THE INVESTIGATION OF THE RELATIONSHIP BETWEEN THE SOCIAL STUDIES TEACHER CANDIDATES ACTIVE CITIZENSHIP SELF EFFICACIES AND THEIR ATTITUDES TOWARDS TEACHING NATIONAL VALUES

Yıl 2021, Cilt: 21 Sayı: 4, 1328 - 1342, 15.12.2021

Salih Uslu , Şükran Geçgel

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2021..-816305

Cited By: 1

Öz

The purpose of this study is to examine the relationship between social studies teacher candidates' active citizenship self-efficacy and attitudes towards teaching national values. The method of the research is structured in relational scanning model which is one of the scanning models. The sample group of the study consists of 263 social studies teacher candidates who were studying at Niğde Ömer Halisdemir University in the 2018-2019 academic year and filled out the data collection tools on a voluntary basis. In the analysis of the research data, independent t-test was used for the variables of gender, class, political membership status, following the political media and participation in social responsibility projects, and the One-Way ANOVA test was used for the class variable. As a result of the research, it was concluded that there is a very low and low level significant positive relationship between social studies teacher candidates' active citizenship self-efficacy and their attitudes towards teaching national values. When the active citizenship self-efficacy of social studies teacher candidates is examined in terms of gender, class, political membership status, their status of following political media organs, their participation in social responsibility projects and their attitudes towards teaching national values, it is seen that there is a statistically significant difference. The findings obtained as a result of the research were compared with the relevant studies in the literature and various suggestions were presented.

Anahtar Kelimeler

Social studies, active citizenship, value, national value

SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ AKTİF YURTTAŞLIK ÖZ YETERLİKLERİ VE MİLLİ DEĞERLERİN ÖĞRETİMİNE YÖNELİK TUTUMLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Öz

Bu araştırmanın amacı, sosyal bilgiler öğretmen adaylarının aktif yurttaşlık öz yeterlikleri ve milli değerlerin öğretimine yönelik tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Araştırmanın yöntemi tarama modellerinden olan ilişkisel tarama modelinde yapılandırılmıştır. Araştırmanın örneklem grubunu 2018-2019 eğitim-öğretim yılında Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesinde öğrenim görmekte olan ve gönüllülük esasına göre veri toplama araçlarını dolduran 263 sosyal bilgiler öğretmen adayı oluşturmaktadır. Araştırma verilerinin analizinde cinsiyet, sınıf, siyasi üyelik durumu, siyasi yayın organlarını takip etme durumları ve sosyal sorumluluk projelerine katılım durumu değişkenleri için bağımsız t-testi, sınıf değişkeninde ise One-Way ANOVA testi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda sosyal bilgiler öğretmen adaylarının aktif yurttaşlık öz yeterlikleri ve milli değerlerin öğretimine yönelik tutumları arasında pozitif yönde çok düşük ve düşük düzeyli anlamlı bir ilişkinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının aktif yurttaşlık öz yeterlikleri cinsiyet, sınıf, siyasi üyelik durumu, siyasi yayın organlarını takip etme durumları ve sosyal sorumluluk projelerine katılım durumu ve milli değerlerin öğretimine yönelik tutumları cinsiyet ve sınıf değişkenleri açısından incelendiğinde istatiksel açıdan anlamlı bir farklılık olduğu görülmektedir. Araştırma sonucunda ulaşılan bulgular alanyazında yer alan ilgili çalışmalarla karşılaştırılmış ve çeşitli öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler, aktif yurttaşlık, değer, milli değer

Kaynakça

• Abou Habib, L. (2011). The ‘right to have rights’: Active citizenship and gendered social entitlements in Egypt, Lebanon and Palestine. Gender & Development, 19(3), 441-454. https://doi.org/10.1080/13510347.2011.625633
• Arslan, H., Yazıcı, S., Dil, K. & Çetin, E. (2018). Kırsal alanda aktif yurttaşlık: Sosyolojik bir inceleme. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(82), 168-197. http://dx.doi.org/10.16992/ASOS.14302
• Atasoy, T. (2015). Coğrafya öğretiminin aktif vatandaşlık eğitimindeki rolü [Yüksek lisans tezi, Cumhuriyet Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Atasoy, T. & Koç, H. (2015). Coğrafya öğretiminin aktif vatandaşlık eğitimindeki rolü: Öğretim üyesi görüşleri. Zeitschrift für die Welt der Türken/Journal of World of Turks, 7(2), 113-131.
• Aytunga, O. (2011). Öğretmen adaylarının demokratik değerleri ile öğretmen ve öğrenme anlayışları. Değerler Eğitimi Dergisi, 9(22), 139-160.
• Bandura, A. (1982). Self-Efficacy mechanism in human agency. American Psychologist, 37(2), 122-147. https://doi.org/10.1037/0003-066X.37.2.122
• Çağlayan, E. (2018). Değerler eğitimi ve uygulamalarına yönelik veli ve öğretmen tutumlarının değerlendirilmesi: Bingöl örneği [Yüksek lisans tezi, Bingöl Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Çakmaklı, D. (2015). Active citizenship in Turkey: Learning citizenship in civil society organizations. Citizenship Studies, 19(3-4), 421-435. https://doi.org/10.1080/13621025.2015.1006174
• Çetin, Ş. (2015). Milli değerlerin öğretimine yönelik tutum ölçeği (MDÖTÖ) geçerlik ve güvenirlik çalışması. Electronic Turkish Studies, 10(11), 447-460. http://dx.doi.org/10.7827
• Dağ, R., Servi, T. & Şahin, F. (2018). Katılımcı demokrasi ve aktif vatandaşlık: Adıyaman örneği. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(20), 94-303.
• Deveci, H. & Selanik Ay, T. (2014). Vatandaşlık eğitimi bakımından sosyal bilgilerin toplumsal gücü. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Eğitim Özel Sayısı, 97-109.
• Dil, K., Yazıcı, S., Arslan, H. & Çetin, E. (2018). Eleştirel düşünme ile aktif yurttaşlık ilişkisi üzerine nicel bir çalışma. Electronic Turkish Studies, 13(26), 511-527. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.14635
• Dündar, İ. P. & Deniz, D. (2010). Vatandaşlık bilinci üzerine: Ege üniversitesi, iletişim fakültesi öğrencilerinin bilgi, vatandaşlık ve sivil toplum kuruluşlarına bakış açılarını sorgulayan bir araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(12), 128-139.
• Eroğlu, M. A. (2008, Ekim 22-24). Toplumda manevi değerler dili [Sözlü Bildiri]. II. Uluslararası Sosyal Bilimciler Kongresi, İstanbul.
• Ersoy, A. F. (2014). Active and democratic citizenship education and its challenges in social studies classrooms. Eurasian Journal of Educational Research, 55(55), 1-19. http://dx.doi.org/10.14689/ejer.2014.55.1
• Gündüz, M. & Gündüz, F. (2005). Yurttaşlık bilinci. Anı Yayıncılık.
• Güngör, M. (2008). Ulus-Devlet yurttaşlığından küresel yurttaşlığa Türkiye’de yurttaşlık olgusu [Doktora tezi, İnönü Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• İnam, A. (1996). Yurttaşlık kavramının tarihsel gelişimi. M. Çileli (Ed.), Yurttaşlık ve eğitim içinde (ss. 1-3). Türk Eğitim Derneği Yayınları.
• Kara, B. (2017). İlkokul ve ortaokullarda değerler eğitimi uygulamalarına ilişkin öğretmen görüşleri [Yüksek lisans tezi, Uşak Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Kara, C., Topkaya, Y. & Şimşek, U. (2012). Aktif vatandaşlık eğitiminin sosyal bilgiler programındaki yeri. Zeitschrift für die Welt der Türken/Journal of World of Turks, 4(3), 147-159.
• Karaca, A. & Kurtuluş, M. A. (2017). Pedagojik formasyon öğrencilerinin milli değerlere ilişkin düşüncelerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Asya Studies, 1, 1-10.
• Karaçanta, H. (2013). Üniversite öğrencilerinin milli değerlere yönelik metaforları. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 107-114.
• Karadağ, E., Baloğlu, N. & Yalçınkayalar, P. (2006). İlköğretim okulu yöneticilerinin öğretmenler tarafından algılanan demokratik tutumları ile öğretmenlerin demokratik değerleri üzerine ilişkisel bir araştırma. Değerler Eğitimi Dergisi, 4(12), 65-82.
• Karakülçe, N. (2018). İlkokul yöneticilerinin ve sınıf öğretmenlerinin değerler eğitimi ve demokratik tutumlarının incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Nobel yayıncılık.
• Kartal, O. Y. (2013). Öğretmen adaylarının medya okuryazarlık düzeyleri ile aktif vatandaşlık bağlamında toplum yaşamına katılma düzeyleri arasındaki ilişki [Doktora tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Kartal, O. Y. & Kıncal, R. (2012). Medya okuryazarlığı eğitimi alan rehberlik ve psikolojik danışmanlık anabilim dalı öğrencilerinin aktif vatandaşlık düzeylerini etkileyen faktörler. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 36, 169-191.
• Kaya, B. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının vatandaşlık algıları ile politik ilgi ve katılımları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Doktora tezi, Marmara Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Kuşat, A. (2003). Bir değerler sistemi olarak “kimlik” duygusu ve Atatürk. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(15), 45-61.
• Lawson, H. (2001). Active citizenship in schools and the community. Curriculum Journal, 12(2), 163-178. https://doi.org/10.1080/09585170122413
• Marshall, T. H. & Bottomore, T. (2006). Yurttaşlık ve toplumsal sınıflar (1. baskı). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Mutch, C. (2004). Citizenship education: Does it have a place in the curriculum? Curriculum Matters, 1, 49-70. https://doi.org/10.18296/cm.0069
• Namlı Altıntaş, İ. (2016). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının aktif vatandaşlık kazanımları: Eylem araştırması [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Namlı Altıntaş, İ. (2018). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının aktif vatandaşlık değerleriyle ilgili kazanımlarının belirlenmesi ve düzenlenmesine yönelik bir çalışma. Atlas International Referred Journal on Social Sciences, 4(9), 456-469.
• Namlı Altıntaş, İ. & Kozaner, Ç. (2016). Sınıf öğretmenliği ve sosyal bilgiler öğretmenliği adaylarının aktif vatandaşlık değerleri açısından karşılaştırılması. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(34), 505-518. https://doi.org/10.16992/ASOS.6548
• Ozankaya, Ö. (1971). Köyde toplumsal yapı ve siyasal kültür iki grup köyde yapılan karşılaştırmalı bir araştırma. AÜ SBF Yayınları.
• Özkartal, M. (2009). İlköğretim sanat etkinlikleri dersinde Dede Korkut Destanı'nın milli değerlerin kazanılmasına etkisi [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Sarıipek, D. B. (2006). Sosyal vatandaşlık ve günümüzde yaşadığı dönüşüm: Aktif vatandaşlık. Çalışma ve Toplum, 2, 67-95.
• Susar Kırmızı, F. (2014). 4. sınıf Türkçe ders kitabı metinlerinde yer alan değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 12(27), 217-259.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.) Pearson.
• Taoiseach, B. A. (2007). The concept of active citizenship. Secretariat of the Taskforce on Active Citizenship. http://www.aughty.org/pdf/activecitizen.pdf
• İnam, A. (1996). Yurttaşlık kavramının tarihsel gelişimi. M. Çileli (Ed.), Yurttaşlık ve eğitim içinde (ss. 1-3). Türk Eğitim Derneği Yayınları.
• Tay, B. (2013). Sosyal bilgiler öğretiminin dünü bugünü ve yarını. R. Turan & K. Ulusoy (Ed.), Sosyal bilgilerin temelleri içinde (ss. 2-16). Pegem Akademi. Türk Dil Kurumu (TDK). (2019). http://sozluk.gov.tr/
• Turan, Ş. (1981-1982). Atatürk’te yurt ve ulus kavramları, ulusçuluk, bağımsızlık, özgürlük. Tarih Araştırmaları Dergisi, 14(25), 1-22. https://doi.org/10.1501/Tarar_0000000345
• Tutkun, T. (2013). Öğretmen adaylarının medya okuryazarlık düzeyi ile aktif vatandaşlık bileşenlerinden temsili demokrasiye, protesto ve sosyal değişime katılım düzeyi arasındaki ilişki [Doktora tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Uğurlu, C. T. (2011). Avrupa birliği ülkelerinde ve Türkiye’de vatandaşlık eğitimi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(37), 153-169.
• Veyis, F. (2018). Millî değerlerin aktarımında Türk dili ve edebiyatı ders kitaplarının yeri: Yürürlükteki kitaplar üzerine bir içerik analizi. Millî Eğitim, 48(221), 141-157.
• Yaman, H., Taflan, S. & Çolak, S. (2009). İlköğretim ikinci kademe Türkçe ders kitaplarında yer alan değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 7(18), 107-120.
• Yazıcı, S., Arslan, H., Çetin, E. & Dil, K. (2017). Aktif Yurttaşlık ölçme aracının geliştirilmesi üzerine bir çalışma. Turkish Studies - International Periodical for The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 12(12), 251-272. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.11645
• Yeğen, M. (2004). Citizenship and ethnicity in Turkey. Middle Eastern Studies, 40(6), 51-66.
• Zimenkova, T. (2008). Citizenship through faith and feelings: Defining citizenship in citizenship education. An exemplary textbook analysis. Journal of Social Science Education, 9(1), 81-111. https://doi.org/10.2390/jsse-v7-i1-1058