SEA TRANSPORTATION AND SHIPPING FROM OTTOMAN EMPIRE TO TURKISH REPUBLIC (1923-1932)

Yıl 2021, Cilt: 21 Sayı: 2, 637 - 649, 15.06.2021

Sefa Salih Aydemir , Kürşat Kurtulgan

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2021.21.62826-919884

Öz

The Ottoman Empire gradually lost power and in parallel with this loss, it became a state that lost control of everything to foreigners in every field. One of these fields is maritime shipping and transportation. It is seen that many vehicles were lost due to wars and lack of security in these wars. Due to the excess of these losses and the economic difficulties, the state lost its authority in this field to private individuals and especially to non-Muslims. Non-Muslims with foreign support also turned to treacherous plans and strategies that were far from national. In this field, which was especially needed during the war years, the state was not supported with various excuses, and they started to work against them. The transportation was spread over long periods and this led to increased damages in general. This situation continued until the collapse of the state. The newly established Republic of Turkey was also adversely affected by this situation and could not come up with a solution for the current situation for a while. However, examinations in this field were rapidly carried out after the war. In the reports, the situation of maritime transport has been revealed. The excess of the need, especially in the exchange process, has revealed that the state, private companies and individuals should have a say in this field. In this research, the situation in maritime shipping and transportation in the last period of the Ottoman Empire and the first years of the Republic of Turkey is examined and the solutions applied afterward are revealed. In particular, the precautions taken during the exchange process and the ferries used are discussed. In addition, the condition of these ferries in the following years constitutes the main subject of our research.

Anahtar Kelimeler

Sea, shipping, ferry, exchange, cabotage

OSMANLI’DAN CUMHURİYET’E DENİZ YOLLARI TAŞIMACILIĞI VE NAKLİYATI (1923-1932)

Öz

Osmanlı Devleti, zaman içerisinde giderek güç kaybetmiş ve bu kayba paralel olarak da her alanda her şeyin kontrolünü yabancılara kaptırmış bir devlet hâline gelmiştir. Bu alanlardan bir tanesi de deniz yolu nakliyatı ve taşımacılığıdır. Yaşanan savaşlar ve bu savaşlarda güvenliğin sağlanamaması nedeniyle birçok vasıtanın kaybedildiği görülmektedir. Bu kayıpların fazlalığı ve içinde bulunulan ekonomik sıkıntılar sebebiyle devlet bu alandaki yetkilerini özel şahıslara ve özellikle de gayrimüslimlere kaptırmıştır. Dış destekli olan gayrimüslimler de millî olmaktan uzak hain plan ve stratejilere yönelmiştir. Özellikle savaş yıllarında ihtiyaç duyulan bu alanda devlete türlü bahanelerle destek olunmamış, âdeta aleyhte birtakım çalışmalara girişmişlerdir. Genel olarak da nakliyenin uzun sürelere yayılması sağlanarak zararın artmasına yol açmıştır. Bu durum devletin yıkılışına kadar devam etmiştir. Yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti de bu durumdan olumsuz yönde etkilenmiş ve bir süre mevcut duruma çare üretememiştir. Fakat savaş sonrasında bu alana dair incelemeler büyük bir hızla yapılmıştır. Hazırlanan raporlarda da deniz taşımacılığın içinde bulunduğu durum gözler önüne serilmiştir. Özellikle mübadele sürecinde duyulan ihtiyacın fazlalığı bu alanda devletin, özel şirketlerin ve şahısların bu alanda söz sahibi olmaları gerektiği sonucunu ortaya koymuştur. Bu araştırmamızda Osmanlı Devleti’nin son döneminde ve Cumhuriyetin ilk yıllarında deniz nakliyatı ve taşımacılığındaki durum tespiti yapılmakta ve sonrasında uygulanan çözüm yolları ortaya konmaktadır. Özellikle mübadele sürecinde alınan önlemler ile kullanılan vapurlara değinilmiştir. Ayrıca bu vapurların sonraki yıllardaki durumları da araştırmamızın ana konusunu oluşturmuştur.

Anahtar Kelimeler

Deniz, nakliye, vapur, mübadele, kabotaj

Kaynakça

• Akdoğan, R. (1988). İngilizce-Türkçe ansiklopedik denizcilik sözlüğü (3. Baskı). Kendi Yayını.
• Arı, K. (2008). İzmir’den bakışla, Türk Ticaret-i Bahriyesi ve mübadele gemileri Lozan’dan Kabotaja. Deniz Ticaret Odası İzmir Şubesi Yayınları.
• Avcı, N. (2021). Savarona yatı, Atatürk ansiklopedisi. Atatürk Araştırma Merkezi Başkanlığı Yayını. https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/index.php?title=Savarona_Yat%C4%B1&mobileaction=toggle_view_desktop 13.04.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Durgun, B. (2011). Ülke savunmasında deniz yolu ulaşımının önemine bir örnek: Balkan Harbi’nde Osmanlı İmparatorluğu’nun deniz yolu ulaştırması. Güvenlik Stratejileri, 7(14), 143-167.
• Kış, S. (2017). Birinci Dünya Savaşı’nın seyrini değiştiren Goeben ve Breslau gerçeği. Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, 15(22), 63-86.
• Kol, B. (2010). Türkiye’nin dış ticaretinde deniz taşımacılığının önemi ve sorunları [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Kopar, M. (2016). Atatürk dönemi deniz taşımacılığı (1923-1938). Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(22), 465-492.
• Kurtulgan, K. (2010). Balkan muhacirlerinin Konya vilayetine iskânı (1923-1933). Çizgi Kitapevi.
• Öndeş, O. (2013). Vapur donatanları ve acenteleri tarihi. İMEAK Deniz Ticaret Odası Yayınları.
• Özkaya, Y. (1994). Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın 1927 İstanbul ve sonraki gezileri. AÜ-TİTE Dergisi, 14, 185-212.
• Sügen, Y. (1995). Kaptanın kılavuzu (3. baskı). Akademi Denizcilik Yayınları.
• Tunaboylu, İ. (2008). Deniz kuvvetlerinde sistem değişikliği [Yayımlanmamış doktora tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Tutel, E. (2005). İstanbul’un unutulmayan gemileri. Kitabevi Yayınları.