
• Tösten, R., Toprak, M. ve Kayan, S. (2017). An investigation of forcibly migrated Syrian refugee students at Turkish public schools, Universal Journal of Educational Research, 5(7), 1149-1160.
• Turhan, E. (2017). Mülteci krizinin AB-Türkiye ilişkilerine etkileri: AB’ye üyelik sürecinden bir “stratejik ortaklığa” doğru mu?, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16 (31), 647-663.
• UNESCO, (2010). Module 26: Learning outside the classroom, teaching and learning for a sustainable future, Retrieved from www.unesco.org/education/tlsf/docs/module_26.doc, 27 Ağustos 2018.
• UNHCR (Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği), (2018). Hak ve yükümlülükler, geçici koruma altındaki Suriyelilerin hak ve yükümlülükleri, 13.08.2018 tarihinde http://help.unhcr.org/turkey/tr/information-for-syrians/rights-and-obligations/ adresinden alınmıştır.
• Waite, S. (2011) Teaching and learning outside the classroom: personal values, alternative pedagogies and standards, Education 3–13, 39(1), 65-82.
• Wubbels, T., Brok, P. Veldman, L. & Tartwijk, J. V. (2006). Teacher interpersonal competence for Dutch secondary multicultural classrooms, Teachers and Teaching: Theory and Practice, 12(4), 407-433.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri, (6. Baskı), Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, K., Ünlü, Ü. ve Sezer, M. (2014). Mülteci- sığınmacı cinnetleri ve toplum “her insanın huzur içinde, kendi evinde, sevdiği insanların içinde ve vatanında ölme hakkı vardır!”, KMÜ Sosyal ve Akademik Araştırmalar Dergisi, 16(1), 42-50.