ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN MATEMATİK DERSİ VE MATEMATİK ÖĞRETMENİ KAVRAMLARINA İLİŞKİN METAFORİK ALGILARININ FARKLI DEĞİŞKENLERE GÖRE KARŞILAŞTIRILMASI

Yıl 2020, Cilt: 20 Sayı: 3, 1565 - 1589, 15.09.2020

Murat Kebap Selin Çenberci

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2020..-555400

Cited By: 7

Öz

Bu çalışma ortaokul öğrencilerinin matematik dersi ve matematik öğretmeni kavramları hakkındaki metafor sayılarının sınıf seviyeleri ve cinsiyetlerine göre dağılımlarını araştırmak ve bu metaforik algıları, öğrencilerin cinsiyetlerine göre karşılaştırmak amacıyla yapılmıştır. Çalışmanın örneklemini Konya ilinde bir devlet ortaokulunun beşinci, altıncı, yedinci ve sekizinci sınıflarında öğrenim görmekte olan toplam 92 öğrenci oluşturmaktadır. Öğrencilere “Matematik dersi … gibidir. Çünkü …” ve “Matematik öğretmeni … gibidir. Çünkü …” ifadelerinin yer aldığı iki form dağıtılmış ve bu formları doldurmaları istenmiştir. Toplanan tüm verilerin analiz edilmesinde içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Yapılan uygulama sonucunda 64’ü matematik dersi ve 72’si matematik öğretmeni kavramı hakkında olmak üzere toplam 136 geçerli metafor öğrenciler tarafından üretilmiştir. Çalışma kapsamında erkek ve kız öğrencilerin matematik dersi ve matematik öğretmeni kavramları hakkında ürettikleri metaforlar ayrı ayrı incelenmiştir. Çalışmaya katılan kız öğrencilerin her iki kavram hakkında da erkek öğrencilere kıyasla daha yüksek oranda geçerli metafor ürettikleri tespit edilmiştir. Hem matematik dersi hem de matematik öğretmeni kavramı için üretilen metaforlar, doğa, okul, soyut ve yaşam olmak üzere dört ortak tema altında kavramsal kategorilere ayrılmıştır. Üretilen metaforların her iki kavram için de en çok yaşam temasında yer aldığı belirlenmiştir. Matematik dersi kavramı hakkında üretilen en az sayıda metaforların okul temasında, matematik öğretmeni kavramı hakkında üretilen en az sayıda metaforların ise doğa ve soyut temalarında yer aldığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Metafor, matematik dersi, matematik öğretmeni, içerik analizi

COMPARISON DIFFERENT VARIABLES OF THE SECONDARY SCHOOL STUDENTS ABOUT THE METAPHORIC PERCEPTIONS OF THE CONCEPT OF MATHEMATICS LESSON AND MATHEMATICS TEACHERS

Öz

The aim of this study is to research the distribution the number of metaphors according to grade levels and genders of secondary school students’ about mathematics lesson and mathematics teacher concepts and to compare these metaphorical perceptions according to students’ genders. The sample of the study consists of a total of 92 students from the fifth, sixth, seventh and eighth grades in a state secondary school in Konya. “Mathematics lesson is like …, because …” and “Mathematics teacher is like …, because … ” forms were distributed to students. Content analysis method was used to analyze all collected data. A total of 136 valid metaphors were produced, 64 of which were about mathematics lesson and 72 were about mathematics teachers. Metaphors explained by male and female students about mathematics lesson and mathematics teacher were investigated separately. It was determined that female students who participated in the study produced a higher rate of metaphor for both concepts than male students. The metaphors for mathematics lesson and mathematics teachers are divided into conceptual categories with four common themes: nature, school, intangible and life. The metaphors of male and female students are shown in conceptual categories both in a single table and in separate tables. Metaphors produced for both concepts were found to be mostly in life theme. It was determined that the metaphors explained about the mathematics lesson were at least in the school theme and the metaphors explained about the mathematics teacher were at least in nature and intangible themes.

Anahtar Kelimeler

Metaphor, mathematics lesson, mathematics teacher, content analysis

Kaynakça

• Akbaşlı, S., Üredi, L., Yolcu, H., & Loğoğlu, P. K. (2017). Analyzing the metaphorical perception of secondary education students related to mathematics teacher and mathematics course. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(6), 2283-2294.
• Alkan, H., Bukova-Güzel, E. & Elçi, A. N. (2004, Temmuz 6-9). Öğrencilerin matematiğe yönelik tutumlarında matematik öğretmenlerinin üstlendiği rollerin belirlenmesi [Konferans sunumu]. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, Malatya, Türkiye.
• Altun, S. A. & Apaydın, Ç. (2013). Kız ve erkek öğretmen adaylarının “eğitim” kavramına ilişkin metaforik algıları. Educational Administration: Theory and Practice, 19(3), 329-354.
• Arslan, H., Çanlı, M., & Sabo, H. M. (2012). A research of the effect of attitude, achievement and gender on mathematic education. Acta Didactica Napocensia, 5(1), 45-52.
• Arslan, G. (2015). Öğretmen adaylarının toplumsal cinsiyet algılarına ilişkin metaforik bir çözümleme. Eğitim ve Bilim, 40(181), 363-384. https://doi.org/10.15390/EB.2015.2930
• Bahadır, E. & Özdemir, A. Ş. (2012). İlköğretim 7. sınıf öğrencilerinin matematik kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler. International Journal of Social Science Research, 1(1), 26-40.
• Barker, L. J., & Aspray, W. (2006). The state of research on girls and IT. J. M. Cohoon & W. Aspray (Eds.), Women and information technology içinde (s. 3-54). Cambridge: MIT.
• Başar, M., Ünal, M. & Yalçın, M. (2002). İlköğretim kademesiyle başlayan matematik korkusunun nedenleri. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, ODTÜ, Ankara.
• Boero, P., Bazzini, L., & Garuti, R.(2001, July 12-17). Metaphors in teaching and learning mathematics: A case study concerning in equalities [Conference Presentation]. Pme Conference, Utrecht, Netherlands.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2018). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Cameron, L. (1996). Discourse context and the development of metaphor in children. Current Issues in Language & Society, 3(1), 49-64. https://doi.org/10.1080/13520529609615452
• Carreira, S.,(2001). Where there’s a model, there’s a methaphor: Metaphorical thinking in students’ under- standing of a mathematical model. Mathematical Thinking and Learning, 3(4), 261-287. https://doi.org/10.1207/S15327833MTL0304_02
• Cerit, Y. (2008). Öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin müdür kavramı ile ilgili metaforlara ilişkin görüşleri. Eğitim ve Bilim, 33(147), 3-13.
• Courant, R. & Robbins, A. (1967). What is Mathematics. Prosvesheniye.
• Çetin, M. & Evcim, U. (2009). Örgütsel kültürün algılanmasında metaforların rolü. İletişim Fakültesi Dergisi, 0(28), 185-220.
• Demirkaya, H. & Çal, Ü. T. (2018). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının dürüstlük değerine ilişkin metaforik algıları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 1964-1980. http://dx.doi.org/10.29299/kefad.2018.19.03.005
• Dursun, Ş. & Dede, Y. (2004). Öğrencilerin matematikte başarısını etkileyen faktörler: matematik öğretmenlerinin görüşleri bakımından. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(2), 217-230.
• Eccles, J. S., Midgley, C., & Adler, T. F. (1984). Grade-related changes in school environment: Effects on achievement motivation. In J. G. Nicholls (Ed.), Advances in motivation and achievement (pp. 283–331). JAI Press.
• Egüz, Ş. & Öntaş, T. (2018). Ortaokul öğrencilerinin “öğretmen” kavramına ilişkin kullandıkları metaforlar. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 79-91. https:// doi.org/10.21666/muefd.336181
• Ernest, P. (2010). Mathematics and metaphor. An International Journal of Complexity and Education, 7 (1), 98-104. https://doi.org/10.229173/cmplct8844
• Ersoy, Y. (2003). Teknoloji destekli matematik eğitimi-1: Gelişmeler, politikalar ve stratejiler. İlköğretim-Online, 2(1), 18-27.
• Franke, L. & Kazemi, E. (2001). Learning to teach mathematics: Focus on student thinking. Theory into practice, 40(2), 102-109. https://doi.org/10.1207/s15430421tip4002_4
• Font, V., Bolite, J., & Acevedo J. (2010). Metaphors in math- ematics classrooms: Analyzing the dynamic process of teaching and learning of graph functions. Educational Studies in Mathematics, 75(2), 131-152. https://doi.org/10.1007/s10649-010-9247-4
• Forcenville, C. (2002). The identification of target and source in pictorial metaphors. Journal of Pragmatics, 34(1), 1-14.
• Gerez-Cantimer, G. & Şengül, S. (2016). Ortaokul 6., 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin matematik dersine yönelik kaygıları ve dersi değerlendirmeleri. The Journal of Academic Social Science Studies, 48, 261-282. http://dx.doi.org/10.9761/JASSS3542
• Guhe, M., Smaill, A., & Pease, A.(2009). A formal cognitive model of mathematical metaphors. In: M. H. Bärbel Mertsching & A. Zaheer (Eds.). Advances in Artificial Intelligence (pp.323-330). Springer.
• Güler, G., Akgün, L., Öçal, M. F. & Doruk, M. (2012). Matematik öğretmeni adaylarının matematik kavramına ilişkin sahip oldukları metaforlar. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi (JRET), 1(2), 25-29.
• Güner, N. (2013). Öğretmen adaylarının matematik hakkında oluşturdukları metaforlar. E-Journal of New World Sciences Academy, 8(4), 428-440.
• Güveli, E., İpek, A. S., Atasoy, E. & Güveli, H. (2011). Sınıf öğretmeni adaylarının matematik kavramına yönelik metafor algıları. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education, 2(2), 140-159. https://doi.org/10.16949/turcomat.39806
• Güven, M., Yıldırım, E. & Çelen, G. (2014, Mayıs 7-9). Yaşam boyu öğrenme kavramına ilişkin kullanılan metaforlar [Konferans Sunumu]. 3. Ulusal Eğitim Programları ve Öğretim Kongresi, Gaziantep, Türkiye.
• Karadeniz, Ş. (2012). School administrators, ICT coordinators and teachers’ metaphorical conceptualizations of technology. Education, 2(5), 101-111. https://doi.org/10.5923/ j.edu.20120205.01
• Kirk, J., & Miller, M. L. (1986). Reliability and validity in qualitative research. Sage Publications.
• Kol, S. (2011). Erken çocuklukta bilişsel gelişim ve dil gelişimi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(21), 1-21.
• Kovecses, Z. (2010). Metaphor: A practical introduction. Oxford University Press.
• Kurt, A. A., & Özer, Ö. (2013). Metaphorical perceptions of technology: Case of Anadolu University teacher training certificate program. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 9(2), 94-112.
• Lakoff, G. & Johnson, M. (2005). Metaforlar: hayat, anlam ve dil(. G.Y. Demir, Çev).. Paradigma.
• Modell, A. H. (2009). Metaphor-the bridge between feelings and knowledge. Psychoanalytic Inquiry, 29(1), 6-11. https://doi.org/10.1080/ 07351690802246890
• Morgan, G. (1998). Yönetim ve Örgüt Teorilerinde Metafor. Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası (Yayın No. 280).
• Nasibov, F. & Kaçar, A. (2005). Matematik ve matematik eğitimi hakkında. Kastamonu Eğitim Dergisi, 13(2), 339-346.
• Noyes, A. (2006). Using metaphor in mathematics teacher preparation. Teaching and Teacher Education, 22(7), 898-909. https://doi.org/10.1016/ j.tate.2006.04.009
• Oflaz, G. (2011, April 27-29). İlköğretim öğrencilerinin ‘matematik’ ve ‘matematik öğretmeni’ kavramlarına ilişkin metaforik algıları [Conference presentation]. 2nd International Conference on New Trends in Education and Their Implications, Antalya, Turkey.
• Özdemir, M. (2012). Lise öğrencilerinin metaforik okul algılarının çeşitli değişkenler bakımından ı̇ncelenmesi. Eğitim ve Bilim, 37(163), 96-109.
• Öztürk, M., Akkan, Y. & Kaplan, A. (2014). Üstün yetenekli öğrencilerin matematik kavramına yönelik algılarının incelenmesi. Genç Bilim İnsanı Eğitimi ve Üstün Zeka Dergisi, 2(2), 49-57.
• Özyıldırım-Gümüş, F., Acar, T. & Yetkin-Özdemir, E. (2015). Ortaokul öğrencilerinin gözünden matematik öğretmenleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(34), 23-51.
• Roorda, D. L., Koomen, H. M. Y., Spilt, J. L., & Oort, F. J. (2011). The influence ofaffective teacher-student relationship on students’ school engagement andachievement: Meta-analytic approach. Review of Educational Research, 81(4),493-529. https://doi.org/10.3102/ 0034654311421793
• Saban, A. (2008). Okula ilişkin metaforlar. Educational Administration: Theory and Practice, 55(55), 459-496.
• Saban A. (2009). Öğretmen adaylarının öğrenci kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 281-326.
• Saban, A., Koçbeker, B. N. & Saban, A. (2005, Ocak 3). Öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin sahip oldukları metaforlar [Konferans Sunumu]. XIV. Eğitim Bilimleri Kongresi, Pamukkale Üniversitesi, Denizli. https://www.pegem.net/Akademi/kongrebildiri_detay.aspx?id=100590.
• Semerci, Ç. (2007). “Program geliştirme” kavramına ilişkin metaforlarla yeni ilköğretim programlarına farklı bir bakış. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31(2), 125-140.
• Sezer, Ş., (2018). Öğretmenlerin sınıf yönetimi tutumlarının öğrencilerin gelişimi üzerindeki etkileri: Fenomenolojik bir çözümleme. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 534-549. https://doi.org/10.16986/ HUJE.2017031319
• Sezgin-Memnun, D. (2014). Secondary school students’ metaphors about mathematical problem and change of metaphors according to grade levels. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (EFMED), 9(1), 351-374.
• Şahin, B. (2013). Öğretmen adaylarının “matematik öğretmeni”, “matematik” ve “matematik dersi” kavramlarına ilişkin sahip oldukları metaforik algılar. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 313-321.
• Şengül, S., Katrancı, Y. & Gerez-Cantimer, G. (2014). Ortaokul öğrencilerinin “matematik öğretmeni” kavramına ilişkin metafor algıları. The Journal of Academic Social Science Studies (JASSS), 25(1), 89-111. http://dx.doi.org/10.9761/ JASSS2155
• Tarim, K., Bulut-Özsezer, M. S. & Canbazoğlu, H. B. (2017). Sınıf öğretmeni adaylarının matematik ve matematik öğretimine ilişkin algıları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 18(3), 1032-1052.
• Taşdemir, C. (2009). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin matematik dersine karşı tutumları: Bitlis ili örneği. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 12, 89-96.
• Taşpınar-Şener, Z., Ünal, H., & Aydın, H. (2016). Using metaphors to ınvestigate pre-service secondary mathematics teachers’ perceptions of mathematics and mathematics teacher concepts. Anthropologist, 23(1,2), 291-302.
• Thibodi, O. (2017). Metaphors for learning mathematics: an interpretation based on learners’ responses to an exploratory questionnaire on mathematics and learning. International Journal of Secondary Education, 5(6), 70-74. https://doi.org/10.11648/ j.ijsedu.20170506.11
• Tsoukas, H. (1991). The missing link: A transformational view of metaphors in organizationalscience. The Academy of Management Review, 16(3), 566-585. https://doi.org/10.2307/258918
• Tuncer, M. & Yılmaz, Ö. (2016). Ortaokul öğrencilerinin matematik dersine yönelik tutum ve kaygılarına ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 47-64.
• Türk Dil Kurumu (2018.TDK). Güncel Türkçe sözlük. 16 Ocak 2019 tarihinde, http://tdk.gov.tr adresinden erişildi.
• Uslu, N., Kocakülah, A. & Gür, H. (2016). Ortaokul öğrencilerinin bilim, bilim insanı ve öğretmen kavramlarına ilişkin metafor algılarının incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5(1), 354-364.
• Ülger, A. (2003). Matematiğin kısa bir tarihi-I Mısır ve Mezopotamya matematiği. Matematik Dünyası, 42-45.
• Yenilmez, K. (2007). İlköğretim öğrencilerinin matematik dersine yönelik tutumları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 51-59.
• Yetim-Karaca, S. & Ada, S. (2018). Öğrencilerin matematik dersine ve matematik öğretmenine yönelik algılarının metaforlar yardımıyla belirlenmesi. Kastamonu Education Journal, 26(3), 789-800. https://doi.org/10.24106/kefdergi.413327
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Akademik ve Mesleki Yayınlar.
• Yıldız, S. & Turanlı, N. (2010). Öğrenci seçme sınavına hazırlanan öğrencilerin matematik dersine yönelik tutumlarının belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 2010(30), 361-377.
• Yılmaz, F., Göçen, S. & Yılmaz, F. (2013). Öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin algıları: Bir metaforik çalışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 151-164. https://doi.org/10.17860/Aefd.49273
• Yob, I. M. (2003). Thinking constructively with metaphors. Studies in Philosophyn and Education, 22(2), 127-138. https://doi.org/10.1023/A:1022289113443