6. SINIF SOSYAL BİLGİLER DERS KİTABINDA ÖNERİLEN EDEBî ÜRÜNLERİN ÖĞRENME ALANLARINDA YER ALAN DEĞERLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2020, Cilt: 20 Sayı: 3, 1480 - 1498, 15.09.2020

Fadime Seçgin , Ayşe Kapan

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2020..-650436

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmada 2018 - 2019 eğitim öğretim yılında Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) tarafından hazırlanan 6. sınıf sosyal bilgiler ders kitabında önerilen edebî ürünlerin öğrenme alanı içerisinde yer alan değerleri ne düzeyde içerdiklerini ortaya koymak amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma materyallerini 2018-2019 yılında 6. sınıf sosyal bilgiler ders kitabında önerilen 6 kitap oluşturmaktadır. 6. sınıf sosyal bilgiler ders kitabındaki önerilen kitaplar ve bu kitapların önerildiği öğrenme alanları içinde verilmesi istenilen değerler; “Sol Ayağım” kitabında “Dayanışma ve Yardımseverlik” değeri, ”Peygamberimizin Hayatı” ve “Alparslan Çift Başlı Kartallar” kitaplarında “Kültürel Mirasa Duyarlılık” değeri, “Denizler Altında 20.000 Fersah” kitabında “Bilimsellik” değeri, “Başarı Öyküleri” kitabında “Vatanseverlik, Doğal Çevreye Duyarlılık ve Sorumluluk” değerleri, “Çanakkale'nin Kadın Kahramanı Safiye Hüseyin” kitabında ise “eşitlik” değeri şeklindedir. Araştırmada veri toplama yöntemi olarak nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi kullanılmış; veriler analiz edilirken ise içerik analizi tekniğinden yararlanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda; “Sol Ayağım” kitabında “Yardımseverlik ve Dayanışma” değerinin verilebileceği sonucuna ulaşılmıştır. “Peygamberimizin Hayatı” ve “Alparslan Çift Başlı Kartallar” kitaplarında “Kültürel Mirasa” ait unsurlara yer verildiği fakat bu unsurlara duyarlı olmaya yani “Kültürel Mirasa Duyarlılık” değerine yer verilmediği görülmüştür. “Denizler Altında 20.000 Fersah” kitabı “Bilimsellik” değerini vermek için kullanılabilir. “Başarı Öyküleri” adlı kitapta öğrenme alanında yer alan “Vatanseverlik, Doğal Çevreye Duyarlılık ve Sorumluluk” değerine ait bulgular bulunmakla birlikte kitapta yer alan hikâyelerin hepsinde bu değerlere rastlanmamaktadır. “Çanakkale’nin Kadın Kahramanı Safiye Hüseyin” kitabı “Eşitlik” değerini çok fazla vurgulamamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Değerler eğitimi, sosyal bilgiler, edebi ürün, ders kitapları

EXAMINATION OF LITERARY WORKS SUGGESTED IN 6TH GRADE SOCIAL STUDIES COURSEBOOK IN TERMS OF VALUES IN LEARNING DOMAINS

Öz

This study aimed to reveal the extent to which the literary products recommended in the 6th-grade social studies textbook prepared by the Ministry of National Education (MoNE) in the 2018 - 2019 academic year involved the values in the learning areas. The study materials of the research consisted of 6 books recommended in the 6th-grade social studies textbook in the 2018-2019 academic year. The recommended books in the 6th-grade social studies textbook and the values to be given within the learning areas in which these books are recommended are “solidarity and benevolence” in the book “My Left Foot”, “sensitivity to cultural heritage” in “The Life of Our Prophet" and “Alparslan, Double-Headed Eagles”, “scientificity” in “20.000 Leagues Under the Sea”, “patriotism, sensitivity to the natural environment, and responsibility” in “Success Stories”, and “equality” in “Safiye Hüseyin, the Heroine of Çanakkale”. In the research, document analysis, one of the qualitative research methods, was used as the data collection method. The content analysis technique was employed in the analysis of the data. As a result of the analyses, we concluded that the value “benevolence and solidarity” in the book "My Left Foot". Also, elements of cultural heritage were observed in books “The Life of Our Prophet" and “Alparslan, Double-Headed Eagles”; however, the value, “sensitivity to cultural heritage”, was found to be ignored. Furthermore, the book "20,000 Leagues Under the Sea" was found to be practical for giving the value of "scientificity". Although the book “Success Stories” involved findings about values “patriotism, sensitivity to the natural environment, and responsibility”, these values were not encountered in all stories in the book. The book "Safiye Hüseyin, the Heroine of Çanakkale” was not determined to emphasize the value of "equality" very much, yet this book was found eligible to give the value of "patriotism".

Anahtar Kelimeler

Values education, social studies, literary product, textbooks

Kaynakça

• Akbaş, O. (2007). Türk Millî Eğitim sisteminin duyuşsal amaçlarının (değerlerinin) ilköğretim 8. sınıf öğrencilerinde gerçekleşme derecesinin değerlendirilmesi. R. Kaymakcan, S. Kenan, H. Hökelekli, Ş. Arslan & M. Zengin (Ed.), Değerler ve Eğitimi Uluslararası Sempozyumu içinde (ss. 673-695). Dem Yayınları.
• Alan, Y. (2014). Değerler eğitimi açısından Kur'an kıssalarının Türkçe ders kitaplarında kullanılması. Sosyal Bilimler Dergisi, 4(8), 60-76.
• Bailey, K. D. (1982). Methods of social research.The Free Press.
• Baki, Y. (2019). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin değer aktarımı açısından incelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 17(37), 109-146.
• Batur, Z. & Yücel, Z. (2012). Ahmet Efe'nin çocuk hikâyelerinde değer eğitimi ve hikâyelerin Türkçe eğitimine katkısı. Electronic Turkish Studies, 7(4), 1031-1049.
• Belet, Ş. D. & Deveci, H. (2008, Mayıs 2-4). Türkçe ders kitaplarının değerler bakımından incelenmesi. VII. ulusal sınıf öğretmenliği sempozyumu. Çanakkale, Türkiye.
• Bilgin, İ. (2008). Çanakkale’nin kadın kahramanı Safiye Hüseyin. Timaş Yayınları.
• Brown, C. (2018). Sol ayağım. Nora Kitap.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Çırak, G., Şahin, D. B., Özberk, E. B. & Eriş, H. M. (2014). 5. sınıf Türkçe ders kitabındaki metinlerin ilettiği değerler açısından incelenmesi. Mediterranean Journal of Humanities, 4(1), 83-95.
• Çiftkaya, M. (2018). Başarı öyküleri. Genç Hayat.
• Deniz, K. & Karagöl, E. (2018). Değerler eğitimi açısından ortaokul Türkçe ders kitapları. Karaelmas Journal of Educational Sciences,6(2), 244-255.
• Deveci, H., Belet, D. & Türe, H. (2013). Dede Korkut hikâyelerinde yer alan değerler. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi,12(46), 294-321.
• Eryılmaz, Ö. & Çengelci Köse, T. (2018). Sosyal bilgilerde edebî ürünler ve değerler eğitimi: Küçük Prens örneği. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(1), 65-79.
• Faiz, M. & Karasu Avcı, E. (2018). 4. ve 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitapları “Etkin Vatandaşlık” öğrenme alanında yer alan becerilerin ve değerlerin incelenmesi. Uluslararası Sosyal Bilgilerde Yeni Yaklaşımlar Dergisi (IJONASS), 2(1), 1-21.
• Fırat, H. & Mocan, A. (2014). Türkçe ders kitaplarındaki hikâyelerde yer alan değerler. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 18(3), 25-49.
• Karadağ, A. B. (2012). Çeviri tarihimizde fenni romanlarla bir kültür repertuarı oluşturmak. İstanbul Üniversitesi Çeviri Bilim Dergisi, 6(2), 45-73.
• Kaya, Z. (2006). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme. Pegem Akademi.
• Kılıç, A. & Seven, S. (2006). Konu alanı ders kitabı incelemesi. Pegem Akademi.
• Kuru, H. (2018). Hamdullah Köseoğlu'nun "Küçük Balık" adlı çocuk kitabında değerler ve dil zenginliği. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(13), 211-221.
• Kuş, Z., Merey, Z. & Karatekin, K. (2013). İlköğretim 4. ve 5. sınıf Sosyal Bilgiler ders kitaplarında yer alan değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(25), 183-214.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2018). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu 6. sınıf sosyal bilgiler ders kitabı. Millî Eğitim Bakanlığı.
• Özdemir, M. & Tulumcu, F. İ. (2017). Değerler eğitiminde edebi eserlerden yararlanma Fatma Aliye'nin “Muhadarat” romanı örneği. Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(4), 720-729.
• Özgüven, İ. E. (1999). Psikolojik testler (3. Baskı). PDREM Yayınları.
• Pakdemirli, M. N. (2009). İlköğretim din kültürü ve ahlak bilgisi derslerinde hikâye kullanımı. Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 30, 170-395.
• Parlakyıldız, H. (2009). İlkokul ikinci devrede Türkçe ders kitaplarındaki moral değerlere kısa bir bakış (1948-1968 yılları arası). Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 245-262.
• Sallabaş, M. (2012). Ömer Seyfettin hikâyelerinin Türkçe öğretiminde değer aktarımı bakımından incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(18), 59-68.
• Sönmez, V. & Alacapınar, F. G. (2011). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri. Anı Yayıncılık.
• Sürmeli, A. (2015). Peyami Safa’nın romanlarında değerler eğitimi ve Türkçe [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İnönü Üniversitesi.
• Şimşek, Ş. (2015). Kemalettin Tuğcu’nun romanlarında değerler eğitimi. International Journal of Humanities and Education, 1(1), 79-104.
• Tanrıöver, H. U. (2003). Ders kitaplarında cinsiyet ayrımcılığı. B. Çotuksöken, A. Erzan & O. Silier (Ed.). Ders kitaplarında insan hakları projesi içinde (s. 106-121). Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
• Taşdemir, M. (2018). Ortaokul altıncı sınıf sosyal bilgiler ders kitabı metinlerinin kültürel mirasa duyarlılık değeri açısından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Akdeniz Üniversitesi.
• Tiryakioğlu, O. (2018). Alparslan çift başlı kartallar. Timaş Yayınları.
• Tuğluk, İ. H. & Ciğa, Ö. (2018). Değerler eğitimi yönünden klâsik hikâyelerimizin önemi: Kıssa-i Seyyid Cüneyd ve Reşîde-i Arab örneği. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(21), 18-29.
• Uşun, S. (2006). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı. Nobel Yayınları.
• Uzmen, S. & Mağden D. (2002). Okulöncesi eğitim kurumlarına devam eden altı yaş çocuklarının prososyal davranışlarının resimli çocuk kitapları ile desteklenmesi. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 15,193-212.
• Verne, J. (2018). 20000 leagues under the sea [Denizler altında 20.000 fersah]. İnkılâp.
• Yalap, H. & Yılmaz, A. (2018). Değerler eğitimi bağlamında Aytül Akal'ın çocuk romanları [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayınevi.
• Yücel, İ. (2014). Peygamberimizin hayatı. Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.