OKULLARIN BÜROKRATİK YAPISININ ÖĞRETMEN PROFESYONELLİĞİNE ETKİSİ: LİSE ÖĞRETMENLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2020, Cilt: 20 Sayı: 2, 869 - 887, 02.06.2020

Tuncer Fidan , Adem Beyhan

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2020..-556552

Cited By: 3

Öz

Bu çalışmada lise öğretmenlerinin okulların bürokratik yapısına ilişkin algılarının öğretmen profesyonelliği algılarına etkisi incelenmiştir. Yordama deseninin kullanıldığı bu çalışmaya, Ankara İli Yenimahalle İlçesinde görev yapan 341 öğretmen katılmıştır. Katılımcılara Okulların Bürokratik Yapısı Ölçeği ile Öğretmenlerin Mesleki Profesyonellik Ölçeği uygulanmıştır. Cinsiyet, öğretmenlik branşı, eğitim durumu, okul türü, yaş ve mesleki kıdem kontrol değişkenleri olarak araştırmaya dâhil edilmiştir. Araştırma verilerini çözümlemek için aritmetik ortalama, standart sapma ve Pearson korelasyon katsayısı gibi betimsel istatistikler ile çoklu regresyon analizi kullanılmıştır. Bulgular öğretmenlerin okulların bürokratik yapılarını büyük ölçüde kolaylaştırıcı olarak gördüklerini ve mesleki duyarlılığın en çok önem verdikleri profesyonellik boyutu olduğunu göstermektedir. Kadın öğretmenlerin kişisel gelişim, mesleki duyarlılık ve duygusal emek düzeyleri erkek meslektaşlarına göre daha yüksektir. Kısıtlayıcı okul yapısı boyutu, öğretmen profesyonelliğinin kişisel gelişim, kuruma katkı ve mesleki duyarlılık boyutlarının anlamlı bir yordayıcısı değildir; yalnızca duygusal emek üzerinde olumsuz etkiye sahiptir. Öte yandan kolaylaştırıcı yapı bütün öğretmen profesyonelliği alt boyutları üzerinde olumlu etkiye sahiptir. Okullarda kolaylaştırıcı bürokratik yapının tesis edilmesi öğretmen profesyonelliği için önemli ancak yeterli değildir. Kolaylaştırıcı bürokratik yapı ile birlikte okul müdürlerinin sağlayacağı olumlu iklim ve örgütsel destek öğretmenlerin mesleki profesyonelliğini artırmada etkili olabilir.

Anahtar Kelimeler

Okulların bürokratik yapısı, öğretmen profesyonelliği, lise, öğretmen

Kaynakça

• Adler, P. S., & Borys, B. (1996). Two types of bureaucracy: Enabling and coercive. Administrative Science Quarterly, 41(1), 61-89.
• Altınkurt, Y., & Yılmaz, K. (2014). Relationship between occupational professionalism of teachers and their job satisfaction. Sakarya University Journal of Education, 4(2), 57-71.
• Andrews, R., Boyne, G. A., Law, J., & Walker, R. M. (2007). Centralization, organizational strategy, and public service performance. Journal of Public Administration Research and Theory, 19(1), 57-80.
• Andrews, R., Boyne, G., & Mostafa, A. M. S. (2017). When bureaucracy matters for organizational performance: Exploring the benefits of administrative intensity in big and complex organizations. Public Administration, 95(1), 115-139.
• Bascia, N. (2009). Teachers as professionals: Salaries, benefits and unions. In Lawrence J. Saha & A. Gary Dworkin (Eds.), International handbook of research on teachers and teaching (pp. 481-489). Boston, MA: Springer.
• Bell, L. A. (1980). The school as an organisation: A re‐appraisal. British Journal of Sociology of Education, 1(2), 183-192.
• Brown, E. L., Horner, C. G., Kerr, M. M., & Scanlon, C. L. (2014). United States teachers' emotional labor and professional identities. KEDI Journal of Educational Policy, 11(2), 205-225.
• Buluç, B. (2009). İlköğretim okullarında bürokratik okul yapısı ile okul müdürlerinin liderlik stilleri arasındaki ilişki. Eğitim ve Bilim, 34(152), 71-86.
• Buyruk, H. (2014). Öğretmen performansının göstergesi olarak merkezi sınavlar ve eğitimde performans değerlendirme. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 28-42.
• Cerit, Y. (2012). Okulun bürokratik yapısı ile sınıf öğretmenlerinin profesyonel davranışları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Egitim Yönetimi Dergisi, 18(4), 497-521.
• Çekin, A. (2015). İmam-Hatip lisesi meslek dersleri öğretmenlerinin profesyonelliği üzerine bir araştırma. International Journal of Social Science, 37, 85-100.
• Çelik, M., & Yılmaz, K. (2015). Öğretmenlerin mesleki profesyonelliği ile tükenmişlikleri arasındaki ilişki. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (30), 93-122.
• Cheung, H. Y. (2006). The measurement of teacher efficacy: Hong Kong primary in‐service teachers. Journal of Education for Teaching, 32(4), 435-451.
• Evans, L. (2011). The ‘shape’of teacher professionalism in England: Professional standards, performance management, professional development and the changes proposed in the 2010 White Paper. British Educational Research Journal, 37(5), 851-870.
• Fidan, T., & Balcı, A. (2017). Managing schools as complex adaptive systems: A strategic perspective. International Electronic Journal of Elementary Education, 10(1), 11-26.
• Firestone, W. A., & Bader, B.D. (1992). Redesigning teaching: Professionalism or bureaucracy. Albany, NY: State University of New York Press.
• Fraser, C., Kennedy, A., Reid, L., & Mckinney, S. (2007). Teachers’ continuing professional development: Contested concepts, understandings and models. Journal of In-Service Education, 33(2), 153-169.
• Garson, G. D. (2012). Testing statistical assumptions. Asheboro, NC: Statistical Associates Publishing.
• Graen, G. B., & Uhl-Bien, M. (1995). Relationship-based approach to leadership: Development of leader-member exchange (LMX) theory of leadership over 25 years: Applying a multi-level multi-domain perspective. The Leadership Quarterly, 6(2), 219-247.
• Graham, M. (2002). Emotional bureaucracies: Emotions civil servants, and immigrants in the Swedish welfare state. Ethos, 30(3), 199-226.
• Gray, J., Kruse, S., & Tarter, C. J. (2016). Enabling school structures, collegial trust and academic emphasis: Antecedents of professional learning communities. Educational Management Administration & Leadership, 44(6), 875-891.
• Hanlon, G. (1998). Professionalism as enterprise: service class politics and the redefinition of professionalism. Sociology, 32(1), 43-63.
• Hargreaves, A., & Goodson, I. F. (2003). Teachers’ professional lives: Aspirations and actualities. In Ivor F. Goodson and Andy Hargreaves (Eds.), Teachers’ professional lives (pp. 1-27). London: Falmer Press.
• Hoy, W. K. (2003). An analysis of enabling and mindful school structures: Some theoretical, research and practical considerations. Journal of Educational Administration, 41(1), 87-109.
• Hoy, W. K., Smith, P. A., & Sweetland, S. R. (2002). The development of the organizational climate index for high schools: Its measure and relationship to faculty trust. The High School Journal, 86(2), 38-49.
• Hoy, W. K., & Sweetland, S. R. (2000). School bureaucracies that work: Enabling, not coercive. Journal of School Leadership, 10(6), 525-541.
• Hoy, W. K., & Sweetland, S. R. (2001). Designing better schools: The meaning and measure of enabling school structures. Educational Administration Quarterly, 37(3), 296-321.
• Hoy, W. K., & Woolfolk, A. E. (1993). Teachers' sense of efficacy and the organizational health of schools. The Elementary School Journal, 93(4), 355-372.
• Hu, L. T., & Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covari-ance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6(1), 1–55.
• Juillerat, T. L. (2010). Friends, not foes?: Work design and formalization in the modern work context. Journal of Organizational Behavior, 31(2‐3), 216-239.
• Kelchtermans, G. (1993). Getting the story, understanding the lives: From career stories to teachers' professional development. Teaching and Teacher Education, 9(5-6), 443-456.
• Lunenburg, F. C. (2012). Organizational structure: Mintzberg’s framework. International Journal of Scholarly, Academic, Intellectual Diversity, 14(1), 1-8.
• Martin, J., Knopoff, K., & Beckman, C. (1998). An alternative to bureaucratic impersonality and emotional labor: Bounded emotionality at The Body Shop. Administrative Science Quarterly, 43(2), 429-469.
• Meyer, J. W., & Rowan, B. (1991). Institutionalized organizations: Formal structure as myth and ceremony. In W. W. Powell & P. J. DiMaggio (Eds.), The New ınstitutionalism in organizational analysis (ss. 41-62). Chicago: University of Chicago Press.
• Meyer, D. K. (2009). Entering the emotional practices of teaching. In Paul A. Schutz & Michalinos Zembylas (Eds.), Advances in teacher emotion research (pp. 73-91). Boston, MA: Springer.
• Milner IV, H. R. (2013). Policy reforms and de-professionalization of teaching. Boulder, CO: National Education Policy Center.
• Muijs, D., & Harris, A. (2006). Teacher led school improvement: Teacher leadership in the UK. Teaching and Teacher Education, 22(8), 961-972.
• Noordegraaf, M. (2007). From “pure” to “hybrid” professionalism: Present-day professionalism in ambiguous public domains. Administration & Society, 39(6), 761-785.
• Olsen, J. P. (2006). Maybe it is time to rediscover bureaucracy. Journal of Public Administration Research and Theory, 16(1), 1-24.
• Özer, N., & Dönmez, B. (2013). Kolaylaştırıcı okul yapısı ölçeğinin Türkçe formunun psikometrik özelliklerinin yeniden değerlendirilmesi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 3(4), 57-68.
• Paloniemi, S., & Collin, K. (2012). Discursive power and creativity in inter-professional work. Vocations and Learning, 5(1), 23-40.
• Price, H. E. (2012). Principal–teacher interactions: How affective relationships shape principal and teacher attitudes. Educational Administration Quarterly, 48(1), 39-85.
• Privitera, G. J., & Ahlgrim-Delzell, L. (2019). Research methods for education. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Sinden, J. E., Hoy, W. K., & Sweetland, S. R. (2004a). An analysis of enabling school structure: Theoretical, empirical, and research considerations. Journal of Educational Administration, 42(4), 462-478.
• Sinden, J., Hoy, W. K., & Sweetland, S. R. (2004b). Enabling school structures: Principal leadership and organizational commitment of teachers. Journal of School Leadership, 14(2), 195-210.
• Spillane, J., & Burch, P. (2006). The ınstructional environment and ınstructional practice: changing patterns of guidance and control in public education. In H. D.Meyer & B.Rowan (Eds). The new ınstitutionalism in education (ss. 87-102). Albany, NY: State University of New York Press.
• Stazyk, E. C., & Goerdel, H. T. (2010). The benefits of bureaucracy: Public managers’ perceptions of political support, goal ambiguity, and organizational effectiveness. Journal of Public Administration Research and Theory, 21(4), 645-672.
• Sweetland, S. R. (2001). Authenticity and sense of power in enablıng school structures: An empirical analysis. Education, 121(3), 581-588.
• Şimşek, H., Balay, R., & Şimşek, A. S. (2012). İlköğretim sınıf öğretmenlerinde mesleki yabancılaşma. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2(1), 53-72.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2007). Using multivariate statistics. Needham Height, MA: Allyn & Bacon.
• Talbert, J. E., & McLaughlin, M. W. (1994). Teacher professionalism in local school contexts. American Journal of Education, 102(2), 123-153.
• Tarter, C. J., & Hoy, W. K. (2004). A systems approach to quality in elementary schools: A theoretical and empirical analysis. Journal of Educational Administration, 42(5), 539-554.
• Taylor, I. (2007). Discretion and control in education: the teacher as street-level bureaucrat. Educational Management Administration & Leadership, 35(4), 555-572.
• Tichenor, M., & Tichenor, J. (2009). Comparing Teacher and Administrator Perspectives on Multiple Dimensions of Teacher Professionalism. SRATE Journal, 18(2), 9-18.
• Toren, N. (1976). Bureaucracy and professionalism: A reconsideration of Weber's thesis. Academy of Management Review, 1(3), 36-46.
• Tschannen-Moran, M. (2009). Fostering teacher professionalism in schools: The role of leadership orientation and trust. Educational Administration Quarterly, 45(2), 217-247.
• Tschannen-Moran, M., Parish, J., & Dipaola, M. (2006). School climate: The interplay between interpersonal relationships and student achievement. Journal of School Leadership, 16(4), 386-415.
• Weber, M. (2006). Bürokrasi ve otorite (Çev. H. Bahadır Akın). Ankara: Adres Yayınları.
• Wu, J. H., Hoy, W. K., & Tarter, C. J. (2013). Enabling school structure, collective responsibility, and a culture of academic optimism: Toward a robust model of school performance in Taiwan. Journal of Educational Administration, 51(2), 176-193.
• Yılmaz, K., & Altınkurt, Y. (2014). Öğretmenlerin mesleki profesyonelliği ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması. Journal of Human Sciences, 11(2), 332-345.